Istorija ljudskog drustva

sanjica_021 · *Doktorovo~slculence*

PRAISTORIJA

Praistorijsko doba ili doba prvobitnih ljudskih zajednica počinje pojavom čovjeka (nekoliko stotina hiljada godina p.n.e.) i traje do pojave prvog klasnog društva i države i do pojave prvih pisanih spomenika (4000-3000 godina p.n.e). To je period prvog - besklasnog društva. Najveći dio prvobitne ljudske zajednice protekao je u razvoju čovjekolikog bića od tzv. kromanjonca, koje se smatra prvim razumnim ljudskim bićem koje je živjelo 40.000 godina prije našeg vremena.

Prvobitna zajednica je bila najduži i najteži dio ljudske borbe u savlađivanju prirode. Za izradu oruđa i oružja čovjek je koristio kamen, drvo i kost, a tek pri kraju ovog razdoblja počeo je da koristi i metal.

Čovjek je živio u surovoj klimi, okružen mnogobrojnim neprijateljima - divljim zvjerima. U borbi za goli fizički opstanak on je bio prinuđen se služi sa raznim pomoćnim predmetima, koje su nalazili gotove u prirodi (kamen, motka...). U početku je to korištenje predmeta bilo nagonsko, ali je kasnije postalo svjesno. Praljudi počinju da podešavaju te predmete da bi lakše rukovali njima, pa su tako nastala prva oruđa i oružja. Time se čovjek odvojio od životinjskog carstva i postao razumno biće. Zato se slobodno može reći: RAD JE STVORIO ČOVJEKA!!!

Praistorija se dijeli na dva velika razdoblja:
*kameno doba
*metalno doba

KAMENO DOBA

Kameno doba se dijeli na peleolit (grč. palaios-stari, lithos-kameni) - starije kameno doba i neolit (grč. neos-novi, lithos-kameni) - mlađe kameno doba. Paleolit je trajao od postanka čovjeka do XIII milenijuma p.n.e. a neolit od XIII do IV milenijuma p.n.e.

Paleolit

U stalnoj borbi sa silama prirode, nepogodama i divljim životinjama, čovekolika bića se postepeno i veoma sporo razvijaju. Najstarije ljudske zajednice bile su horde. Horde su zajednice prvobitnih ljudi spontano nastale zbog odbrane od zvjeri i drugih neprilika i zbog razmnožavanja. To su bile zajednice sakupljača plodova i lovaca. Paleoliski ljudi su pravili svoje prvo oruđe i oružije od krubo klesanog kamena. Pored kamena, upotrebljavali su i drvo. Tokom vremena oruđa i oružija su usavršavana kako bi bila podesnija za rukovanje. U starijem kamenom dobu ljudi nisu gradili stalna staništa, nego su lutali u potrazi za hranom i koristila prirpdna skloništa - krošnje drveća i pećine. Ipak, u tom periodu čovjek je bio društveno biće koje je ovladalo govorom i time se definitivno odvojilo od životinjskog carstva. U poznom paleolitu se javljaju začeci likovne umjetnosti, koja u početku ima magijski karakter. Po zidovima pećina ljudi su dosata vjerno slikali konture životinja i scene iz lova. Izrađuju i skulpture od kostiju, najčešće jelena i žene. U periodu kada je lov čovjeku bio glavno zanimanje, pojavio se totemizam - obožavanje određene vrste životinja. U ovom periodu čovjek je počeo da koristi vatru, koja mu je olakšala život u surovoj prirodi. Upotreba vatre predstavlja prekretnicu u daljem razvitku ljudskog roda.

Neolit

Glačajući kamen, ljudi su dobijali fine i oštre predmete kakve ranije nisu imali - sjekire, strugove, svrdla, noževe, motilke... Pored koplja, čovjek je izgradio luk i strijelu, čime je usavršio lov. Korišćenjem glačanok kamenog oružija i oruđa promjenio se život ljudi. Pomoću oštre i izglačane sjekire ljudi su počeli da krče šume, da se naseljavaju uz obale jezera i rijeka gdje podižu stalna naselja. Gradili su zemunice - staništa koja su ukopana u zemlju, i sojenice - drvene kuće ili kuće od šiblja podignute iznad vode. Ljudi su pripitomili neke vrste životinja i počeli da se bave stočarstvom. Od stoke su prvo upotrebljavali meso, a kasnije mlijeko za hranu, i kožu i dlaku za pravljenje odjeće i obuće. Iz saklupljanja plodova postepeno se razvila zemljoradnja. Prelazkom na zemljoradnju i stočarstvo javila se prva velika društvena podjela rada i prva razmjena proizvoda - između stočarskog i zemljoradničkog stanovništva.Napredak u proizvodnji stedsava za život uslovio je promjene i u društvenom uređenju. Da bi se proizvodnja uspješno obavljala bio je potreban zajednički rad. Hordu postepeno zamjenjuje rod - zajednica zasnovana na krvnom srodstvu. Preovlađivao je tzv. matrijarhalni rod - matrijarhat (lat. mater-majka, grč. arhein-vladati), u kome starešinstvo pripada ženi. To je bilo uslovljeno ulogom žene u proizvdnji, koja je bila značajnija od uloge muškarca. U samom početku neolita razvilo se grnčarstvo. Covjek je bez grnčarskog kola izrađivao različito posuđe od gline koje mu je služilo za spravljanje i čuvanje hrane.

METALNO DOBA

Usavršavajuci izradu oruđa i oružja, ljudi su krajem neolita pronašli metal i poceli od njega da izrađuju oruđe i oruzje. Tako je u razvoju prvobitne zajednice odpočeli metalno doba, njen prvi period. Prvi pronađen metal bio je bakar, od koga su prvobitni ljudi vec u IV i III milenijumu p.n.e pravili oštrice za koplja, udice, noževe i sjekire. Međutim, bakar nije bio dovoljno čvrst te su se bakarna oružja lako lomila. Ljudi su tad poceli da mješaju bakar i kalaj i tako su dobili bronzu, a bronzana oruzja su bila čvršća i trajnija od bakarnih. Zato je bronza bila pogodna za izradu oruđa - rala sa metalnim raonikom, sjekire, motike, kao i za izradu oružja - mača, koplja i štita. Veliki napredak u proizvodnji odpočeo je pronalaskom gvožđa, poslednjih stoljeća II milenijuma p.n.e. jer su tad znatno usavršena sredstava za proizvodnju. U zemljoradnji je odpočela upotreba rala sa gvozdenim raponikom i gvozdane motike, zatim se pojavila zaprega, kao i kola za prevoz tereta. Vazna je i pojava zanata - sto je dovelo do druge velike podjele rada, do odvajanja zanatstva od zemljoradnje- i trgovine, sa kojom i treca drustvena podjela rada. U metalno doba ljudi su zivjeli u naseljima. Ponekad su podizala naselja na kolju - na rijekama i jezerima. Takva naselja nazivaju se sojenice. Upotreba kola i izrada većih lađa omogucuje prenos tereta i ljudi na vece daljine, tako da su veze izmedju udaljenih krajeva postale zivlje i redovitije. Ljudsko drustvo u metalno doba prelazi iz prvobitne zajednice u civilizaciju i prva klasna društva.

sanjica_021 · *Doktorovo~slculence*

ISTORIJA

DOMEN ISTORIJE I METOD ISTORIJE

Istorija kao nauka o ljudskom drustvu treba prije svega da saopštava događaje i traži za njih objašnjenja. Prvi istoričari su skupljali uspomene ili porodočna i mjesna predanja. Tome nepresušnom izvoru pamćenja potomci su mogli dodati istorijsku literaturu (prepisana, skraćena ili proširena svjedočanstva). Kritički duh, koji u novije vrijeme uzima sve više daha, upućuje istoričara da sumnja u takve literarne proizvode i usmena predanja, i primorava ga da se koristi čistim izvorima, kao što su stari zapisi, pergamenti, papirusi, natpisi na pločama i kamenju, čiji su tekstovi u svoje vrijeme imali vrjednost zvaničnog dokumenta. Savremeni istoričar, koji se više ne interesuje samo za one izvore od kojih, izgleda, zavisi tog događaja, i za vladajuće društvene slojeve, počinje da proučava narode kao cjeline i sve pojave njihovog duhovnog i materijalnog života. Arheologja istovremeno rekonstruiše civilizacije daleke prošlosti, koje nisu ostavile nikakve pisane spomenike. Današnji istoricar se više ne ograničava na vrijeme prvih čitljivih tekstova (oko 3000. p.n.e.). On polaže pravo na svaku epohu u koju mu materijal dobijen iskomavanjem dozvoljava da prodre ili da objasni razvitak neke civilizacije i njene odnose sa drugim civilizacijama. Prepuštajući potpuno stručnjaku za praistoriju duge i mnogobrojne milenijume koji još uvijek pripadaju praistoriji, istoričar, govoreći o događajima u čovječanstvu, uzima na sebe da nas ukratko podsjeti na čovjekovo porijeklo.

PERIODIZACIJA ISTORIJE

Istraživanje prošlosti nije nimalo lak i jednostavan zadatak. Ljudi su oduvijek nailazili na teškoće kad su pokušavali da na sveobuhvatan način spoznaju prošlost. Zato su je dijelili na periode. Smatrali su da će je na taj način lakše izučiti i na osnovu toga svoje istraživačke rezultate iznjeti na jasan, pregledan i sistematski način. U razvitku društva uočavaju se različiti periodi sa jasno izraženim privredim, društvenim i kulturnim osobenostima. Međutim pri utvrđivanju i vremenskom određivanju pojedinih perioda istorijskog razvitka primjenjivana su razna načela. Tako se periodizacija u staro doba zasnivala na podjeli istorije na svjetske imperije. Pojava hrišćansva unjela je vjerske motive u vremensku podjelu istoije na epohe i razdoblja. Poznati italijanski pisac i mislilac Nikolo Makijaveli (1469-1527) podijelio je istoriju na staro doba (antički period, kad se govorilo čistiim latinskim jezikom), srednje doba (kad je taj jezik bio iskvaren) i novo doba (kad se latinski jezik obnovio). Tek je njemački istoričar Kristof Keler (1638-1707) konačno podijelio svjetsku istoriju na stari, srednji i novi vijek, i to na osnovu događaja pretežno značajnih za istoriju hrišćanstva. Kelerova periodizacija imala je velike nedostatke. Zato su neki istoričari kao osnovu za podjelu razvoja društva na periode počeli da uzimaju određena društvena i ekonomska zbivaja, zajednička u prošlosti više ili svih naroda. Na osnovu toga nastalo je shvatanje o kružnom razvoju svjetske istorije, čije se karakteritike ponavljaju u određenim periodima.

ISTORIJSKO DOBA

Istorijsko dobo je počelo pojavom pisanih spomenika, formiranjem klasa i pojavom prvih država, i traje do danas. Prava periodizacija istorije moguća je samo kada se istraživanje prošlosti proširi na sve bitne odrednice sadržaje života ljudi i kada se to sve sagleda u cjelini. Na osnovu toga razvoj društva dijelimo na nekoliko velikih vremenskih razdoblja, koja nazivamo društveno-ekonomske formacije (prvobitna formacija, robovlasnička, feudalna i kapitalistička), ali imajući uvijek u vidu da je razvoj društva u Aziji imao veoma izražene osobenosti i da nije tekao potpuno podudarno sa razvojem društva u Evropi. Istorijsko doba se dijeli na: stari vijek (od postanka prvih država-3000 g. p.n.e. do kraja V vijeka n.e.), srednji vijek (od V do XV vijeka), novi vijek ( od XV do početka XX vijeka) i savremeno doba (od početka XX vijeka do danas).

ISTORIJA

PERIOD TRAJANJE
STARI VIJEK 4000p.n.e-476.
SREDNJI VIJEK 476-1492.
NOVI VIJEK 1492-1914.
SAVREMENO DOBA 1914-...

OBLICI DRUSTVENOG UREDJENJA

RODOVSKO-PLEMENSKO do 4000. god.p.n.e.
ROBOVLASNICKO 4000. g.p.n.e-476.
FEUDALIZAM 476-1789.
KAPITALIZAM od 1789.

Reponja · Upućeni član

Veoma su zanimljive tzv. ciklicne periodizacije, npr. periodizacija Arnolda Tojnbija, po kome svaka civilizacija ima svoj razvoj nezavisno od druge i svaka prolazi kroz iste faze.