Misterije prošlosti

gkukolj · **-tončica-palončica-**

Kako je umro Napoleon?

I pored toga što je obdukcijom dokazano da je riječ o raku želuca, pronijele su se glasine da prognani francuski car nije umro prirodnom smrću. Nedoumica i dalje traje, ali u drugom obliku.

Poslije poraza u bici kod Vaterloa 1815.godine, francuski car Napoleon Bonaparta (rođen 1769) prognan je na malo ostrvo Svetu Jelenu u južnom Atlantiku. Napoleon je na tom ostrvu pod britanskom vlašću proveo poslednjih pet godina života. Tamo je i umro 5.maja 1821.godine. U prognanstvu se zdravlje bivšeg cara neprestano pogoršavalo.
Od septembra 1819.godine Bonapartu je liječio doktor Antomarki - njegov sunarodnik s Korzike. Ljekar je obavio obdukciju u prisustvu pet britanskih ljekara. Potvrdio je da je car umro od raka želuca. Mnogo ljudi, međutim, nije vjerovalo u zvanični izvještaj i sve do prije nekoliko godina kružile su priče da je car otrovan arsenikom.

Neobjašnjene okolnosti

Bonapartu je na Svetoj Jeleni prvo liječio Irac O'Meara. U izvještaju napisanom krajem 1817.godine ljekar je zabilježio da su pacijentove desni pune rupa i da pati od nesanice, oticanja nogu, napada migrene i groznice. Po O'Mearinom mišljenju, Napoleon je bolovao od blagog oblika skorbuta izazvanog lošom ishranom.
Međutim, savremeni francuski naučnik Rene Mori je u tom opisu prepoznao simptome trovanja arsenikom, koji je bio nepoznat početkom 19.vijeka. Stručnjaci za forenziku odbacili su Morijevu pretpostavku kao besmislicu, pozivajući se na besprijekoran izvještaj sa obdukcije.
Mori je dao i drugi argument: kada su 1840.godine posmrtni ostaci pokojnog vladara prenijeti u Francusku, tijelo u sanduku nije bilo u stanju raspadanja. Prema Moriju, Bonapartino tijelo je sačuvao upravo arsenik, otrov kojim je ubijen! Ova teorija je neuvjerljiva zbog toga što je proces raspadanja mogao da bude usporen i usljed vlažne klime na Svetoj Jeleni. Isto tako, carev sanduk bio je pohranjen u tri veća sanduka, koji su služili kao hermetička zaštita.
Mnogo logičnije pitanje ticalo se identiteta ubice. Među osumnjičenima se našao i špijun Burbona, francuske kraljevske porodice, koja je vraćena na prijesto 1814.godine zahvaljujući Napoleonovom porazu. Druga pretpostavka bacala je sumnju na grupu britanskih ljekara koji su svakako imali priliku da se riješe cara. Mori je, međutim, tvrdio da je otkrio pravog osumnjičenog - bio je to grof od Montolona, kućepazitelj prognanog cara. Jedan od njegovih zadataka bila je nabavka vina iz Južne Afrike. Montolon je lako mogao da sipa otrov u vino. Prema carevom testamentu, grof je trebalo da naslijedi veliku sumu novca, pa je to mogao biti i motiv za ubistvo Napoleona.
Početkom 60-ih godina 20.vijeka u Kanadi su obavljene analize uzoraka Napoleonove kose. Rezultati su pobili teoriju o arseniku. Nove analize obavljene 1994.godine, otkrile su prisustvo arsenika, ali u veoma malim količinama. Otrov je bio stavljen u hranu ili vodu na Svetoj Jeleni.
Današnji istoričari i dalje se bave procjenom uzroka smrti. Pored raka, Atnomarki je postavio dijagnozu uvećane i upaljene jetre, kao i znakova tuberkuloze. Pojedini francuski stručnjaci ukazuju na nezdrave uslove na ostrvu, pa čak i na to da su Britanci pokušali da ubrzaju carevu smrt poslavši ga na ovo vlažno i divlje ostrvo. Britanci su, s druge strane, izjavili da je izvještaj Napoleonovog ličnog ljekara kasnije promijenjen. Ukazali su na činjenicu da je rak želuca bio nasljedan u Napoleonovoj porodici i da njegova smrt nije mogla da se poveže s nehigijenskim uslovima života na ostrvu.

gkukolj · **-tončica-palončica-**

Piltdaun

Piltdaunski čovjek predstavlja jednu od najvećih prevara u istoriji arheologije. Na kraju se ispostavilo da je nevjerovatno otkriće "fosilnog hominida" u kamenolomu na jugu Engleske, na osnovu kojeg se tvrdilo da ćovjek i čovjekoliki majmun imaju zajedničkog pretka, samo vješta obmana.

Naslovne strane britanskih novina 18.decembra 1912,godine bile su preplavljene imenima Artura Smit-Vudvorda, paleontologa u Britanskom muzeju, i Čarlsa Dosona, istaknutog arheologa amatera. Na konferenciji za novinare njih dvojica su objavila da su pronašla ostatke preistorijskog čovjeka, stare oko 500.000 godina, pored fosilnih ostataka izumrlih životinja i nekoliko kamenih alatki, u kamenolomu nedaleko od Piltdauna,u okrugu Saseks na jugu Engleske. Najvažnije je bilo to što je piltdaunski čovjek, koga su nazvali Eoanthropus Dawsoni, ili "Dosonov rani čovjek", bio potreban: predstavljao je dugo traženu kariku koja nedostaje - zajedničkog pretka čovjeka i majmuna.
Od čega su se tačno sastojali ostaci? Bilo je nekoliko komadića s vrha lobanje, naizgled ljudske, i upadljivo požutjela vilična kost. Vilična kost je očigledno pripadala majmunu, ali je imala jednu prepoznatljivu karakteristiku: kutnjaci su bili izlizani na način uobičajen za čovjeka. Međutim, nedostajao je dio zgloba koji bi potvrdio da lobanja i vilična kost pripadaju istom stvorenju. Zbog toga naučnici, da bi upotpunili lobanju, morali su da zamisle kako bi se uklapao dio koji nedostaje. Na kraju se pokazalo da bi bilo neophodno da vilicu zamisle više kao ljudsku ili lobanju kao primitivniju.

Bez sumnje

Suočeni s potrebom ove vrste rekonstrukcije, mnogi su izrazili sumnju u autentičnost ostataka. Međuti, kritičari su ućutkani novim otkrićima. Tokom naredne tri godine, Doson je našao još zuba, kostiju i alata. Otkriće zuba i komadića lobanje drugog čovjeka u Piltdaunu, 3 km od prvog mjesta iskopavanja, objavio je 1915.godine.
Izgledalo je da novo otkriće otklanja sve nedoumice u vezi sa tim da li je piltdaunski čovjek autentičan fosilni hominid. Ipak, arheološka iskopavanja na drugim mjestima, ubrzo su bacila sjenku sumnje na "Dosonovog ranog čovjeka". Ostaci fosilnih hominida nađeni u Evropi i Aziji i naročito u Africi imali su mnogo toga zajedničkog, ali nijedan od njih uopšte nije ličio na britanskog "savremenika",

Ko je odgovoran?

Britanski muzej je dugo branio pristup fosilima iz Piltdauna da bi spriječio moguća upoređivanja. Stav je, međutim promijenjen 1949.godine, kada su ostaci dati na fluorinski test, snimanje rendgenom i izotopsku analizu. Testovi su pokazali da kosti uopšte ne pripadaju fosilnom hominidu. Komadići lobanje pripadali su modernom čovjeku - navodno od prije nekoliko stotina godina - dok je vilica pripadala orangutanu. Vilica je bila obojena, a zubi isturpijani. Ko je smislio prevaru? Sumnja je prvo pala na one koji su otkrili ostatke, naročito na Dosona. Kao amater je imao pristup fosilima, a otkriće piltdaunskog čovjeka moglo je da ga učini poznatim naučnikom. Međutim, nikada nije dokazano da on stoji iza prevare, a motivi su i dalje ostali nejasni.

Glozerski spor

Prije više od pola vijeka, mnoštvo drevnih predmeta iskopanih u Glozeru, u francuskoj oblasti Alije, pokrenulo je žučnu raspravu među arheolozima. Da li su predmeti koje je našao Emil Fraden ostaci neke davno zaboravljene napredne kulture ili samo zbirka nevještih falsifikata?

Prvog marta 1924.godine mladi francuski zemljoradnik Emil Fraden orao je svoju njivu i odjednom je tlo propalo pod volovskim kopitima. Fraden je u rupi pronašao staro glineno posuđe, koje je smjesta polomio misleći da je u njima skriveno blago. Međutim, nije našao ni jedan novčić. Fraden je nastavio da traži i iskopao još posuđa, kao i pljosnato kamenje, kosti, kameno oruđe i glinene tablice ispisane tajanstvenim znacima. Ubrzo zatim, zemljoradnik je pokazao nađene predmete profesoru koji se zanimao za arheologiju.
Vijest o otkriću brzo se pronijela i nedugo zatim Antonen Morl, arheolog amater, objavio je da je riječ o preistorijskom nalazištu i da su predmeti stari najmanje 12.000-15.000 godina. Ovoj procjeni, međutim, žestoko su se usprotivili priznati arheolozi, koji su smatrali da je riječ o falsifikatima. Morl je u protivljenju vidio jedino profesionalnu zavist i izvrtanje činjenica. Uslijedila su suđenja o kojima je svaka strana izdavala pamflete
i zvanićna obavještenja. Francuske se podijelila na dva klana - jedni su otkriće smatrali istinskim naslijeđem preistorijske kulture, dok su drugi nađene predmete odbacivali kao falsifikate.

Glinene tablice

Glozerski spor imao je dalekosežne posljedice za naše razumijevanje istorije čovječanstva. Ako su predmeti koje je našao Emil Frade zaista bili stari, to bi značilo da su znaci na glinenim tablicama bili ispisani u Evropi, a ne na Bliskom Istoku. Nekoliko godina prije toga, na Bliskom Istoku, na lokacijama za koje se pretpostavljalo da su stare oko 5.000 godina, nađeno je sumersko pismo - za koje se vjerovalo da je najstariji pisani jezik. Ali, niti jedna od sukobljenih strana nije bila spremna da popusti. Zbog toga je spor ostao neriješen sve do 70-tih godina 20.vijeka, kada su nove istraživačke metode omogućile preciznije datiranje. Metoda datiranja radioaktivnim ugljenikom, na primjer, pomaže u određivanju starosti organske materije, dok termoluminisencija govori o datumu kada je pečena glina od koje je napravljeno posuđe. Ni najnovije metode datiranja, međutim, nisu riješile misteriju glozerskog otkrića. Proučavanja pokazuju da su glinene pločice stare svega 2.000 godina i da potiču iz galsko-rimskog doba, dok su pojedine kosti stare čak 15.000 godina. I to nije sve. Kamenje i kosti ispisani su znacima koji očigledno potiču iz kamenog doba.
Te nepodudarnosti podržavaju teoriju da je riječ o falsifikatu: spoj različitih predmeta jasno ukazuje na to da Glozel nije autentučna preistorijska lokacija. Postoji mišljenje da je neko sakupio predmete različitog porijekla, od kojih su neki zaista veoma stari, i da je po njima ispisao znakove. Ta teorija, međutim, uopšte ne obeshrabruje one koji su uvjereni u autentičnost Glozela i koji smatraju da su moderne metode dokazale da je riječ o drevnim predmetima. Tokom 80-ih godina 20.vijeka, francusko Ministarstvo za obrazovanje i kulturna pitanja organizovalo je nova iskopavanja na pomenutoj lokaciji. Dokle god ne budu pronađeni novi predmeti, sukob neće biti ni riješen.

Tajne pećinski crteža

Djela preistorijskih pećinskih umjetnika predstavljaju prizor u svijet koji je nestao, u doba kada su bizoni i mamuti lutali evropskim ravnicama. Otkriće zapanjujućih podzemnih umjetničkih galerija zadivilo je svijet. Prvo je otkrivena pećina u Laskou sa crtežima starim 17.000 godina. Otkriće pećine Šove u južnoj Francuskoj uslijedilo je 1994.godine, što je bacilo novo svijetlo na same početke čovjekovog umjetničkog genija

Tri istraživača pećina nisu vjerovala sopstvenim očima. Pošto su se dugačkom stazom spustili u pećinu, ušli su u ogromnu galeriju koja se nalazila na dubini od nekoliko desetina metara. Na jednom zidu vidjeli su tri linije povučene oker bojom i malog crvenog mamuta. Žan-Mari Šove, Elijet Brinel-Dešan i Kristijan Hiler pažljivo su prošli do kraja prostorije. Tamo su se našli okruženi bizonima, nosorozima, mamutima, konjima, medvjedima, divljim mačkama i jelenima, koji su "trčali" preko zidova pećine.
Otkriće ove božanstvene umjetničke galerije iz kamenog doba dogodilo se u decembru 1994.godine na jugoistoku Francuske, tačnije u dolini rijeke Ardeš, pritoke Rone. Pećina Šove, koja je dobila ime po Žan-Mari Šoveu, predtavlja jedno od najspektakularnijih arheoloških otkrića savremenog doba. Pećina je važna ne samo zbog umjetničkih djela koja su pronađena u njoj već i zbog toga što je uvid u ta djela omogućio sasvim novi pristup proučavanju početka umjetnosti. Ova otkriča dovela su do novih rasprava o starim pitanjima: ko su bili ti prvi umjetnici i kako i zašto su počeli da slikaju.

Vjerna kopija

Dugo su pećine u Laskou, koji se nalazi u Dordonji, oblasti u srednjoj Francuskoj, važile za najčuvenije preistorijsko nalazište. Razlog je bio starost nađenih crteža - oko 17.000 godina - kao i njihova izuzetna umjetnička vrijednost.
Otkriće pećina u Laskou 1940.godine privuklo je veliki broj posjetilaca i izazvalo strah da bi crteži mogli biti oštećeni usljed povećane vlage, nepažnje, pa čak i vandalizma. Pećine su 1963.godine zatvorene za javnost, ali da bi se ljudima moglo omogućiti da vide crteže, napravljen je Lasko II, vjerna kopija pećina sa ogromnim blagom. Pećina Lasko II otvorena je 1983.godine i dnevno je posjeti 2.000 turista, od kojih neki pređu pola Evrope da bi vidjeli kopije crteža.
Prvi pogled na pećinske crteže je nezaboravan. Svaka životinja kao da izranja iz površine stijene- kičma konja utapa se u pukotinu, ivica stijene opisuje mišiće bizona u trku, a vrat bika prati ispupčenje u stijeni. Umjetnici iz Laskoa koristili su grubu tehniku kamena da bi svoje kreacije učinilo trodimenzionalnim. Pri svjetlosti svijeće bikovi oživljavaju i kao da hrle u pećinu.

Umjetnički alat

Rekonstrukcija pećina iz Laskoa predstavlja i pokušaj razumjijevanja misterioznih, bezimenih preistorijskih umjetnika. Kako su slikali? Gdje su nalazili boje? Na koji način su ih nanosili? Da bi otkrili slikarsku tehniku naših predaka, bilo je neophodno da se udruže slikari i arheolozi. Poput preistorijskih umjetnika, i naučnici su tragali za sijenom, manganom, oksidom gvožđa, ugljenom, hematitom, glinom - istim onim mineralima od kojih su preistorijski ljudi pravili boje. Pažljivo oponašajući njihove metode, do kojih su došli putem eksperimenta, savremeni umjetnici su nanosili boje palčevima, četkama ili komadićima krzna, a boje u prahu cjevčicama sačinjenim od trske ili ptičijih kostiju. Baš kao i umjetnici u prošlosti, i savremeni slikari radili su pod treperavom svjetlošću vatre.

Crteži pod morem

Pola vijeka poslije otkrića u Laskou, 1985.godine profesionalni ronilac Anri Kosker naišao je na još jedno blago preistorijske umjetnosti. Između Kasija i Marseja, u južnoj Francuskoj, na dubini od 35 metara ispod nivoa mora, Kosker je otkrio pećinu koja je izazvala oduševljenje među istoričarima. Najstarija poznata umjetnička djela koja prikazuju ljude i životinje potiču od prije 35.000 godina, ali se ne mogu porediti sa veličanstvenim crtežima koji krase Koskerovu pećinu.
Metoda datiranja radioaktivnim ugljenikom 14C govori nam da najstarije pećinske odaje potiču od prije 28.000 godina. Kao Lasko i ostali primjeri pećinske umjetnosti, Koskerova pećina takođe je oslikana velikim prizorima lova iz ledenog doba. Mali konji, tri pingvina, meduza, krupni jeleni i sve ostale životinja - baš kao i nestvarni otisci šake oivičeni crvenom bojom, nanijetom u prahu - istinska su umjetnička remek-djela.

Rađanje umjetnosti

Prava senzacija uslijedila je 1995.godine, kada je tačno datiranje pećine Šove primoralo stručnjake da iz osnova promijene uvreženu predstavu o začecima umjetnosti. Na osnovu otkrića u Šoveu, danas sa sigurnošću možemo da kažemo da su preistorisjki slikari počeli da stvaraju prije najmanje 33.000 godina - mnogo ranije nego što se pretpostavljalo.
U svjetlu tog otkrića, neki stručnjaci su poredili izražajnu snagu i vizuru pećinskih umjetnika s holandskim slikarom Vinsentom van Gogom. Razlika je, međutim, u tome što su crteži iz Šovea - ili bar neki od njih - najstariji na svijetu i vjerovatno su naslikani iz potpuno drugačijih razloga. Poslednja istraživanja pokazala su da su pojedine crteže naslikali umjetnici iz kasnijeg kamenog doba, nakon pauze od čak nekoliko hiljada godina.
Sada je zastarjela nekadašnja pretpostavka da je čovjeku bilo potrebno više milenijuma da bi stvorio umjetnička djela. Čak i oni naučnici koji su ranije vjerovali u spor i postepen razvoj umjetničkih vrijednosti pećinskih crteža, morali su da priznaju da su crteži iz Šovea najpažljivije izrađeni crteži te vrste koji su ikada pronađeni. Naturalističko prikazivanje životinja , precizno slikanje, kao i namjerno brisanje kontura i upotreba perspektive - sve su to dokazi stvarne vještine. Umjetnici iz kamenog doba bili su tako napredni da su prikazanim životinjama mogli ne samo da podare dimenzije, već i da stvore utisak kretanja.
Nažalost, porijeklo umjetnosti ovih nepoznatih ljudi ostaje nepoznato. Da li su crteži bili povezani sa magijskim ili religioznim ritualima? Možda odgovor leži u nekom drugom podzemnom muzeju koji još nije otkriven.

Izvor: "Poslednje misterije svijeta", Mladinska knjiga, Beograd

gkukolj · **-tončica-palončica-**

O Lavirintima

Poput kruga, hrsta i spirale, lavirint je drevni simbol koji postoji u brojnim kulturama. Vekovima je menjao značenja, a njegovo poreklo i dalje je obavijeno velom tajne

Danas lavirint označava mrežu zamršenih i ukrašenih staza i slepih ulica, svojevrstan čvor ili zagonetku. U savremenom obliku lavirint postoji nekoliko stotina godina. Međutim, prvobitno značenje simbola lavirinta potiče od pre nekoliko hiljada godina. Zanimljivo je da se lavirint kao simbol javlja širom sveta i ima svoje mesto u religiji, filozofiji i književnosti raznih kultura.

Poreklo lavirinta

Gde, kada i kako je nastao ovaj simbol niko ne zna pouzdano. Čak se i poreklo i značenje same reči izgubilo vekovima, a pripisivani su joj grčki, hebrejski, egipatski i latinski koreni.
Poreklo lavirinta takođe je obavijeno tajnom. Povezuje se sa ostrvom Kritom i mitom o Minotauru. Minotaur je imao ljudsko telo i glavu bika, a roditelji su mu bili Pasifaja, žena kritskog kralja i bik kojeg je bog mora Posejdon poklonio kralju. Suočn sa tom nakazom, živim dokazom ženine preljube, Minoj je naredio prognanom atenskom graditelju i arhitektu Dadalu da izgradi ogromnu tamnicu sa hodnikom tako zamršenim i izukrštanim da niko bez mape ne može izaći napolje. Kralj Minoj je zatim zaključao Minotaura u lavirint.
Daleko od Sredozemlja, iz indijskog speva Mahabharata saznajemo da je čarobnjak Droma tvorac lavirinta u južnoj Aziji. Prema hrišćanskoj tradiciji bio je to kralj Solomon, oličenje mudrosti. Lavirinti postoje čak i u Peruu i Koloradu.
Najstariji primeri potiču iz 3.veka i iscrtani su na grobnicama lavirinta u Lucaniju na ostrvu Sardiniji. Ironijom sudbine, izgleda da lavirint kralja Minoja nije ni postojao. Ipak, neki veruju da je Minojeva palata u Knososu, s mnoštvom odaja, stepeništa i zavojitih prolaza, možda bila prebivalište mitskog Minotaura.

Svi putevi vode u središte

Uobičajen lavirint je zatvoren prostor s ukrštenim linijama koje na kraju vode do središta. Veruje se da krivudava linija simbolizuje težak život na zemlji, dok središte predstavlja smrt i vaskrsenje.
Ovaj drevni simbol prisutan je i u Hrišćanskoj crkvi. Lavirinti su prikazani na zidovima, stubovima ili podovima brojnih srednjevekovnih katedrala. Nekada su šare na podovima osmougaone, na primer u katedrali u Remsu, na severu Francuske, ali je uglavnom reč o koncentričnim krugovima koa u katedrali u Šartru, u jugozapadnom delu Pariza.
Poput lavirinta u antičkoj Grčkoj, i srednjevekovna katedrala ima jedan ulaz, koji simbolizuje nadu u spasenje. Ulaz znači da pravi hrišćanin ne treba da se plaši večne kazne. Zamršenost lavirinta predstavlja patnje i iskušenje kroz koja moraju da prođu duše dobrih hrišćana u ovom životu pre nego dostignu krajnji cilj: spasenje.

Staze pokajanja

Lavirinti se u crkvama uvek nalaze u sredini broda, blizu zapadnog portala, simbolične prepreke između spoljašnjeg sveta i božje kuće. Kod većine lavirinata ulaz je okrenut prema zapadu, to jest ka carstvu mrtvih. Prema Prvoj knjizi Mojsijevoj u Bibliji, Rajski vrt se nalazio na istoku - okrenut u pravcu izlaska sunca. U grčkoj mitologiji kapije Hada - carstva mrtvih - nalaze se na zapadu gde sunce zalazi.
Ako vernik prati zavojite staze lavirinta, može pobeći iz tame zemaljskog života i krenuti prema božjoj svetlosti. To je, međutim, dugo putovanje! U lavirintu katedrale u Sansu, u Francuskoj, vernik mora da pređe bar 2000 koraka u prečniku od 10 metara. U pojednim obredima, vernici prolaze kroz hodnik lavirinta na kolenima da bi saosećali s Isusom Hristom, koji je tako hodao do Golgote. Zbog toga se neki crkveni lavirinti nazivaju "put u Jerusalim".

Moderni lavirint

Od 16.veka naovamo pojavio se nov tip lavirinta. Minotaurovu tamnicu i pokajničkiu stazu zamenila su mesta za razonodu i razmišljanje. Novi lavirint je često imao trodimnzionalni oblik i bio napravljen od zidova ili žbunova nalik drveću. U ukrštenim stazama lavirinta, čovek se lako i brzo gubio. Ova vrsta lavirinta nema uvek središte, već je cilj naći izlaz iz krivudavih hodnika.
Prvi ovakvi lavirinti napravljeni su u vrtovima kraljevskih palata u Francuskoj i Engleskoj. Jedan od najpoznatijih je lavirint u palati Hempton Kort, nedaleko od Londona. Možda je najčuveniji onaj u Versaju, blizu Pariza, iako je na nesreću uništen. Lutajući zamršenim stazama tog lavirinta posetilac uvek dobije priliku da razmisli o svom položaju.
Novi tip lavirinta nije sačuvao ljude s tajnom života i smrti niti je nudio priliku za vaskrsenje. Ipak, nudio mu je prosvetljenje i priliku da uči na iskustvu i tako nađe izlaz. Čak i ako obeshrabruju slepe ulice i hodnici iz kojih naizgled nema izlaza ne predstavljaju simbol života, oni zaista otkrivaju veliku složenost.

Arijadnino klupko

Pošto je kralj Minoj zatvorio Minotaura u lavirint , naredio je da se svake devete godine čudovištu žrtvuje po sedam mladića i djevojaka - sve dok grčki junak Tezej nije odlučio da ubije Minotaura. A kako je Tezej našao izlaz iz lavirinta? Odgovor je znala Arijadna, Minojeva kćerka koja se zaljubila u Tezeja i dala mu je klupko koje je on odmotavao dok je zalazio sve dublje u lavirint. Kada je ubio Minotaura, vratio se prateći konac nazad do ulaza.

gkukolj · **-tončica-palončica-**

Mumija u glečeru

Otkriće očuvanog tela čoveka iz gvozdenog doba u glečeru u Ectaler Alpima u Austriji, zaprepastilo je svet. I posle nekoliko godina istraživanja ledeni čovek zbunjuje svet. NJegova smrt na usamljenom mestu, u ledenoj pećini na nadmorskoj visini od 3.000 m, i dalje je nerešiva zagonetka.

Devetnastog septembra 1991.godine nemački planinari Erika i Helmut Simon otkrili su nešto jezivo na Hauslabjohu, u Ectaler Alpima - iz leda je virio leš okrenut licem nadole, a isušeni gornji deo tela bio mu je prekriven kožom nalik pregamentu. Desna noga bila je umotana slamom i kožnim trakama. Lokacija je brzo privukla znatiželjnike i istraživače, koji su pronašli mnoštvo predmeta razbacanih oko tela. Među njima je bila bakarna sekira i potpuna oprema za lov. Posle nekoliko dana telo je preneto helikopterom u Inzbruk.

Počinje istraživanje

Svi naučnici su se složili da je Eci, kako je ledeni čovek nazvan, uzbudljivo otkriće. Starost tela odredili su datiranjem radioaktivnim ugljenikom 14C, koje je izvedeno u raznim laboratorijma u nekoliko zemalja, pri čemu je svaka laboratorija dobila drugačiji uzorak. Na osnovu testova i klasifikacije predmeta nađenih blizu tela utvrđeno je da je čovek umro oko 3,300 godine pre.n.e.Pored starosti, naučnici su hteli da saznaju kako je njegovo telo ostalo očuvano u ledu čitavih 5.000 godina. Najstarija tela prethodno pronađena u glečerima bila su stara svega nekoliko stotina godina.

Mesto otkrića

Telo nije nađeno u sredini glečera, već u pukotini stene na ivici ledenog pokrivača. U tom delu zaleđena voda bila je veoma duboka. Kako ova pukotina nije imala prirodni odvod, nije bila pod uticajem kretanja ogromne ledene mase. Da je telo bilo izloženo uticaju glečera koji se pokreće, od ledenog čoveka najverovatnije ne bi ostalo ni traga.
Prema timu naučnika i forenzičara, izvesno je da je ledeni čovek bio odlično opremljen za preživljavanje u surovim uslovima Ectaler Alpa. Nosio je krznenu kapu i ogrtač istkan od trave, koji je možda služio kao neka vrsta kabanice, Ispod ogrtača nosio je odevni predmet sastavljen od parčadi krzna. Da bi zaštitio noge od žestoke alpske hladnoće, nosio je krznene grejače. Bedra i stopala bila su zaštićena omotačem od jake kože, a cipele su bile napunjene debelim slojem trave. Ledeni čovek nosio je opremu za paljenje vatre, kao i posudu od kore breze, koju je najverovatnije koristio za prenošenje vrelog ugljevlja za potpalu.
Iako je ledeni čovek nosio luk i strelu, koji su služili za lov, naučnici smatraju da nije bio lovac. U vreme njegove smrti opstanak je mnogo više zavisio od zemljoradnje i stočarstva nego od lova. Naučnici danas veruju da je ledeni čovek bio pastir koji je možda lovio divlje životinje, ali pre će biti da je čuvao stoku na pašnjacima u brdima.

Smrt u ledu

Zbog čega je ledeni čovek krenuo na svoj poslednji, kobni put u visoke, ledene planine? Istraživači pretpostavljaju da je bio jedan od učesnika u ozbiljnom sukobu ili da se njegovo rodno selo našlo na udaru napadača. Ovo mišljenje je zasnovano na činjenici da je Eci već imao nekolikko polomljenih rebara pre nego se uputio u planine. Ukoliko je zaista bio pastir, sigurno je odlično poznavao teren pa se pretpostavlja da je tražio sklonište od potere.
Uprkos ozbiljnim povredama, ledeni čovek je nastavio da se penje sve više, do trenutka kada je izgubio snagu. Na kraju je dospeo do oblasti Hauslabjoh okovan ledom, gde ga je najverovatnije dočekala promena vremena: možda je počeo da pada sneg, a temperatura pala. Ledeni čovek sklonio se ispod jedne stene, pojeo malo sasušenog mesa i očajnički pokušavao da ostane budan. Znao je da će umreti ukoliko zaspi. Ali, bio je iscrpljen i više nije mario ni za šta; legao je, zaspao i nikada se nije probudio. Posle nekoliko sati, debeo sloj snega prekrio je njegovo hladno, beživotno telo,

gkukolj · **-tončica-palončica-**

GILGAMEŠ

Junak iz drevne Mesopotamije, Gilgameš, prvi je simbol potrage za besmrtnošću u svetskoj književnosti. I dalje se postavlja pitanje: da li je taj neverovatni čovek zaista postojao?

Od pamtiveka ljudi sanjaju o junacima koji poznaju misterije duhovnog sveta i tajnu večnog života. Gilgameš je bio prvi takav junak ili bar prvi koji je pokušao da nadje odgovore na ova pitanja.
Ep o Gilgamešu mnogo je stariji od Homerove Ilijade i od velikog indijskog epa Mahabharate. Nesumnjivo je najstariji epski tekst na svetu, jer danas znamo da su prvu verziju zapisali Sumeri sredinom drugog milenijuma pre n.e.
Brojni delovi Epa o Gilgamešu prepevani su u više verzija i nađeni u raznim krajevima Bliskog istoka. Najpotpuniji deo nađen je u Ninivi, na mestu gde se nalazila čuvena biblioteka asirkog kralja Asurbanipala. Ova verzija legende potiče iz 7.veka pre n.e. i napisana je na 12 tablica, od kojih su tri nestale. Igrom slučaja, ona takođe sadrži priču o velikom potopu, to jest vavilonsku verziju biblijskog potopa.

Polubog-polučovek

Heroj epa nije postojao samo u legendi: reljefi izrezbareni na sumerskim hramovima prikazuju Gilgamešove junačke poduhvate. Navodno je živeo oko 2700 godine pre n.e. i vladao kao kralj u gradu Uruku, na jugu Mesopotamije. Sigurno je bio značajan vladar jer je izgradio snažne gradske zidine i zadivljujuće hramove, čiji se tragovi mogu videti i danas. Nije poznato da li je kralj postao besmrtan zahvaljujući tim monumentalnim zdanjima ili je zaista učinio velika dela. U mesopotamskoj
književnosti sin boginje Ninsum postaje natprirodno biće. Ali, uprkos svojoj božanskoj prirodi, on prihvata i činjenicu da je smrtnik, a njegov lik, koji uključuje i slabosti, prikazan je pre kao ljudski nego kao božanski.

Prijateljstvo i smrt

Gilgameš je heroj epa, ali i tiranin čiji su podanici patili zbog brojnih ratova koje je vodio. Da bi se oslobodio kralja, njegov narod je pokušao da ga natera da se sukobi sa Enkiduom - stvorenjem koje je polubog-polučovek, a koga su bogovi Uruka stvorili kao Gilgamešovog ravnopravnog suparnika.
Njihova borba završava se nerešeno, a njih dvojica postaju nerazdvojni prijatelji. Zahvaljujući prijateljstvu čine natprirodna dela: zajedno ubijaju diva Humbabu, čuvara kedrovih šuma u Libanu, kao i nebeskog bika kojeg Gilgameš mora da ubije po naređenju boginje Ištar, čiju je ljubav odbio. Zbog toga su bogovi besni i odlučuju da razdvoje prijatelje tako što šalju bolest od koje Enkidu umire. Kad Gilgameš ugleda prijateljevo mrtvo telo, pada u očaj i kreće u potragu za večnim životom.
Potraga ga odvodi do zemlje na drugoj strani vode smrti i do Utnapištima, baš onog mudrog starca koji je preživeo veliki potop, a koga su bogovi učinili besmrtnim. Utnapištim savetuje kralja da ostane budan sedam dana i noći kako bi se pripremio za besmrtnost, ali heroju to ne polazi za rukom. Iz sažaljenja Utnapištim mu pokazuje biljku večnog života, poznatu kao "starac koji postaje mlad". Tu biljku, međutim, krade zmija. pa Gilgameš ostaje smrtan, ali vlada svojim narodom čitavih 126 godina.

Večna pitanja

Ep o Gilgamešu pobuđuje veliko interesovanje širom sveta, delom zbog toga što govori o najznačajnijim pitanjima čovečanstva: o odnosu prema bogovima, o ponosu, besu, ranjivosti, ljubavi i smrti, pa čak i o suštini života. Gilgameš ima priliku da postane besmrtan upravo zbog toga što traga za odgovorima na ta večna pitanja.

MIT O POTOPU

Priče o strašnom potopu pripovedaju se u mnogim delovima sveta. Ali, da li je reč samo o legendi o barci i junacima ili postoji dokaz o tome da se zaista dogodila katastrofa koja se duboko urezala u sećanja ljudi različitih kultura?

Na Zapadu je najpoznatija priča o velikom potopu ona zapisana u Bibliji, u Starom zavetu. Biblijska priča o Noju i njegovoj barci zasnovana je na dva teksta napisana između 8. i 6. veka pre n.e. u kraljevinama Izraelu i Judeji. Najstariji dokazi o potopu, međutim, potiču iz Mesopotamije (današnjeg Iraka). Sumerska verzija priče iz trećeg veka pre n.e. prenosi događaj na isti način kao i čuveni vavilonski Ep o Gilgamešu napisan 2000 godine pre Hristovog rođenja. U toj priči, Vavilonac Utnapištim opisuje junaku Gilgamešu kako se izbavio od potopa koji su poslali bogovi, a koji je uništio sve na zemlji.
Pored ovih, postoje mnoštvo zapisanih legendi o potopu.U svetim spisima Maja, Indijanaca iz Srednje Amerike, Noje je otelotvoren u liku bogobojažljivog čoveka Tapija. U zbirci persijskih tekstova Vendidad potop opisuje junak Jima, u indijskoj priči junak se zove Manu, a u legendi iz antičke Grčke poznat je kao Deukalion. Legende o potopu postoje i u kineskoj mitologiji, među narodima Južnih mora i Australije, kao i među Inkama u Peruu i severnoameričkim Indijancima. Zanimljivo je da su priče s ovom temom retke u afričkoj mitologiji.

Haos i novi početak

Mit o potopu uvek pripoveda o uništenju i ponovnom rađanju. Uništenje grešnog čovečanstva Božjom voljom zaista znači povratak haosu, ali taj smak sveta nikada nije konačan i nepovratan. Naime, iz potopa se javljaju simboli starog čina stvaranja: devičanska zemlja, očišćena je od grehova snagom čiste vode. Nekoliko izabranih će preživeti i na toj očišćenoj zemlji stvoriti novo čovečanstvo. U svakoj pripovesti junak je unapred upozoren na predstojeću opasnost. Noje i Jima doznaju ves od samog Stvoritelja, a ostali junaci od nekog od njihovih bogova. Tako Utnapištimu tajnu prenosi vavilonski bog Ea da bi sprečio smrt čitavog naroda. U grčkoj mitologiji, Prometej upozorava svoga sina Deukaliona o Zevsovoj nameri. Manu, međutim, dobija upozorenje od boga u obliku ribe.
U gotovo svim legendama o potopu, bogovi naređuju da se napravi čamac: Noje pravi barku, Deukalion i njegova žena Pira sanduk koji pluta, a u legendama severnoameričkih Indijanaca spas pruža drveni splav. Izuzetak je persijski spis, u kojem izabrani beže u oblast kojoj ne preti poplava.
Većina junaka beži u čamcima, s porodicama i odabranim biljkama i životinjama: Noje u barku smešta po par od svake životinjske vrste.
Zatim sledi veliki potop. U Epu o Gilgamešu izaziva ga jaka kiša koja pljušti sedam dana; u Bibliji kiša pada četrdeset dana i noći, sve dok okean ne prekrije planinske vrhove; u Vendidadu, poplavu uzrokuje kiša i otopljeni sneg posle jake zime. Čamci plutaju po uzburkanoj vodi od otopljenog snega i na kraju završavaju na planini. U indijskom spisu, božanska riba vuče čamac do vrhova Himalaja i vezuje ga za drvo.
Kad se poplava povuče, preživeli dobijaju zapovest da se razmnožavaju i da stvore novu civilizaciju. Deukalion i Pira za sobom bacaju kamenje koje oživljava. Posle podnošenja žrtve bogovima, Manu, koji je jedini preživeli dobija družbenicu. U starom zavetu Bog zavetuje Noja, njegovu porodicu i životinje da ponovo nasele zemlju.

Naučno viđenje

Legende o potopu očigledno se slažu u mnogim stvarima. No, da li to znači da su sve te priče zasnovane na pravoj prirodnoj nepogodi? Potop su, kako se čini, na sličan način doživeli narodi koji žive na velikim udaljenostima. Jesu li te priče urezane u kolektivno pamćenje čovečanstva? Tu pretpostavku potkrepljuju brojne teorije.
Kako svi ti spisi govore o jakim i dugotrajnim kišama, nekoliko naučnika zaključuje da se tokom ranog kamenog doba zaista dogodila velika klimatska promena. Međutim, prema njima, sama kiša nikada ne bi mogla da izazove pustoš takvih razmera - čak ni pljuskovi koji se pominju u Bibliji. Zastupnici teorije o klimatskoj promeni smatraju da je pred kraj poslednjeg ledenog doba - pre 8000-14000 godina- porast temperature uzrokovao naglo topljenje velikih ledenih ploča koje su se stvarale hiljadama godina. Voda nastala topljenjem leda dovela je do neočekivanog povećanja nivoa okeana i izazvala užasnu pustoš.
Francuski stručnjak za klimu A.Kapar unapredio je ovu teoriju: po njegovom mišljenju, koje žestoko osporavaju eksperti za klimatske promene, poplavu je izazvao ogroman glečer koji je nekada prekrivao severni deo Skandinavije. Kapar ukazuje na to da se usled naglog porasta temperature glečer srušio, a džinovska santa leda pala je u današnje Baltičko more. Tako je nastao razorni plimski talas koji je poplavio istočnu Evropu sve do Sredozemnog mora.
Ostali naučnici posmatraju mit o potopu iz sasvim drugačijeg ugla. Po njihovom mišljenju, krajem ledenog doba odigrala se ekonomska revolucija. Kako je zemlja ponovo postala plodna, grupe nekadašnjih nomadskih lovaca i sakupljača plodova napravila su stalna naselja i počela da se bave zemljoradnjom. U biblijskoj priči o potopu Noje predstavlja taj trenutak u istoriji čovečanstva - pravi barku da bi zaštitio biljke i životinje i, po povlačenju vode, nastanjuje se na jednom mestu.

gkukolj · **-tončica-palončica-**

Na Kritu je cvjetala čuvena civilizacija koja se klanjala biku, gradila veličanstvene palate i trgovala širom Sredozemlja. Nestanak te napredne kulture u 15.vijeku pre n.e. nikada nije ubjedljivo objašnjen.

Do početka 20.vijeka, arheolozi Kritu nisu pridavali poseban značaj. Stari Grci, međutim, pripovjedali su brojne priče o tom brdovitom ostrvu na jugu Egejskog mora. Za njih je Krit bio domovina vještih moreplovaca, kojom je vladao legendarni kralj Minoj, rođen u tajnoj vezi vrhovnog boga Zevsa i feničanske princeze Europe. Da bi oteo Europu, Zevs se pretvorio u bika i odnio princezu na Krit.
Prema legendi Minoj je bio velik i pravedan kralj koji je vladao velikim brojem egejskih ostrva i grčkim kopnom. Legenda takođe pripovjeda o Minotauru - stvorenju sa ljudskom glavom i tijelom bika - koji je lutao obalom i tjerao uljeze. Iz legende saznajemo i o lavirintu u koji je Minoj zaključao Minotaura, kojem je svake devete godine žrtvovano po sedam mladića i djevojaka, sve dok Tezej nije ubio čudovište.

Minojevo ostrvo

Vijekovima su pomenute priče smatrane plodom mašte, a Kritu su davale prizvuk tajanstvenosti i egzotike. Sve se promijenilo zahvaljujući naporima britanskog arheologa Artura Evansa. Početkom 20.vijeka, nakon iskopavanja Minojeve palate u Knososu, Evans je utvrdio da legenda o kralju Monoju počiva na činjenicama i da je Krit bio centar napredne kulture još 2.000 godina prije Hristovog rođenja. Evans je tu civilizaciju nazvao minojska u slavu Minoja.
Po njegovom mišljenju, Krićani su bili prva pomorska sila u svijetu. Njihova kultura uticala je i na brojne druge kulture, od zapadne Evrope do Egipta. Bili su toliko moćni, kao trgovačka i pomorska sila, da su nametnuli danak čak i Grcima koji su u to vrijeme bili varvari.
Ipak, i dalje ne postoje detaljniji podaci, jer taj narod, za koji se smatra da je imao značajnu ulogu u istoriji, nije ostavio nikakve pisane tragove. Glinene tablice, otkrivene na raznim nalazištima ništa nam ne govore, jer minojsko pismo, takozvano linearno A, još nije dešifrovano. Stoga jedino možemo da se oslonimo na rad arheologa.

Palata u Knososu

Počeci minojske kulture vezuju se za 2500 godinu pre. n.e., dok vrhunac ova kultura dostiže oko 1600. pre n.e. Njen politički, ekonomski i kulturni centar bio je grad Knosos, gdje se nalazilo i sjedište minojskih vladara. Prostran kompkleks na površini od 20.000 m2 bio je zaista veličanstven. Oko centralnog dijela kružno se nizalo 1.500 soba: ličnih odaja, sala za prijeme, kupatila, ostava, galerija kao i veliki broj stepeništa. Lijepe zidne slike otkrivene u čitavoj palači svjedoče da su Minojci po zanatskom umijeću bili mnogo ispred svojih susjeda. Knosos, međutim, nije bio jedini značajan grad u minojskom kraljevstvu. Na ostrvu se nalazilo još nekoliko gradova palata: Festos, Malija i Hagija Trijada. No, taj visoko razvijen svijet neobjašnjivo je nestao oko 15 vijekova prije Hristovog rođenja. Čak i danas postoje samo pretpostavke o nestanku ove kulture.
Britanski profesor antičke istorije K.T. Frost objavio je u londonskom listu Tajms 1909.godine članak u kojem je postavio pitanje da li je minojska civilizacija možda povezana na neki način s legendom o izgubljenom kontinentu Atlantidi. Frost je izjavio da su i Krit i Atlantida bila ostrvska kraljevstva i velike pomorske sile koje su doživjele iznenadan kraj.

Da li je kriv vulkan

Poslije trideset godina, generalni direktor za arheološka istraživanja u Grčkoj, profesor Spiridon Marinatos, iznio je drugačije mišljenje. Tokom iskopavanja otkrio je šupljinu ispunjenu plovućcem. Na osnovu tog nalaza zaključio je da je Krit u doba minojske cicvilizacije uništen usljed vulkanske aktivnosti. Poznato je da je katastrofalna vulkanska erupcija zbrisala sa lica zemlje ostrvo Teru ( današnji Santorini), oko 120 km sjeverno od Krita, tokom 2.milenijuma pre n.e. Marinatos je naveo primjer razornog plimnog talasa koji je nastao u erupciji vulkana Krakatau u Indoneziji 1883.godine. Ukazao je na to da je slična katastrofa mogla da uništi Krit. Daljnja istraživanja na Santoriniju otkrila su, između ostalog, minojsko naselje blizu današnjeg grada Akrotirija.
Poput rimske Pompeje, i ovaj minojski grad nestao je pod vulkanskim pepelom. Dugo su ovi nalazi potkrepljivali pretpostavku da je minojska civilizacija nestala u erupciji i plimnom talasu nezapamćenih razmjera. Prema Marinatasu, katastrofa se odigrala 1550. pre n.e. U daljnjim istraživanjima su vulkanolozi i drugi stručnjaci ovaj datum pomjerili u daljnju prošlost - na 1628. godine pre n.e. U to vrijeme, međutim, minojska kultura dostigla je vrhunac i cvjetala je još najmanje jedno stoljeće. Zbog toga je Marinatasovu pretpostavku teško prihvatiti.

Mikenska najezda

Arheolozi i istoričari smatraju da su Krit postepeno osvajali Grci sa kopna, naročito Mikenjani. Iako ne odbacuje ideju o katastrofalnoj erupciji vulkana, ova pretpostavka ukazuje i na prirodne i na ljudske faktore koji su ubrzali propast i pad minojske civilizacije. Od 1450.godine pre n.e. na Kritu se dešavaju promjene. Zidne slike prikazuju do tada nepoznate motive i likove. Grnčarija je ukrašena ratnim prizorima, ali je oružje drugačije od onoga koje se prvobitno koristilo na Kritu. Oružje, grnčarija i nakit nađeni u grobovima iz ratnog perioda oko Knososa sigurno nisu minojkskog porijekla. Pored toga, od 1450.godine pre n.e. natpisi na minojskom gotovo da ne postoje; od tog doba svi pisani dokazi su na mikenskom grčkom, jeziku čije je pismo poznato kao linearno B.
Čini se da se dogodila invazija. Ali, gdje?
I kada? Sasvim je moguće da je Krit bio oslabljen unutrašnjom krizom ili borbom za moć u kojoj je vlast dospjela u ruke nekog autokrate; arheoloki nalazi pokazuju da su kritski gradovi koji su već potpali pod vlast napadača doživjeli ekonomski procvat.Moguće je da je erupcija na Teri opustošila ostrvo, gdje je do tada u izobilju bilo vode za piće, vegetacije i trave za ispašu. Mikenjanima, u tim okolnostima, vjerovatno nije bilo teško da se iskrcaju na Krit i uguše otpor Minojaca.
Da li je minojska civilizacija doživjela propast zbog invazije, katastrofalnih poplava ili spoja političkih i prirodnih faktora? Tajna propasti minojske kulture biće konačno riješena samo predanim i strpljivim radom arheologa i istraživača.

Izvor: "Poslednje misterije sveta" - Mladinska knjiga, Beograd

gkukolj · **-tončica-palončica-**

Veliki požar u Rimu

Da li bi vladar, makar bio i čudak poput rimskog imperatora Nerona, mogao da podmetne vatru u sopstvenoj prestonici? Uzrok koji je doveo do razorne stihije koja je progutala Rim 64.godine pre n.e. nikada nije u potpunosti objašnjen.

Veliki požar izbio je u noći izmeđi 18. i 19. jula i bjesnio nekoliko dana. Vatrena stihija je progutala oko 40.000 stambenih blokova, 132 vile rimskih aristrokrata, dio imperatorove palate i brojne hramove i svetilišta. Iako nije bio u Rimu u trenutku izbijanja požara, imperator Neron je pohitao u grad da bi nadgledao podizanje skloništa za one koji su ostali bez krova nad glavom. Takođe se postarao da se podijele zalihe hrane i da se žito prodaje po nižoj cijeni. Građani Rima bili su duboko potreseni nesrećom i održavali su pokajničke obrede da bi umilostivili gnjev bogova.
Još od antičkog doba, uzrok požara obavijen je velom misterije. Pretpostavlja se da je požar izbio sam od sebe, zbog neplanske i loše izgradnje. Širenje grada nije se odvijalo prema nekom utvrđenom planu, pa se Rim proširio na sedam brežuljaka i postao prenaseljen. Tokom perioda Republike ( oko 470 - 427. pre n.e. ) nezapamćena preprodaja nekretnina i visoke zakupnine dodatno su pogoršavale ovaj problem.
Stoga uopšte ne iznenađuje što su u Rimu redovno izbijali požari. Vatra se brzo širila i zahvatala kuće, obično višespratnice sagrađene veoma blizu jedna drugoj duž uskih ulica. U domaćinstvima se kuvalo nad jednostavnim, često otvorenim ognjištima, a hrana se grijala pomoću posuda punih ugljevlja, zbog čega je takođe prijetila opasnost od požara. Mnoge kuće naslanjale su se na hramove, čije su krovove podupirale debele drvene grede.

Da li je Neron bio piroman?

U pozadini svega stoji neuravnotežena ličnost imperatora Nerona. Oduvijek je smatran tiraninom i čudakom, a dugačak spisak njegovih zlodjela - među kojima su ubistvo majke i žene - svakako daju osnov za sumnju. Na ideju da je Neron podmetnuo požar u Rimu došle su mnoge ličnosti tog doba. Imperatorova ljubav prema pozorištu podstakla je glasine da je htio da napiše pjesmu o Troji u plamenu. Igrom slučaja, požar je raskrčio zemlju na kojoj je Neron namjeravao da izgradi svoju Zlatnu kuću, veličanstvenu i raskošno opremljenu palatu od koje danas nije mnogo ostalo - smatra se da je kolonada bila dugačka 1,5 km. Imperator je, međutim, odbacio sve optužbe i krivicu svalio na hrišćansku manjinu.

Idealni osumnjičeni

Hrišćane je bilo lako optužiti za požar. Njihova zajednica bila je malobrojna i siromašna, a Rimljani su ih uz to smatrali i strancima. Gradom su kružili jezivi opisi njihove religije, koja je bila zabranjena pa su obrede vršili u tajnosti. Požar je poslužio Neronu kao idealna prilika da otpočne sa sveopštim progonom hrišćana u nadi da će tako suzbiti nezadovoljstvo u narodu i privoljeti ga na svoju stranu. Mnogi hrišćani bačeni su u tamnicu ili su umirali u najstrašnijim mukama - u arenama, rastrzani zubima divljih životinja, razapeti na krstu ili spaljeni živi da bi, poput baklji, osvijetlili imperatorove vrtove.
Pitanje krivice nikada neće biti riješeno. Istina je da je sam Neron izgubio mnogo u razornom požaru, baš kao i građani koji su ostali bez kuća i posjeda, a simbol carske moći, Cirkus Maksimus, pretvoren je u pepeo. Poslije Neronove smrti , naročito u 2. vijeku, rimski imperatori počeli su savjesnije da primjenjuju sistem planiranja grada kako bi smanjili opasnost od velikog požara.

Heron iz Aleksandrije

Svestrani Heron iz Aleksandrije bio je matematičar i naučnik čiji su izumi nadahnuli sve, od Arapa do Leonarda da Vinčija. Naučnici iz 19. vijeka bili su zaprepašćeni kada su otkrili da je tajanstveni izumitelj iz klasičnog doba konstruisao čak i parnu mašinu! Ko je bio taj junak tehnologije iz prošlosti.

Kaže se da je on smislio spravu za narezivanje šrafova, kao i pumpu za gašenje požara i vodeni sat. Poznat je i kao izumitelj pozicionog senzora koji odgovara našem savremenom odometru. Kada je konstruisao svoje pažljivo zamišljene instrumente, ovaj majstor je koristio sva mehanička pomagala koja je imao pri ruci, poput klipova i bregastih osovina. Uprkos zadivljujućim dostignućima, život Herona iz Aleksandrije, jednog od najznačajnijih izumitelja klasične starine, i do danas je ostao gotovo nepoznat.
Vjekovima nije bilo sasvim jasno čak ni to da li je on ikada živio. Današnji istoričari su, međutim, sasvim sigurni u to i smatraju da je Heron živio u 1. vijeku. Mnogo godina se mislilo da je riječ o običnom zanatliji iz siromašne porodice, a postoji i nagovještaj da je zarađivao za život kao obućar. U 19. vijeku otkriven je njegov rukopis, Metrica, zahvaljujući kom je u potpunosti promijenjena predstava o Heronu.
Priznat je kao izvanredan matematičar i fizičar, podjednako uspješan na polju hidraulike i astronomije. Moguće je da je predavao prirodne nauke u jednoj od najvažnijih škola klasičnog svijeta, aleksandrijskom Muzeju u Egiptu, u čijem je okviru radila i čuvena biblioteka.

Inspiracije Leonarda da Vinčija

Srećom po istoričare, Heron je pisao o svojim djelima i idejama i veliki broj tih spisa je sačuvan. Njegovih sedam disertacija, u kojima je opisao vrhunac tehnoloških dostignuća u antičkj Grčkoj, doživjele su nevjerovatnu popularnost: njegova disertacija o pneumatici, na primjer, prenošena je iz jedne kulture u drugu. Oduševljeni naukom koja je bila naprednija od njihove, Vizantijci, Aramejci, Persijanci i naročito Arapi prepisivali su njegove radove. Heronove disertacije čitane su s radoznalošću čak i u srednjem vijeku, a neki naučnici vjeruju da je u njima inspiraciju našao čak i veliki i slavni renesansni slikar Leonardo da Vinči.
Heronov najveći izum bila je njegova čuvena parna mašina, koju su Grci zvali Aiolipile. Na osnovu Heronovih zapisa, engleski stručnjak za klasične nauke Džon Landels rekonstruisao je tu spravu prije nekoliko godina. Glavna odlika parne mašine je rotirajuća kugla napunjena vodom na kojoj su postavljene male cijevi. Kada se voda zagrije, obrazuje se para koja izlazi kroz cijevi. Usljed tako stvorenih sila, kugla se vrti oko svoje ose, dostižući brzinu od 1.500 obrtaja u minuti.

Igračka vizionara

Prema standardima moderne tehnologije Heronova čuvena parna mašina uopšte nije efikasna zbog prekomjernog trenja i gubitka toplote. Da bi mašina radila poput čovjekovih mišića, Landels je izračunao da bi morala da troši nekoliko stotina kilograma drveta na nekoliko sati. Čak tri ili četiri čovjeka bi morala da snabdijevaju mašinu neophodnim gorivom. Kako nisu imali ugalj, liveno gvožđe i značajna pomagala, kao što su zaptivači i ventili, stari Grci nisu mogli da savladaju parni pogon. Heronova kugla bila je kao igračka, ali darovitost ovog aleksandrijskog izumitelja i danas izaziva divljenje.

Izvor: "Poslednje misterije sveta" - Mladinska knjiga, Beograd

gkukolj · **-tončica-palončica-**

Misteriozna kraljica od Sabe

U Bibliji kralj Solomn riješio je sve zagonetke koje mu je postavila kraljica od Sabe. A ko je bila ta tajanstvena žena iz Arabije? I ko su bili Falaše koji su tvrdili da su njeni potomci?

Ne znamo njezino pravo ime niti da li je zaista ikada živjela. Uprkos tome, legendarna kraljica od Sabe pominje se u nebrojenim pričama Bliskog istoka i Afrike. Za današnjeg čovjeka ličnost kraljice od Sabe i dalje u sebi nosi sve tajne i čari misterioznog Istoka.
Kraljica od Sabe pominje se u Bibliji, iako ne po imenu. U Kuranu (islamskoj svetoj knjizi ), kao i u brojnim arapskim i persijskim pričama, poznata je kao Bilkis. U Etipiji se zove Makeda - kraljica juga - i zauzima glavno mjesto u književnosti i tradiciji, pa su je i vladari Etiopije i pokoreni Falaši ( Jevreji iz Etiopije ) smatrali svojim pretkom.
Kraljica od Sabe se u Bibliji prvo pominje u Prvoj knjizi o carevima u Starom zavjetu. U toj priči, pošto je čula o velikim djelima i mudrosti kralja Solomona (oko 965 - 926. pre n.e.), kraljica je otišla u Jerusalim da zagonetkama provjeri kraljevo znanje. Kralj je uspio da pruži odgovore na sva pitanja, ali nam Biblija ne kaže ništa o zagonetkama koje mu je kraljica postavila. U narodnom predanju, međutim, neke od tih zagonetki prenose se vijekovima. Kraljičine zagonetke odnose se uglavnom na prepoznavanje razlika, kao i na polni život i plodnost. Ona je, na primjer, pokazala Solomonu dvije istovjetne ruže i rekla mu da pokaže koja je prava, a koja vještačka. Mudri vladar pustio je roj pčela da mu pokaže koji je cvijet pravi. Druga kraljičina zagonetka upućena Solomnu glasila je: šta je to kad sedmorica odu, devetorica dođu, dve prave piće, a jedno pije. Kralj je odgovorio da je to mjesečnica ( koja traje sedam dana ), trudnoća ( koja traje devet mjeseci ), majčine dojke i djete koje majka doji.

Prava kraljica

Odakle je bila prava kraljica? Danas je sasvim izvjesno da se njeno kraljevstvo nalazilo u jugoistočnom djelu Arabijskog poluostrva, na teritoriji današnjeg Jemena. Pustinjska kraljica nije krenula na naporno putovanje od 2.000 km do Jerusalima samo da bi, iz čiste radoznalosti, vidjela mudrog stranog vladara. Imala je mnogo opipljivije razloge.
Jevrejski kralj imao je sve veću kontrolu nad trgovačkim putevima Bliskog istoka, što je ugrožavalo kraljicu od Sabe i njenu unosnu trgovinu mirisnom smolom i tamjanom. Biblija nagovještava da je posjeta kraljice od Sabe bila uspješna u tom pogledu i da su ona i kralj Solomon potpisali sporazum o trgovini. Pošto je dala Solomonu "120 centi zlata, tovar mirišljavih ulja i mnoštvo dragog kamenja", a on ispunio sve njene želje, kraljica se vratila u svoje kraljevstvo.

Kraljičini potomci

Dok Stari zavjet govori jedino o uzajamnom poštovanju vladara i vladarke, etiopljanski narodni spjev Kebra Nagast (Slava kraljeva),napisan u 14. vijeku, govori o ljubavi između Solomona i kraljice od Sabe, ili Makede. Menelik, djete rođeno iz te ljubavi, navodno je prvi kralj Etiopije. Zbog te drevne veze s kućom Davida, vladari Etiopije, koji su vladali od Srednjeg vijeka do zbacivanja monarhije 1974. godine, prozvali su se Judinim lavom, dok njihov nacionalni simbol, šestokraka zvijezda, podsjeća na Davidovu zvijezdu.
Nisu samo vladari Etiopije, međutim, tvrdili da potiču od Solomona i kraljice od Sabe. Falaše ili Jevreji iz Etiopije zovu se Bieta Izrael ( Kuća Izrael ) i smatraju se potomcima jevrejskih zvaničnika i sveštenika kojima je kralj Solomon naredio da prate njegovog sina Menelika u Etipiju.
Pravo porijeklo Falaša nije u potpunosti ni jasno. Vjerovatno potiču od jevrejskih trgovaca koji su stigli u Etiopiju preko Arabijskog poluostrva prije nego što je jevrejski narod prognan u Vavilon oko 600. pre n.e. Ovo možda objašnjava zbog čega se vjerski obredi Falaša djelimično razlikuju od obreda ortodoksnih Jevreja. Falaše, recimo, ne priznaju Talmud ili novije rabinske spise, a njihova verzija Biblije napisana je na njihovom svetom jeziku, a ne na hebrejskom. Zbog toga se u jevrejsko porijeklo Falaša sumnjalo sve do 1972. godine, kada ih je Vrhovni sefardski rabinat priznao za Jevreje. No, za svijet je saznao za Falaše tek 1985. godine, u vrijeme strašne gladi u Etiopiji, kada su izraelske vlasti avionima prevezle 20.000 Jevreja iz logora u Etiopiji i Sudanu i dovele ih kući, u Izrael.

Od kraljice do vještice

Dok je u Africi kraljica od Sabe uvijek posmatrana s poštovanjem, u drugim tradicijama i religijama postoji potpuno drugačija predstava o njoj. Prvenstveno su jevrejske legende pretvorile plemenitu kraljicu iz Starog zavjeta i vladarku na ravnoj nozi s izraelskim kralje, u zavodnicu, čarobnicu i zlog demona.
Neke priče govore o tome da je imala dlakave noge, koje su nekada smatrane demonskim znakom. Prema tim predanjima, Solomon je naredio da se u njegovoj palati napravi kristalni pod kako bi mogao da joj vidi noge u trenutku kad ona, misleći da hoda po vodi, podigne suknju. U tim pričama kraljica nije svojevoljno došla u Jerusalim, nego ju je Solomon pozvao. Zatim je ta besprimjerna kraljica zavela kralja.
Ali, kako je ugled kraljice od Sabe tako dramatično urušen? Moguće da njena ličnost odslikava postepen prelazak s matrijarhata na patrijarhat i proces u kom su žene gubile moć i uticaj. U Solomonovo doba, žene na prijestolu bile su sasvim uobičajene na Bliskom istoku, iako je to kasnije postalo nezamislivo. Stoga je bilo neizbježno da moćna vladarka poput kraljice od Sabe postane opasna u očima muškog svijeta i da bude žigosana kao nemoralna i zla.

Kraljica od Sabe hvali Solomona

"Istina je što sam čula u svojoj zemlji i stvarima o mudrosti tvojoj. A gle, ni pola mi nije kazano; tvoja mudrost i dobrota nadvišuju glas koji sam slušala. Blago ljudima tvojim , koji jednako stoje pred tobom i slušaju mudrost tvoju. Da je blagosloven Gospod Bog tvoj kome si omilio, te te posadi na presto Izrailjev; jer Gospod ljubi Izrailja uvijek, i postavi te carem da sudiš i dijeliš pravicu."
Prva knjiga o carevima, glava 10, 6-9

gkukolj · **-tončica-palončica-**

Svici sa Mrtvog mora

Otkriće zbirke rukopisa starih 2.000 godina u lavirintu pećina zaprepastilo je svet. Ispitivanje svitaka sa Mrtvog mora pružilo nam je nov uvid u jevrejsku kulturu, prirodu ranog hrišćanstva, kao i u svet esena, malo poznate jevrejske verske zajedice koja je krila ove rukopise blizu svoje naseobine u Kumranu.

Godine 1947. jedan pastir ušao je u lavirint prašnjavih pećina u stenama na severnoj obali Mrtvog mora, blizu ruševina Kumrana na današnjoj Zapadnoj obali pod upravom Irana. Nije mogao ni da pretpostavi da će u nekoliko narednih godina pećine otkriti jedno od najvećih blaga na svetu. No, to nisu bili dragulji niti zlatne poluge. U jedanaest pećina nađeno je mnoštvo svitaka papirusa - od kojih su neki bili izgriženi, pocepani ili truli - umotanih u kožu i skrivenih u glinene sudove. Ti svici su 1948. godine proglašeni za "najveće otkriće rukopisa u moderno doba" i postali su poznati pod imenom "Svici sa Mrtvog mora". Takođe, otkriće je pružilo mogućnost novog sagledavanja porekla hrišćanstva.

Blago iz kamena

Ovih 700 - 800 rukopisa potiče iz perioda između 2. veka pre n.e. i 1. veka n.e. Sastoje se od kože, papirusa ili bakra; nekoliko je doslovce netaknuto dok su od ostalih sačuvani samo delići.
Rukopisi su napisani na hebrejskom, aramejskom i grčkom jeziku. Približno četvrtinu čine tekstovi prepisani iz Starog zaveta, a njihovi izvori su više od hiljadu godina stariji od prethodno poznatih verzija. Ostali rukopisi su delom tekstovi iz Starog zaveta koje moderna crkva ne proznaje kao autentične, kao i ranije nepoznati biblijski tekstovi. Ti tekstovi koji ne potiču iz Biblije, a koji su izazvali nezapamćeno interesovanje, odlikuju se takvom postojanošću ideja da mnogi naučnici veruju da su potekli iz mistične verske zajednice koja je nastala negde u vreme pojave hrišćanstva.

Zajednica u Kumranu

U blizini pećina Kumrana nekada se nalazila naseobina čije ruševine pružaju jasan trag o središtu drevne zajednice; nalazište obuhvata trpezariju, kuhinju, ostave, hodnike, radionice, grobnice, kao i rezervoare i kupatila, koja su se snabdevala vodom iz akvadukta. Nađeni su i dugačak sto, klupe i mastionica, što nesumnjivo potvrđuje pretpostavku da su u Kumranu radili pisari i naučnici. Međutim, arheolozi nisu našli ni jedan rukopis na mestu iskopavanja. Stoga istraživači smatraju da su stanovnici Kumrana sklonili svitke sa Mrtvog mora u pećine u trenutku kada je njihovoj naseobini zapretila opasnost. Na osnovu dokaza vidi se da je Kumran bio sedište esena, male, samostalne jevrejske zajednice. U 1. veku n.e. rimski istoričar i pisac Plinije Stariji (23-79. godine) pominje da je na severnoj obali Mrtvog mora postojala takva zajednica. Pored toga, opis načina života esena nađen u Kumranu podudara se sa tvrdnjama dvojice jevrejskih istoričara koji su pisali na grčkom jeziku: Filona iz Aleksandrije ( 23. pre n.e. - 45 n.e.) i Flavija Josefusa ( 37 - 100. godine ). Danas je ova pretpostavka potkrepljena i arheološkim nalazima.
Zajednicu u Kumranu osnovao je oko 100. godine pre n.e. sveštenik iz jerusalemske sinagoge koji je odbacio zvanično učenje i među sledbenicima postao poznat kao "učitelj pravde". Smatra se da su se eseni, u potrazi za službom, nastanili u Kumranu, u ruševinama tvrđave iz 8. veka pre n.e.
Ulazak u zatvorenu zajednicu esena bio je prilično težak i naporan. Flavije Josefus nam govori da je iskušenik prvo morao da prekine svaku vezu s porodicom i da provede godinu dana izvan zajednice. Posle toga je sledio dvogodišnji period iskušenja, tokom kojeg bi novajliji bilo dozvoljeno učešće u obredima čišćenja punopravnih članova i uzimanje zajedničke hrane koja je smtrana svetom.
Život u zajednici odvijao se prema strogim pravilima. Kršenje discipline očigledno je bilo ozbiljno kažnjavano i moglo je da bude povod za izbacivanje iz zajednice.

Stroga pravila

Svakodnevni život esena bio je odlično organizovan: molilo se i radilo u tačno utvrđeno vreme. Svaki član zajednice ravnopravno bi učestvovao u obavljanju svih dužnosti. Pored toga, eseni su se bavili proučavanjem zapisa o apokalipsi i živeli u iščekivanju Sudnjeg dana i kraljevstva Božjeg. Liturgija je opisana u pesmama koje su napisane sličnim stilom kao biblijski psalmi. Uprkos tome što su eseni izuzetno poštovali Mojsijev zakon i sopstvena pravila, pojedine svetkovine razlikovale su se od onih u zvaničnom judejstvu, na primer, svetkovina u čast novog vina ili ulja. Takođe su imali i kalendar zasnovan na proračunu grčkog filozofa Pitagore. Eseni su za sobom ostavili mnoštvo spisa, od kojih su neki šifrovani, o potpuno različitim stvarima: od vremenske prognoze do rasprava o fizionomiji, tj. o određivanju karaktera neke osobe na osnovu crta lica.
Naseobina se našla na udaru napadača između 67. i 63. godine pre n.e. a Učitelj pravde je proteran.
Njegovi sledbenici pošli su za njim u Damask, gde je on umro pre 63. godine pre n.e. Četrdesetak godina kasnije preživeli članovi zajednice vratili su se u Kumran da bi Učitelja pravde dočekali kao Mesiju u trenutku propasti sveta. Tu su i ostali do 68. godine n.e.

Hrišćanstvo i eseni

Prema nekim istoričarima, postoje znaci da rana Hrišćanska crkva vuče korene iz zajednice esena. U 18. veku pruski kralj Fridrih Veliki napisao je da je "Isus, u stvari, bio esen". Francuski istoričar religije i pisac Ernest Renan, koji je živeo u 19. veku, smatrao je da je "hrišćanstvo učenje esena koje je naišlo na sveopšte prihvatanje".
Stručnjaci tvrde da verovanja i ideje, nekad smatrani hrišćanskim, postoje u Svicima sa Mrtvog mora. Takođe postoji mišljenje da je Jovan Krstitelj bio član zajednice u Kumranu. Pretpostavka je zasnovana na činjenici da je Jovan, poput esena, iščekivao kraj sveta i pripremao se u pustinji za Sudnji dan. Pored toga, ritualno pranje imalo je važnu ulogu kod esena, što bi moglo da objasni značaj koji je Jovan pridavao krštenju. Ove sličnosti možda su slučajne; brojni apokaliptični pokreti pojavili su se tokom 1. veka posle Hrista i očigledno su imale snažan uticaj. O ovome svemu još uvek možemo tek da nagađamo.

gkukolj · **-tončica-palončica-**

Pitanja o Kolumbu

Putovanje Kristifora Kolumba preko Atlantika na Karibe 1492. godine zauvijek je promijenilo našu sliku svijeta. Ipak, neustrašivi moreplovac je bio izuzetno nesiguran u sebe. O Kolumbu su napisane stotine knjiga, ali čak i sada, toliko godina poslije otkrića Amerike nema kraja kontroverzi koja okružuje njegovu zagonetnu ličnost.

Kristifor Kolumbo je vjerovatno najčuveniji pustolov svih vremena - a možda i najtajantveniji. Čak je i za svoje savremenike predstavljao zagonetku i sam raspirivao nagađanja o svom porijeklu. U autobiografskim spisima uvijek je izostavljao određene detalje iz svoje prošlosti. S druge strane, prijatelji i neprijatelji su bili više nego spremni da šire priče i glasine o njemu, što je istoričarima otežalo razdvajanje činjenica od mnoštva pretpostavki i nagađanja. Ko je bio čovjek koji je nagovorio kraljicu Izabelu da ga pošalje na veliko putovanje?

Isplovljavanje

Dugo je bio nepoznat čak i tačan datum njegovog rođenja iako se sada svi slažu da je Kolumbo rođen 1451. godine, u blizini italijanske luke Đenove, i da je poticao iz porodice tkalaca. U nekim spisima, pominje se kao Kristofero Kolombo, a u drugim se koristi španski oblik imena, Kristobal Kolon. Biografi su dokazali da je riječ o istoj osobi.
Kolumbo je počeo da živi kao pustolov već kao desetogodišnjak, kada je isplovio na jednom brodu. U 15-oj godini izgleda je služio na brodu koji je porinuo Rene od Anžua u borbi protiv aragonskog i sicilijanskog kralja Alfonsa V za prijesto napuljskog kraljevstva. Mladi Kolombo je vjerovatno učestvovao u presretanju španskih brodova, što bi moglo da objasni njegovo sakrivanje ovog mladalačkog perioda.
Kao mladić. Kolumbo je krenuo u Portugal. Odatje je otišao na dvor kastiljske kraljice i aragonskog kralja Alfonsa II - čijim su vjenčanjem 1469. godine ujedinjena dva kraljevstva - da bi iznio svoj prijedlog o plovidbi prema zapadu. Dolazio je u dodir sa naučnicima toga doba, ljudima koji su znali da Zemlja nije ravna ploča - kao što se uglavnom vjerovalo u srednjem vijeku - i koji su ga posavjetovali da krene prema zapadu.
Avgusta 1492. godine dozvoljeno mu je da isplovi, i stigao je na Bahame, Kubu i Kaiti. Tek na svom trećem putovanju (1498 - 1500) kročio je na američki kontinent, u blizini ostrva Trinidad.

Kastiljac koji govori đenovljanski

Međutim, nejasne su izvjesne stvari povezane sa ovim izuzetnim čovjekom. Ubrzo poslije Kolumbove smrti, španski i italijanski izvori tvrdili su da je on njihov građanin. U tom smislu, neki istraživači pominju zanimljiv podatak: Kolombo gotovo nikad nije pisao ili govorio italijanski, već se opredijelio za kastiljski - narječje koje se sada smatra standardnim oblikom španskog kakav se govori u Evropi. U biografiji o istraživaču, španski istoričar Salvador de Madarijaga tvrdi da je Kolombo poticao iz jevrejske porodice, i da je pobjegao iz Španije krajem 14. vijeka zbog progona njegove religije. U porodici su nastavili da govore maternji jezik. Jedno pitanje ostaje bez odgovora: zašto bi se Kolumbo vratio u zemlju svojih predaka baš u trenutku kada je inkvizicija nemilosrdno ustala protiv Jevreja? Godine 1492, kada je otišao na istorijsko putovanje, španske vlasti su zaokružile gotovo jedan vijek progona i protjerivanja Jevreja.

Izvor: "Poslednje misterije svijeta"

gkukolj · **-tončica-palončica-**

Kristalna lobanja

TAJNA KOJU I VREME LJUBOMORNO ČUVA

Kada bude otkriveno svih trinaest, ljudi će moći da izgrade doba mira, harmonije i ljubavi ...
Dospela je do nas iz davnih vremena, oko nje se već dugo stvaraju legende, današnja tehnologija ne može nikako da napravi nešto slično, a nezamislivo je da je u ona vremena mogla biti napravljena primitivnim oruđem koje su ljudi tada koristili. Tvrdi se da je to najtajanstveniji predmet na svetu. Čudo izrađeno od kvarcnog kristala, izbrušeno tako savršeno da potpuno liči na ljudsku lobanju u prirodnoj veličini. Vrednost kristalne lobanje je neprocenjiva. Ko je onda napravio ovakvo nešto i zašto, kome je služila ?!
Kruže glasine da ona ima neobične moći, ljudi koji su joj se našli u blizini primećivali su kod sebe čudne promene. Kakvu tajanstvenu silu poseduje Kristalna Lobanja? Može li da isceljuje ili da transformiše čovekovu psihu?
Kristalna Lobanja poznata je kao Mičel-Hedžisova Lobanja jer ju je pronašla Ana, usvojena ćerka F.A.Mičel- Hedžisa. Pronađena je u Lubaantunu (Grad Palih Kamenova) u Britanskom Hondurasu 1924. godine prilikom arheoloških iskopavanja.I samo njeno otkrivanje obavijeno je misterijom i intrigama.
Pošto starost kvarcnog kristala ne može da se odredi datiranjem pomoću radioaktivnog izotopa ugljenika, nemožemo odrediti tačnu starost Kristalne Lobanje. Pretpostavlja se da je njena starost 12.000 godina, mada mnogi tu granicu pomeraju do fantastičnih nekoliko miliona godina. Tačan odgovor bi se mogao dobiti samo razbijanjem Lobanje da bi se tako odredila starost vodenog sadržaja u njoj, ali njena neprocenjiva vrednost to ne dozvoljava. Mada i u tom slučaju dobili bi samo geološki period u kojem je nastao kristal, a ne i vreme kad je Lobanja izrađena. Pitanje je i zašto je Lobanja izrađena baš od kvarcnog kristala, kad je on izuzetno tvrd materijal koji je težak za obrađivanje. Smatra se da je bilo potrebno 300 godina strpljive obrade, pri čemu su pesak i voda korišćeni da bi uglačali svaki deo stene, a zatim brušenjem rađeni neverovatno precizni detalji.

Tvrdi se da Kristalna Lobanja ima čudesna isceliteljska svojstva i da sadrži telepatske informacije o poreklu ljudskog roda. Smatra se da je načinjena ili korišćena u mitološkoj Atlantidi.
Na osnovu toga što je Kristalna lobanja pronađena u Srednjoj Americi, a i zato što je motiv mrtvačke glave zauzimao važno mesto u kultovima Maja i Acteka, neki su pretpostavili da je ovo mogao biti kultni predmet koji je korišćen u verskim obredima i u bogosluženju kod ovih naroda.
I ostale pronađene kristalne lobanje potiču iz različitih arheoloških nalazišta na području nekadašnje kulture Maja, a većinu njih širom sveta čuvaju potomci autohtonog stanovništva. Do sada su poznata četiri tipa antičkih kristalnih lobanja:
• od čistog kvarca - potpuno providne
• ametista - purpurne boje
• ružičastog kvarca
• dimljenog kvarca - sive

do crne boje Jedno vreme, naročito četrdesetih godina, Lobanja je imala mnogo mračniju reputaciju. Za nju su verovali da je 'Lobanja Strašnog suda' i da će svakoga ko je gleda zadesiti nesreća ili će prevremeno umreti.Kasnije, a naročito u novije vreme, zauzet je pozitivniji stav prema njoj. Sada se veruje da Lobanja ima isceliteljsku moć, a da je osim toga i skladište informacija.Dolazak do ovih podataka i njihovo pronalaženje biće moguće tek kada naučimo da crpimo znanje iz ivog kristalnog kompjutera.

Grad Maja u kome je Kristalna lobanja pronađena, Lubaantun, je jedan od poslednjih velikih centara Maja, sagrađen u osmom ili devetom veku naše ere. Čitav taj predeo zarastao je u gustu vegetaciju. Izgleda da je on bio trgovačko središte za kakovac. Najspektakularniji deo grada jeste amfiteatar, jedan od najvećih koji su otkriveni u nestalom svetu Maja. Izgleda da ostaci Lubaantuna obuhvataju period od samo jednog i po stoleća pre nego što je grad neobjašnjivo napušten, negde u devetom veku naše ere.
U Gvatemali su pronađena sela Maja u kojim je ovaj narod obitavao još u sedmom veku pre naše ere. Ali njihova civilizacija dostigla je zenit između 300.-900. godine posle Hrista.Onda se, iz još neutvrđenih razloga, ova jedinstvena civilizacija raspala, a narod zagonetno isčezao ili se odselio.
Zbog svoje neprocenjive vrednosti Lobanja se čuva u sefu jedne banke u mestu Mil Veli u Kaliforniji. Kristalna Lobanja bila je podvrgavana mnogim naučnim istraživanjima. Počelo je 1964. kada je Ana Mičel Hedžis odnela Lobanju u Njujork kod bračnog para Dorlend. Oni su 6 godina proučavali Lobanju u svom stanu u Kaliforniji. Jedne večeri kad su zaključili da je kasno da bi je vratili u sef, Dorlend je seo kraj kamina, a pored njega na stočiću bila je Lobanja.Odjednom je primetio da oči Lobanje verno reflektuju vatru. Ovo izuzetno opažanje dovelo je do otkrića tajanstvenog i jedinstvenog optičkog sistema koji je ugrađen u Lobanju.Kako, to niko ne zna!Dorlend je pod mikroskopom otkrio neverovatno sofisticiranu optiku.U gornjem delu usne duplje Lobanje pronašao je široko providno telo koje je bilo slično prizmi koja prelama svetlost pod uglom od 45 stepeni. Ovakva prizmatična površina usmeravala je svetlost ispod Lobanje u njene očne duplje.Izbrušena je još jedna tanka površina koja je mogla da posluži kao uveličavajuće staklo.Kroz više od 15 cm prirodnog kristala u jednom komadu proteže se kanal bez prepreka i inkluzija. Štampani tekst koji bi gledali kroz njega bio bi i čitljiv i uvećan.Iza onoga što deluje kao namerno izbrušena prizma, uočava se jedna konkavno-konveksna površina koja služi za sabiranje snopa svetlosti, koji se potom baca na prizmu i odande u očne duplje. Zadnji deo lobanje je majstorski izrađen kao sočivo modernog fotoaparata i koje skuplja svetlost odasvud i reflektuje je u očne duplje. Na Lobanji su naznačeni i zigomatični lukovi. Oni su urezani u reljef pored jagodičnih kostiju, kao na pravoj ljudskoj lobanji. To se ne može videti ni na jednoj statui u svetu. Vilična kost je odvojena i može da se skida. Savršeno je upasovana u dva uglačana ležišta i lako se pokreće gore dole!Jednom prilikom Frenk Dorlend je opazio oreol oko Lobanje, sličan prstenu oko Meseca. Prsten se protezao oko četrdeset pet centimetara i nestao je tek posle šest minuta.
1970.godine Kristalna Lobanja odneta je u Hjulit Pakardove laboratorije u Santa Klari u Kaliforniji, na detaljna ispitivanja. To je jedna od vodećih laboratorija u svetu za ovakvu vrstu istraživanja.laboratorije su sprovele dva osežna istraživanja. Posle toga jedan od zaposlenih je izjavio: ''Nema načina da se utvrdi starost Lobanje'. Verovatno su mnoge ideje o misterijama i zlu koje kruže o Lobanji, potekle od njenih očiju. Pomeranjem svetlosnog izvora ili lakom promenom ugla posmatranja dobija se beskrajni niz slika i obrazaca usled prelamanja svetlosti. To može da deluje vrlo hipnotički.' I u samoj laboratoriji Lobanja je izazivala uzbuđenje i nemir. Ni profesionalco koji su tamo radili i koji su poznavali do najmanje sitnice kristale i njegove osobine, nisu ostajali imuni na Lobanju. Na kraju su se eksperti iz laboratorije složili da, pod pretpostavkom da kad bi dobili komad kristala iste veličine, ni vrhunski proizvođači kristalnih komponenti sa najsavremenijom današnjom tehnologijom ne bi mogli da izrade Lobanju sličnu ovoj. Ili šta je izjavio jedan od kristalografičara iz laboratorije Hjulit Pakard-a : '…ova prokleta stvar jednostavno ne bi trebala da postoji!'

Kristali na neki tajanstven način mogu da utiču na ljudsku svet. I bračni par Dorlend koji je ispitivao Lobanju nije izbegao mentalnin efektima Lobanje.Sve godine dok su ispitivali Lobanju nisu pušili niti pili alkohol i kafu, a postali su i vegetarijanci. Na neki čudan način Kristalna Lobanja uticala je na njihovu svest.I drugi ljudi koji su se prvi put susreli sa Lobanjom, reagovali su na susret sa njom. Neke je hvatala sanjivost a neki su imali problema sa disanjem ili lupanjem srca.Kod nekih ljudi kao da je stimulisala čulo mirisa i stvorila utisak da emituje aromu mošusa, koja je bila neopisiva. U prisustvu Lobanje neki ljudi su čuli laki hor glasova ili zvonjavu praporaca.
Svetski centar za istraživanje zagonetnih pojava je četiri godine obavljao brojne eksperimente sa kristalnim lobanjama. Elektronska oprema koja je korišćena u ovim ogledima mogla je da meri energetski uticaj kristalnih lobanja na ljude. Rezultati tih istraživanja ukazuju na sledeće:

• Kod kristalnih lobanja na delu je neka nepoznata inteligencija ili neki program koji je u njih ugrađen, a koji je na osobe koje su se podvrgle ispitivanju uticao stvarajući specifična energetska polja. Dejstvo tih polja na testirane osobe bilo je pozitivno a instrumenti su zabeležili povećanje harmonije i ravnoteže u njihovim biomagnetnim poljima.
• Kod osoba koje su meditirale u blizini kristalne lobanje zabeleženi su sledeći fenomeni: neki su dospevali u stanje alternativne svesti, drugi su imali raznovrsne vizije, neki su osetili oslobađanje dubokih emocija ili karme pohranjenih u njihovim čakrama ili fizičkom telu, a manji broj testiranih je osetio veliku radost ili bio blažen i ushićen.
• Kod nekih ljudi kontakt sa kristalnim lobanjama izazivao je kasnije specifične snove ili bi danima osećao dejstvo energije lobanja. Kod pojedinih učesnika testova dolazilo je i do spontanog otvaranja njihovih unutrašnjih, duhovnih sposobnosti - pre svega trećeg oka ili sposobnosti da se čuju duhovi.
• Mnoge osobe koje su učestvovale u ovim testovima izvestile su kasnije Centar o korenitim promenama koje su im se posle kontakta sa kristalnim lobanjama dogodile. Prethodne neprijatne i nepoželjne situacije bile su brzo eliminisane ili bi se iznenada pojavila mogućnost za rešenje tih situacija, što im je donosilo mir i radost.

Filis Geld koautorka knjige 'Poruka Kristalne Lobanje' je napisala: 'Verujem da Lobanja može da se upotrebi kao duhovni fokus da se izvuku mudrost i znanje iz kolektivnog nesvesnog. Kristalnu lobanju porede s kristalnim sveznajućim kompjuterom koji samo čeka da otkrijemo pravi pristupni kod'.
Jedna stara centralnoamerička legenda, u koju su verovali i Maje i Acteci, kaže da je svet bio uništen četiri puta, da mi živimo pod petim Suncem i da će naš svet biti uništen potresima Zemlje kada će nestati svaki život.
Prema kalendaru Maja svet je nastao 13.avgusta 3114. godine pre naše ere, a biće potpuno razoren 21.12.2012. godine. Pisari ovog drevnog naroda, za koji se veruje da su odlično znali astronomiju, ostavili su mnoge tekstove sa proročanstvima, posebno onim vezanim za pomračenja Sunca. Jedna od legendi koja se sačuvala do danas govori da još od vremena kada su ljudi naselili dvanaest planeta postoji trinaest kristalnih lobanja.Sve kristalne lobanje bile su poverene ljudima koji su naseljavali Zemlju, a koji su se nazivali Atlanti. Atlanti su potom ove kristalne lobanje ostavili Majama. Ako bi ljudima pošlo za rukom da sve ove lobanje sakupe na jednom mestu, one bi mogle da nam pruže podatke o našem poreklu i da nam kažu kako da izbegnemo dolazeću katastrofu. Naši preci su, prema predanju, umeli da navedu kristalne lobanje da govore, pri čemu bi im se čak pokretala vilica.
Šta god Vi mislili o Kristalnoj Lobanji i njenoj nerazrešivoj misteriji, znajte da psiholozi ne preporučuju da sebe dovodite u izmenjena stanja svesti. Ali ko može odoleti Tajni Kristalne Lobanje.