~ Beograd ~

ticmaopel · **S verom u Boga**

Sta da kazem za svoj grad nego sve pohvale Razz

nije sto sam beogradjanin pa hvalim svoj grad, stvarno je prelep grad podgotovo zadnjih 2-3 godine jer se mnogo para ulaze u njega i bas ga extra sredjuju Razz

Neozbiljna · Početnik Domaćeg.de

Volim ga zato sto je moj!

coco_bill · Zli carobnjak-lingvista

Beograd na 29 brežuljaka

I na na našim prostorima odvajkada je važila ista mudrost – gradovi su podizani na uzvišenjima. Tako se, na primer, Cetinje nalazi na 700 metara nadmorske visine, Bitolj se uzdiže na oko 630 metara iznad mora. Sa Trsatskog brda u Rijeci pruža se izvanredan pogled na more, s jedne i Gorski kotar, sa druge strane. Petrovaradinska tvrđava u Novom Sadu poznata je po izuzetno lepom pogledu na vojvođanske ravnice, a do grada celjskih grofova trebalo je pešačiti uzbrdo i po nekoliko časova.

Vremenom, kada je prestajala potreba da se razmišlja o odbrani od neprijatelja, ljudi su i dalje, po navici, gradili dvoja naselja na bregovima ili brdima. Jedan od najpoznatijih gradova u svetu po tome što njegovi žitelji udišu čist vazduh, sudeći bar po nadmorskoj visini, jeste i glavni grad Srbije – Beograd.

Začudo, malo Beograđana može tačno da nabroji brda na kojima obitavaju njihovi sugrađani. Ako je nekada bilo poznato osam bregova: Kalemegdan, Vračar, Banjica, Dedinje, Zvezdara, Banovo brdo, Pašino Brdo i udaljenija Avala, danas se Beograd rasprostro na brda koja su ljudi maštovito krstili. Čak će i stručnjaci, istoričari i hroničari koji prate razvoj grada tek uz mnogo muke reći koja su i gde se nalaze ta silna brda. A o njihovim imenima da i ne govorimo.

Gde se nalaze ta brda? Idući prema centru grada Ibarskom magistralom, putnik nailazi na gusto naseljeno Petlovo brdo. Taj naziv upisan je i u najnovijem planu Beograda. Brdo je oivičeno Mrakovačkom ulicom, zatim Rasinskom, Tuzlanskom i ulicom Omladinsko šetalište. Stariji žitelji nekada daleke periferije grada, reći će vam da je ono dobilo po nekom petlu, ali ne onom kojeg je opevao Đorđe Balašević 1983. godine. Tačnih podataka jednostavno nema. Visina Petlovog brda – 205 metara iznad mora.

Baba Jula zapalila panjeve

Za Labudovo brdo, novo naselje nakrcano soliterima, postoji sijaset priča mada se poreklo imena, ipak, ne zna. Smešteno je između Gočke ulice, ulice Serdara Janka Vukotića i 11. krajiške divizije. Da li su novodoseljenim građanima soliteri iz daljine izgledali kao beli labudovi ili je život u njima labudova pesma – nije razjašnjeno. Najverovatnije je da su prihvatili šifru pod kojom je urađen projekat Aleksandra Đokića, arhitekte, i saživeli se sa nazivom Labudovo brdo.
Za Banovo brdo postoje, međutim, tačni podaci. Onaj prostor iznad Makiša, koji se u kartama austrijskog porekla iz početka XIX veka, naziva Repiško brdo, kasnije Ordija i Golo brdo, početkom sledećeg stoleća menja naziv po Matiji Banu, Srbinu rođenom 1818. godine u Petrovom selu, kraj Dubrovnika. On se, prema podacima iz knjige Marinka Paunovića "Beograd – večiti grad" (Beograd, 1968) doselio u Beograd i 1861. godine "podneo molbu Beogradskoj opštini da mu se proda zemljište na brdu daleko izvan Beograda, da tamo sagradi lep i prostran letnjikovac u srpskom stilu". Odbornici su odlučili da mu traženo zemljište poklone, a ne prodaju, smatrajući da je to ovaj veliki rodoljub zaslužio. Inače, Matija Ban je obavljao poverljive poslove za srpsku vladu i istovremeno se bavio književnošću. Uz njegovo ime ostalo je zapisano da je 1849. godine u Dubrovniku pokrenuo zabavnik koji se zvao "Dubrovnik". Po njemu se ceo kraj u početku nazivao Banovac, a posle njegove smrti 1903. godine – Banovo brdo. Najviša tačka ovog uzvišenja nalazi se u ulici Kneza Višeslava, na 216,68 metara nadmorske visine.

Za Julino brdo, sa kojeg se nebu pod oblake uzdiže 15 solitera, raspredaju se mnoge priče. Jedna od njih kazuje da je na njemu, svojevremeno, u doba prvog srpskog ustanka, živela baba Jula. Bila je, vele, veliki rodoljub i prilikom svakog napada Turaka pomagala ustanicima. Jedne noći, kaže legenda, Turci su iznenada napali srpsku vojsku. Videvši da je stanje kritično, baba Jula se dosetila da, uz pomoć nekoliko ustanika, zapali velike iskrčene panjeve i gurne ih niz padinu. Vatrene buktinje su omele i zbunile Turke, što je omogućilo ustanicima da se priberu i odbrane od napada. Pouzdano se ne zna da li je ovo kazivanje tačno, ali je rado prepričavaju najstariji žitelji Žarkova koji su ga "čuli od starijih". Vrh Julinog brda nalazi se u ulici Poručnika Spasića i Mašare i doseže 124,23 metara nadmorske visine.

Kanarevo brdo, nekada Goljino brdo počelo je da se izgrađuje između dva svetska rata. O njegovom nazivu postoje tačni podaci. U "Detaljnom urbanističkom planu za Košutnjak i Dedinje" iz 1984. godine, piše da je: Kanarevo brdo teren na kojem je krajem treće decenije našeg veka, podignuta "Prva železnička kolonija". Ona se nalazi na periferiji imanja Đorđa Kanare, rentijera, po čijem je imenu nazvano i obližnje – Kanarevo brdo. S ostalih strana – severne i severoistočne – teren je bio prirodno oivičen prugom Beogad – Požarevac (i naglom strminom prema Dedinju). Se do podizanja železničke kolonije ovo područje bilo je nenastanjeno. Urbanističkim projektom iz sredine dvadesetih godina predviđenim "vrtnim gradovima" kao minijaturni isečak "vrtnog grada" i ova kolonija imala je središnju saobraćajnu aveniju (ulica Pere Velimirovića) kao svoj javni centar. Parcele su približno jednake i pretpostavljaju porodične zgrade – vile u središtu sa dovolno okolnog prostora za odmor i zabavu. Posle drugog svetskog rata srušena je osnovna šema "vrtnog grada" izgradnjom novih zgrada i solitera.

Očigledno da se od prvobitnog lokaliteta Kanarevog brda ime proširilo i na deo novoizgrađenog naselja u Rakovici, a ono je na visini od 107 metara. Oivičeno je ulicama Milana Blagojevića Španca, Borskom, Vareškom, Srzentićevom i I šumadijske brigade.

Dolina dobdžija

Nekada je Banjica bila upisana na kartama kao breg. To govore podaci iz prethodna dva stoleća, kao i Rista Nikolić u knjizi "Okolina Beograda", objavljenoj 1903. godine. Tamo piše da se: "iz poznijeg vremena zna, na primer, da je na banjičkom brdu bilo mesto gde su Rimljani spaljivali mrtve u III veku nove ere". Danas se sve više za taj deo grada, oivičen Bulevarom oktobarske revolucije, zatim ulicama Neznanog junaka, Crnotravskom, Borskom, Milana Blagojevića Španca i Velisava Vulovića, Banjičkim vencem i Ljutice Bogdana naziva Banjički vis. Oznaka da je to brdo nema, mada je visina Banjice 198 metara nadmorske visine. Naselje Banjica dobilo je ime po potoku pokraj koga se izgrađivalo.

Dedinje se u geografskim kartama iz XVIII veka pominje kao "Dedinberg" – u prevodu Dedinjsko brdo. Na njemu se 1789. godine nalazio austrijski logor, a bilo je omeđeno današnjim ulicama Teodora Drajzera, Zatim Bulevarom oktobarske revolucije, ulicom Velisava Vulovića, sa jugoistočne strane Milana Blagojevića Španca i Rakovičkim drumom. U međuvremenu je dobilo kraći naziv Dedinje, mada se danas često govori da su na Dedinju i površine Topčiderskog brda, Senjaka… Na Dedinju su, inače, pre drugog svetskog rata podigli kuće i letnjikovce viđeni i ugledni trgovci, političari i ministri.

O nazivu Topčiderskog brda postoje zvanični podaci. Ime je, po svemu sudeći, dobilo spajanjem dve reči: turske – tobdžija (onaj koji lije topove) i persijske – dare ili dere (dolina). U pomenutoj knjizi Marinka Paunovića kaže se: "Prema nekim podacima ovo je bilo mesto gde su Turci, prilikom opsade Beograda 1521. godine lili topove za napad na Beograd". A kasnije, 1831. godine, Knez Miloš je počeo uređenje Topčidera. U pismu od 24. februara iste godine on naređuje Tomi Vučiću Perišiću: "… Postarajte se da u dogovoru sa kapetanom Stankovićem, put, duž i preko Topčidera, gde god iskvaren i od vode izlokan bude, dobro opraviti date. Nikakva kola ne puštajte da preko Topčidera idu, da livade ne kvare. Vi ćete se pri tom postarati da nekoliko krečara nađete, da mi kreč peku, jer sam namjereniju neka zdanja u Topčideru rad graditi". Zaista, od 1831. do 1834. godine, knez Miloš je u Topčideru sagradio sebi Konak, a na njegovoj gradnji bili su angažovani i robijaši.

U knjizi Rajka Veselinovića "Građa za istoriju Beograda od 1806. do 1867. godine" nalazimo podatak u dokumentu od 26. maja 1857. godine: "Tapija o prodaji javnog vinograda i do njega ležeće njive na Topčiderskom brdu od strane Atanasija Jankovića, trgovca, dr. Janku Šafariku, profesoru Liceja, za 70 cesarskih dukata..."

A u dokumentu od 29. maja 1863. godine Nikola Hristić, ministar unutrašnjih dela, izveštava kneza Mihaila o događaju na Topčideru: "Gospodaru, noćas je pobeglo 4-5 robijaša koji su bili izvan Topčidera kao čuvari. Žandarmi konjanici noćas u patroli naiđu na jednoga kod drva na Savi i pucali, ali je i on pucao, pa onda se negdi sakrio. Ne zna se kud su utekli..." Visina Topčiderskog brda je 148 metara nadmorske visine, a okruženo je bulevarima Vojvode Putnika i Oktobarske revolucije, i ulicama Teodora Drajzera i D. Radenkovića.

Milićevo brdo[b] između Višnjice i Slanaca zabeleženo je i na kartama iz prošlog veka. Spominje se u knjizi Riste Nikolića, objavljenoj 1903. godine. Osim pomena imena nikakvih drugih podataka nema. Brdo je, inače, visoko 279 metara.

O [b]Mitrovom i Glumčevom brdu nema nijednog objašnjenja u knjigama. Očigledno zato što su naselja na njima podignuta, skorašnjeg porekla. Ni današnji hroničari, profesori Univerziteta i poznavaoci istorije Beograda ne mogu da objasne otkud imena ovih brda.

Na karti Beograda iz 1925. godine zapisano je da se Stojčino brdo nalazi negde na pola puta od Konjarnika prema Malom Mokrom Lugu. Njegova visina je tačno 253 metra. Po kome je ovo brdo dobilo ime ostaje da se razjasni. Kao što treba da se objasni poreklo imena Orlovog brda. Njegova visina je 266 metara. Da li su nekada na tom uzvišenju orlovi svijali gnezdo – nije poznato. Na otprilike istom geografskom odredištu – današnjoj okolini Mirijeva – nalazi se i Ćurtovo brdo. O kojem Ćurti je reč – nije zapisano.

Za Maleško brdo koje može da se nađe na kartama s početka XX veka, isto tako nema podataka. Nalazi se u stvari na padini Vračarskog visa, iznad današnje raskrsnice "Mostar", preko puta beogradske pivare. Na njemu se nalaze nova zdanja i nekoliko bolnica.

Sa platoa spomenika Neznanom junaku na Avali vidi se Vodičko brdo. Između Vinče i Ritopeka proteglo se Starac-Vasino brdo, na visini od 209 metara. O Stanovačkom brdu između Višnjice i sela Slanci nema drugih podataka osim pomena na karti iz 1906. godine. Kao što nema pomena ni o Lisastom brdu iznad sela Leštana, zatim o Lozovičkom brdu koje se nalazi nedaleko od Boleča na visini od 209 metara i Moračkom brdu koje susrećemo ispred Umke ako idemo iz Beograda.

O Pašinom brdu ima mnogo podataka, čak sasvim tačnih. Dobilo je naziv u vreme prvog srpskog ustanka, preciznije, posle ubistva Sulejman-paše, beogradskog vezira, 1807. godine. On je, napuštajući Beograd sa celom svojom pratnjom, naslućujući namere ustanika, hteo da zavara trag. Umesto da krene Carigradskim, on se zaputio Kragujevačkim drugom, a zatim jednim poprečnim putem preko brda koje je bilo pod retkom šumaricom, želeći da izbije na Carigradski put, ali Karađorđevi ustanici su ga pratili, a kad je došao do nekog istočnika ubili su i njega i njegovu pratnju. Brdo kojim je hodio paša znavano je Pašino brdo, a izvorište Pašina česma. Kasnije će Menka Veljković, pišući o predgrađu Vojvode Stepe u knjizi "Prilozi za poznavanje gradova u našoj zemlji", objavljenoj u Beogradu 1931. godine reći da će izgradnja naselja Vojvode Stepe na Pašinom brdu, početi 1922. godine: "Kuće su male i bez sprata, od slabog materijala većinom pravljene od nestručnjaka i bez plana. Podignute su na brzu ruku, izvesno će u skorom vremenu ustupiti mesto velikim zgradama, kada ovo predgrađe bude sastavni deo Beograda. Stanovnici su radnici, činovnici, zanatlije i trgovci. Ima dosta bakalnica, hlebarnica i piljarnica…" Ovo brdo je inače, oivičeno Kragujevačkim drumom, zatim ulicom Vojvode Gligora sa juga i jugozapada, Čuburskim potokom sa severa i severozapada, ulicama Vojislava Ilića i Grčića Milenka sa istoka". I danas neke odo voih ulica nose ista imena. Visina Pašinog brda, koje se dvadesetak godina posle drugog svetskog rata zvalo Lekino brdo, jeste 151 metar.

Preciznih podataka o Erinom brdu, visokom 280 metara, koje se nalazi iznad Grocke – nema. Kao što nema ni zanimljivosti o Golom brdu, visina 248 metara, koje se proteglo između Velikog Mokrog Luga i Kumodraža. Ni Veliko brdo, visina 201 metar, nije zavredilo pažnju hroničara. Sasvim je mogućno po veličini kao što se pretpostavlja da je Belo brdo na visini od 252 metra iznad Ritopeka, zračilo nekom belinom.

Iznad sela Sinovec i Gradine na obali Dunava upisano je u starim kartama Nikino brdo. Njegova visina je, prema podacima geodetske uprave Beograda, 257 metara. Bližih podataka ko je bilo Niko ili Nika – nema. Nema podataka ni o Žutom brdu koje se nalazi južno od Velike Moštanice na visini od 200 metara nadmorske visine.

[iz "Politikinih zabavnika" #1869 i #1870/1987]

Ja sam po tekstu prebrojao 33:
1. Avala
2. Banovo brdo
3. Banjica
4. Banjički vis
5. Belo brdo
6. Veliko brdo
7. Vodičko brdo
8. Vračar
9. Glumčevo brdo
10. Golo brdo
11. Dedinje
12. Erino brdo
13. Žuto brdo
14. Zvezdara
15. Julino brdo
16. Kalemegdan
17. Kanarevo brdo
18. Labudovo brdo
19. Lisasto brdo
20. Lozovičko brdo
21. Maleško brdo
22. Milićevo brdo
23. Mitrovo brdo
24. Moračko brdo
25. Nikino brdo
26. Orlovo brdo
27. Pašino brdo
28. Petlovo brdo
29. Stanovačko brdo
30. Starac-Vasino brdo
31. Stojčino brdo
32. Topčidersko brdo
33. Ćurtino brdo

ex_deda · *28*

Hvala puno coco_bill na ovom postu. Ja sam sve to zaboravio, 2,8,11 - veoma interesantno Very Happy

*miss jr* · Prijatelj foruma

Svako zna da ovaj grad ima svoju dusu, evo par divnih slika...

mozda najlepsa slika Knez Mihajlove

predivna Crkva Knjeginje Ruzice

Srce Beograda - Kalemegdan...

Ovaj grad ima dushu, ima svetlo i ima Beogradjane, ljude koji cine taj grad time sto je: kosmopolitskim, zanosnim, vecitim, zaljubljenim... Ipak lipe tamo mirishu kao nigde na svetu Wink

KInder Torta · **Moj Dobri Anđele...**

U Beograd idem jer mi tamo zive stric i strina, ali mi se ne svidja! Ne bih mogla da zivim u njemu...

coco_bill · Zli carobnjak-lingvista

Kad god Beograđani zabiju pijuk u zemlju, naiđu na deo svoje zatrpane istorije. To se zove "istorija koja smeta". Pet priča što slede svojevrsna su provokacija našem kratkom pamćenju.

Priča prva – Podzemni hodnici na Avali

U leto 1961. godine počinje izgradnja beogradskog televizijskog tornja na nižem od dva Avalina vrha.
U našem vremenu, Avala je jedan od simbola Beograda. to je neka vrsta istorijskog prava, jer od XV veka pa nadalje sudbine beogradske tvrđave i grada Žrnovana na Avali nerazdvojne su. I poznate.
Poznati su takođe i događaji vezani za Srbiju s početka ovog veka. Ali je manje poznata činjenica da su maja 1917. godine austrijski i nemački oficiri obilazili vrh Avale. U šumarku, našli su kostur poginulog branioca Beograda u istrulelom šinjelu, ostatke puške. Pokopali su ga na mestu na kome su ga našli i napisali na krstu "Ein unbekannter Serbischer Soldat". Pet godina kasnije, beogradska opština je na istom mestu podigla spomenik neznanom junaku, skromno obeležje od lomljenog kamena. Taj se spomenik nalazio na oko 200 metara od današnjeg hotela, na putu ka današnjem spomeniku.
A taj današnji spomenik podignut je na mestu srednjovekovnog Žrnovana koji je 1934. godine uklonjen da ustupi mesto Meštrovićevom spomeniku od jablaničkog granita koji je kopija Kirovog mauzoleja. Spomenik je otkriven 1938. godine.
Već tada, priča se, naišlo se na nekakve pozdemne hodnike, ali su oni, koliko je poznato, ostali neizučeni i zaobravljeni tridesetak godina.
I u jesen 1961. godine gradeći televizijski toranj na Avali, radnici su u dva navrata naišli na tunele, odnosno podzemne hodnike. Hodnici su nađeni na dubili od dva, tri i osam metara, položeni su u raznim pravcima i u njima nije bilo nikakvih tragova materijalne kulture.
Sa tornjemje moralo da se žuri, a hodnici su bili pod temeljima tornja. Arheolozi su pozvani, ali za istraživanje nije bilo vremena. Trebalo je raditi, betonirati.
O nađenim hodnicima bilo je nekoliko manje-više laičkih informacija u novinama. Pojava je registrovana i ostavljena neistražena, za bolja vremena. Postoje pretpostavke da se radi o rudarskim potkopima, jer je, u blizini, kod Šuplje stene, nekada vađen Cinabarit. Ima i suprotnih mišljenja jer su nađeni tuneli prokopani kroz glinovite slojeve, a glina, to rudari i geolozi znaju, amortizuje udar alata, slabo prenosi udare kroz tlo, zatim vodonepropustljiva je u debljem sloju.
I zato – moguće su svakojake pretpostavke – od one da se radi o rudarskim hodnicima i potkopima do one da su hodnici ispod Žrnovana i ovi ispod tornja deo jedinstvenog građevinskog sistema jer, poznato je, mnogi srednjovekovni i novovekovni gradovi imali su tajne prolaze i izlaze. U našem relativno novom vremenu Austrijanci su tako sagradili Petrovaradinsku tvrđavu. Mnogo je zalutalih u njenim katakombama kojih ima i po drugim tvrđavama pa i po centrima ravničarskih vojvođanskih gradova. Otuda legende da i beogradska tvrđava ima svoje tajne prolaze, možda čak ispod Save.
No, vratimo se našoj temi – hodnici na Avali su verovatno bili prvo rudarski, tj. praistorijsko im je poreklo. Oni su verovatno kasnije dograđivani i razvijani do mere i svrhe koje nam u celosti nisu poznate. Ali ova priča otvara problem koji bi se mogao definisati ovako: ako je Avala, toliko daleko od današnjeg Beograda, bila tako bogata, prekopana i građena, šta je tek onda sa teritorijom samog Beograda koji je stalno nastanjen 7 hiljada godina? I tako nastaje...

Priča druga – Rimski vodovod na Vračaru

Rimski, a kasnije turski vodovod dovodio je vodu iz Mokrog Luga na gornji tvrđavski plato. Trasa tog vodovoda išla je pretežno vododelnicom savskog i dunavskog sliva – današnjom trasom Bulevara revolucije, ulicama Save Kovačevića, Proleterskih brigada, preko Terazija pa Knez-Mihajlovom do tvrđave.
Izgradnjom Beograda ovaj vodovod je najpre trajao i dograđivan (Terazijska i druge česme), a na prelasku iz XIX u XX vek, izgradnjom savremenog vodovodnog sistema, napušten je. Mnogi to napuštanje vezuju za regulaciju Terazija iz 1912. godine, kojom prilikom je za dinastičku pobudu nađen urbanistički razlog da se Terazijska česma premesti u Košutnjak.
Među starim Beograđanima priča se da je ovaj vodovod na mnogo mesta prekinut, a da voda nije propisno kanalisana. Jer u centru grada pod mnogim zgradama danonoćno rade pumpe, kolebanje nivoa vode u austrijskom (tzv. "Rimskom") bunaru uglavnom je neobjašnjivo, prilikom izgradnje novih objakata u centru obilati izbijaju podzemne vode kao, na primer, priliko izgradnje "Beograđanke".
Ove priče ne uzimaju u obzir činjenicu da je Beograd bio temeljno razvaljivan i rušen u oba protekla rata i da podzemne vode mogu imati uzrok i u gubicima u vodovodnoj mreži koji nikako nisu mali.
Početkom sedamdesetih godina građena je jedna stambena zgrada u ulici Katanićevoj. Tu se našao i inženjer Miloš Kovarž, sada u penziji. I on mi je pre oko godinu dana u Redakciji časopisa "Izgradnja" ispričao priču koju ja sada ponavljam. Članak za "Izgradnju" do sada nije napisao.
Kada je završen široki iskop za tu zgradu (koja ima i podrume), na bočnim stranam primećeni su tragovi "špica" – rova koji je nekada neko već bio kopao na tom mestu. Kovarž je naredio da se kopa dalje i naišao je na deo zasvođenog rimskog vodovoda, pa čak i na jedno reviziono okno tog vodovoda. Nalaz je prijavljen službi zaštite, reviziono okno je dozidano do nivoa poda podruma i temelji zgrade su završeni.
Očito, rimski vodovod nije bio jednostavna građevina. Njegov krak koji je vodio ka savskom amfiteatru morao je da nosi značajne količine vode nekom značajnom potrošaču, koga mi do danas nismo otkrili i identifikovali, iako je padina savskog amfiteatra gusto izgrađena.

Priča treća – Bunar u ulici Narodnog fronta

Početkom 1964. godine radnici "Neimara" raščišćavali su gradilište u ulici Narodnog fronta broj 74. Srušivši staru zgradu naišli su na svod od opeke. A kad su probili taj svod ugledali su tamna usta bunara prečnika oko jednog metra i dubokog – 36m. U blizini je nađen i skelet nekog čoveka sahranjenog u pravcu sever-jug, u III veku naše ere.
Pozvana je služba zaštite, došli su novinari, vatrogasci. Uz pomoć lestvica od užadi sišlo se u bunar do dubine 25-26 metara. Ustanovljeno je da je bunar građen lučnom crvenom opekom pravljenom specijalno za ovu vrstu građevina što je samo građenje datiralo na kraj XVIII ili početak XIX veka.
Na dubini od 25 i 34 metra postoje potkopi koji su u stvari ulazi u horizontalne hodnike – oni su ostali neistraženi. Dno bunara bilo je suvo. Očito – postojanje horizontalnih hodnika ukazuje na postojanje veze ovog bunara sa podrumom neke od zgrada na savskoj padini ili sa nekom autonomnom podzemnom građevinom, do sada neotkrivenom.
Stručnjaci su konstatovali da se radio o ventilacionom oknu. Takvi "bunari" postoje u Karađorđevoj ulici broj 17. – dva i jedan kraj Malih stepenica, pored mosta u Brankovoj ulici. Na jednom od va okna u Karađorđevoj 17 nalazi se grb kneza Mihaila što ovo okno datira na kraj XIX veka.
"Bunar" o kome je reč mogao je, po oceni kompetentnih lica, da budu ventilacija nekog podruma Knez-Miloševe tzv "Velike pivare" koja se nekada nalazila na uglu ulica Balkanske i Admirala Geprata. Od velikog Miloševog privatnog imanja u Sava-mali na kome se danas nalaze mnoge važne državne ustanove, nad zemljom je ostao samo stari Milošev amam. A šta krije podzemlje?
Tako, na bazi do sada ostvarenih uvida znamo šta znamo. Pre 20 i više godina nije bilo kamera da se spuste u te bunare, nije bilo vremena ni para, ni želje da se stvar istraži temeljnije. Bunar na uglu Narodnog fronta i Dobrinjske, odnosno Narodnog fronta 74 pokriven je betonskom pločom, a preko nje je izgrađena kuća. Umesto da otkrijemo tajnu mi smo je zatrpali. Potpuno razumljivo. Pa ceo naš XIX vek je još uvek arheologija.

Priča četvrta – Kuća u ulici Dušanovoj 10

Za Beograd prelazak iz XVII u XVIII vek bio je buran. Početkom XVIII veka austrijska vojska pod komandom princa Eugena Savojskog osvojila je Beograd, tačnije, bilo je to 1717. godine. Kroz Vojvodinu, tada ritsku i skoro nenastanjenu zemlju, austrijsku vojsku je pod Beograd doveo jedan Tekelija, samo njemu poznatim putevima.
Osvojivši Beograd koji je tada, u punom značenju te reči, bio orijentalna varoš, Austrijanci preduzimaju značajne radove na preuređenju tvrđave i varoši. Tvrđava se preuređuje i modernizuje u skladu sa Vobanovim pricipima fortifikacije. Čine se i razne druge stvari, uređuje se nemačka varoš i dr.
U toj nemačkoj varoši izgrađena je, pored ostalih, i zgrada tzv, Komandature, tj. rezidencija princa Eugena Savojskog. Kanic pretpostavlja da je u projektovanju ove zgrade, tj. fasade, učestvovao ni menje ni više nego jedan Johan Lukas fon Hildebrand, graditelj bečkog Belvedera i veliki majstor austrijskog baroka.
Komandatura se nalazi naspram karavan-saraja Mehmed-paše Sokolovića u nekadašnjoj Vidinskoj, danas Dušanovoj ulici. Na jednoj od gravira u Kanicovoj Srbiji vide se ostaci te moćne zgrade i njene fasade. Zgrada je, takođe po Kanicu, pala kao žrtva regulacije Dušanove ulice.
U Dušanovoj ulici pod brojem 10 nalazi se danas jedna mala ulična zgrada, a u pozadini jedna tipična industrijska zgrada – nekada fabrika Elka, danas izdavačka služba "Prosvete" iz Beograda. U maloj zgradi nalaze se staklorezačka radnja i perionica u prizemlju, na spratu su stanovi.
Kad se zgrada pregleda vidi se jasno da je na moćnim prizemnim krstastim svodovina nazidan sprat mnogo kasnije. Komandatura je doživela sudbinu grada – temeljno i uspešno je srušena. Ali ruševine te kuće služile su godinama za razne svrhe, a u svojim sećanjima kao Pirinčanu, tj. kao "pirinčhan" spominju je mnogi hroničari starog Beograda, na primer Branislav Nušić pišući o beogradskim kafanama, tačnije o kafani "Crni orao" koja je bila na uglu Dušanove i Kapetan-Mišine. Srušena je maja 1962. godine. Jedini do sada pronađeni ostatak te Pirinčane – to je prizemni deo male zgrade u Dušanovoj pod brojem 10.
Za vreme poslednjeg rata ovu kuću su posećivali nemački oficiri noseći neke planove. Pregledali su zgradu, njene podrume, ispitivali su zidove. Intrigiralo ih je to što su podrumski zidovi zidani od kamena i opeke, a podrumski svodovi od opeke. Tvrdili su da se iza zidova nalaze hodnici koji vode do Save. Tvrdili su da će u toj kući, kad pobede, biti muzej Eugena Savojskog. I eto, pošto nisu pobedili mi ne znamo da li ti hodnici stvarno postoje.

Priča peta – Bunar u Ruzveltovoj 7

Oni koji su gradili i grade beogradski železnički čvor tvrde da je to jedina infrastruktura Beograda spremna da dočeka XXI vek. to je, navodno, do sada najveća investicija u urbanistički razvoj grada u narednom veku.
Za izgradnju toga čvora, odnosno tunela koji čini njegov deo kupljene su negde u Nemačkoj tzv. "krtice" – poslednja reč tehnike u ovoj vrsti poslova.
U okviru železničkog čvora trebalo je probiti i dve cevi vračarskog tunela od najnižeg dela Karađorđevog parka do Pančevačkog mosta. "Krtice" kreću 1977. godine, a 20. IX 1977. jedna od njih na čelu iskopa zaseca građevinu od opeke nepoznatog porekla i zaglavljuje se u mulju koji je pokuljao iz probijene građevine. Dana 22. i 23. IX vrši se injektiranje cementne emulzije da bi se tlo stabilizovalo. Akcija se uspešno sprovedena i "krtica" nastavlja put.
Niko se nije zainteresovao za stvarnu prirodu prepreke na koju je "krtica" naišla. vreme je pokazalo da je "krtica" naišla na bunar prečnika 5 metara. Bunar je bio zatrpan, a "krtica" ga je probila na dubini od 40 metara ispod zemlje.
Četrdeset metara iznad – tu je bila zgrada u Ruzveltovoj 7 građena 1935. godine. U noći između 14. i 15. II 1979. godine, tj. 17 meseci posle prolaska "krtice" kroz bunar, deo dvorišne zgrade u Ruzveltovoj 7 nestao je, tačnije – propao je u zemlju. Na površini se pojavio početak bunarske cevi. To je bilo izazvano sleganjem tla, a njegov je uzrok mulj koji je iscurio iz bunara u tunel.
Pišući o tome novinar "TV novosti" kaže: "Zgrada broj 7 podignuta je tako na grotlu pet metara širokog bunara neutvrđene dubine, porekla, namene i starosti, čije je postojanje bilo nepoznato ne samo vlasniku kuće i njenim graditeljima, već, očigledno i starosedeocima koji nisu opominjali na opreznost. U ispitivanjima koja su obavljena posle rušenja te zgrade, bunar je opisan kao pravilna kružna bušotina čije su stranice ozidane ciglom dimenzija 60cm. Ova dimenzija opeke nema sličan primer u mlađim ili starijim građevinskim spomenicima u gradu, postojanje bunara nema svoje objašnjenje, lišeno je predanja, nema logike. Njegove dimenzije – prečnik od 5 metara – upućuju na zaključak da je služio većem naselju, većem broju ljudi, bio je to, dakle, bunar posebne namene koja je ostala nepoznata do danas".
Pa ipak, oni koji se bave beogradskim nasleđem tvrde da je bunar građen 30-ih godina prošlog veka i da je prikazan na Zarićevom planu s kraja XIX veka. Bunar je, po svoj prilici, služio za snabdevanje okolnog stanovništva vodom. Nije dakle bez svrhe i logike.

Očito, Beograd je zbog stravične sudbine koju je doživeo u poslednjih 200 godina, kojom prilikom su nestajala čitava pokolenja stanovnika, postao zaboravna varoš, varoš kratkog pamćenja i dugog, predugog trajanja.

Arh. Branko Bojović

(Ovo je jedan od dva prvonagrađena teksta sa konkursa za najbolji urbanistički esej koji je raspisao list "Komunikacije")

[iz "Politikinog zabavnika" od 17. X 1986.]

crnibiser · samotvoja24

Evo malo i starog Beograda Mr. Green

Hotel Petrrograd nekad

i danas

Posta prije(koja je iskreno meni mnogo ljepsa bila)

Posta danas

Srpska Akademija Nauka i Umjetnosti 1924

Stari dvor 1931

Terazije 1932

Terazije 1937

Defterova dzamija(koja vise ne postoji u Beogradu)

jovanajj · Početnik Domaćeg.de

Beograd je u ocima stranaca izuzetno lep grad! Zabelezeno je jedno interesantno iskustvo u knjizi The age of nepotism, i mnogo vise..

edit by skorpijica: linkovanje i reklamiranje zabranjeno Wink

anchi22 · **•• 20:01 ••**

Juriš na Adu

Najposećenije beogradsko izletište Ada Ciganlija i ove sezone ponudiće posetiocima brojne aktivnosti u kojima će moći da uživaju, da se zabave i rekreiraju.

Za vikend se očekuju prave prolećne temperature, pa će roditelji sa decom moći da uživaju na tri igrališta opremljena penjalicama, ljuljaškama i toboganima. Rekreativcima su na raspolaganju i teretana na otvorenom, tereni za fudbal, košarku i pejntbol piše "Press".

Vožnja bicikla, kao i rolera, najpristupačnije su discipline. Rentiranje rolera košta 200 dinara za sat vožnje, a oni koji nisu u mogućnosti da priušte sebi ovakav vid zabave, imaće priliku da se besplatno rekreiraju na terenima za mali fudbal i košarku.

Kako objašnjavaju prošlogodišnji učesnici, na snazi je nepisano pravilo da igraju one ekipe koje prve zauzmu igralište. Pobednik ostaje na terenu, a poražene menja sledeći tim. Beograđani će moći besplatno da koriste i Trim-park, koji je osmišljen kao teretana na otvorenom. Park se nalazi 300 metara od ulazne rampe.

Teren "Golf kluba Beograd" rezervisan je samo za članove. Dok na vežbalištu pored mogu da se oprobaju svi. Cena 12 časova sa profesionalnim trenerom, u koju spada i korišćenje opreme, za decu je 15.000, a za odrasle 30.000 dinara.

Posle obuke polaže se ispit za "zelenu kartu", koja obezbeđuje status člana kluba. Mališani će nakon dobijenog sertifikata moći mesec dana besplatno da koriste usluge ovog terena.

Na Adi postoji i otvoreni, šumski teren za pejntbol, na više od jednog hektara površine. Za ovaj "vatreni okršaj", u kome je najmanji broj učesnika šest, a najveći 20, svaki "borac", za opremu i sat vremena korišćenja terena, treba da izdvoji 990 dinara.
Iznajmljivanje teniskih terena biće moguće tek u aprilu, tako da će ljubitelji belog sporta danas i sutra biti uskraćeni za ovaj vid uživanja.

U blizini restorana "Jezero" je "Ski i snoubord centar". Avanturisti neće moći da upražnjavaju ovaj vid zabave, jer, kako u tom centru kažu, voda je još uvek hladna i otvaranje žičare planiraju tek u aprilu.

Taj mesec će morati da sačekaju i ljubitelji adrenalinskih sportova, kako bi i ove sezone mogli da uživaju u omiljenom vidu rekreacije.

Tereni za odbojku na pesku su uglavnom u sklopu kafića. Sat vremena igre prošle godine koštao je 1.000 dinara, dok su neki lokali nudili ovo uživanje i besplatno. Ovog vikenda još je neizvesno da li će tereni biti otvoreni.

U JP "Ada Ciganlija" kažu da uskoro očekuju otvaranje sportskog centra za vodene sportove na levoj obali Savskog jezera. Ovo mesto će biti jedinstveni trening-centar za sve vodene sportove kao što su kajak, jedriličarstvo, veslanje, ronjenje i ribolov.

"Ada Ciganlija predstavlja jedino mesto u gradu koje zahvaljujući svom geografskom položaju i infrastrukturi omogućava bavljenje najrazličitijim sportovima vezanim za vodu, a izgradnjom ovog centra objediniće se rad svih postojećih sportskih klubova", kaže Tanja Šakotić, PR Ade Ciganlije.

Kako Šakotićeva objašnjava, odskora je na Adi Ciganliji otvorena sportska hala sa najsavremenijim teniskim terenima, pa tako posetioci, pored postojećih otvorenih terena, imaju priliku da vežbaju i u uslovima koji zadovoljavaju svetske standarde.

U preduzeću "Ada Ciganlija" s ponosom ističu da već godinama osmišljavaju brojne zabavne aktivnosti za sve uzraste, pa tako u prolećnom periodu za najmlađe preporučuju tri velika dečja igrališta sa brojnim penjalicama, toboganima, ljuljaškama i ostalim spravama za zabavu koje deca mogu koristiti tokom čitavog dana.

Cene:
200 dinara košta sat vožnje rolerima
100 dinara je cena iznajmljivanja bicikla za mališane
990 dinara treba izdvojiti za iznajmljivanje terena za pejntbol
150 dinara odrasle će koštati sat vožnje biciklom

(MONDO)

anchi22 · **•• 20:01 ••**

Turističke atrakcije Beograda

Na osnovu utisaka stranih i domaćih gostiju napravljena je top-lista delova grada sa najvećim potencijalom za privlačenje turista

Kada bi se raspisao konkurs za izbor najatraktivnijih lokacija u grad koje bi svaki gost trebalo obavezno da poseti svi Beograđani bi imali svoje favorite, ali većina bi se ipak usaglasila oko deset najlepših. Turistička organizacija Beograda je na osnovu utisaka stranih i domaćih turista napravila top-listu delova grada sa najvećim potencijalom za privlačenje gostiju. Na toj listi našli su se Hram Svetog Save, deo oko Trga Republike, Knez Mihailove ulice i Kosančićevog venca, zatim Skadarlija, Topčiderski park, Gardoš, Ada Ciganlija, Beogradska tvrđava, dvorovi, planina Avala i Arheološko nalazište Vinča.

Hram Svetog Save

Smešten u jednom od najlepših delova prestonice, Hram Svetog Save važi za remek-delo crkvene arhitekture. Sa raskošno uređenim parkom i Narodnom bibliotekom Srbije u neposrednoj blizini čini ambijentalnu celinu na kojoj bi Beogradu pozavidele i mnoge bogatije metropole. Priča koja je pratila podizanje hrama podudara se sa previranjima u srpskom društvu – 1935. godine su započeti radovi, da bi zbog istorijskih događaja koji su usledili bila nastavljena tek 1985. Fasada, zvona i prozori postavljeni su do 2004. godine, a unutrašnja dekoracija još nije gotova.

Trg Republike, Knez Mihailova ulica i Kosančićev venac

„Strogi” centar i široka pešačka zona za većinu turista je prva destinacija koju obilaze po raspakivanju kofera. Trg važi za omiljeno mesto za sastajanje, pa stranci dok ispijaju piće u nekom od brojnih kafića, sem u arhitekturi, uživaju posmatrajući Beograđane koji se tu okupljaju. Važi uvreženo mišljenje, kao i u većini svetskih metropola, da je ovaj kraj „bezobrazno skup”, pa većinu gostiju u lokalima čine beogradski gosti ili domaći koji su došli iz najčešće jednog razloga – da vide i budu viđeni.

Skadarlija

Kompleks Skadarlije obuhvata Skadarsku ulicu od Bulevara despota Stefana do Dušanove, zatim Zetsku, Siminu, Gospodar Jevremovu i Ulicu Strahinjića bana od ugla Francuske do Skadarske. Ovaj kvart je ranije bio poznat kao sastajalište umetnika, novinara, uglednih ličnosti i boema sklonih kafanskom životu. Celokupnom utisku davno minulih vremena doprinosi i kaldrma, a da bi se zadržao autentičan šmek, gradske vlasti su pokrenule inicijativu za donošenje kodeksa koji bi propisao način ponašanja u Skadarliji, kao i izgled prodavnica i ugostiteljskih objekata.

Topčiderski park kao Šenbrun

Topčider je postao najznačajnije mesto u okolini Beograda u vreme vladavine kneza Miloša Obrenovića. Centralna građevina u parku je upravo Milošev konak, za čiju gradnju su angažovani najbolji inženjeri i umetnici tog vremena. Ova zelena oaza je omiljeno mesto Beograđana za beg od vreve i stresnog života. O Topčiderskom parku dovoljno govori zapažanje Feliksa Kanica, putopisca iz druge polovine 19. veka: „Teška srca sam se odvojio od ovog divnog mesta u Topčideru, koji za Beograđane ima istu privlačnu snagu kao recimo Sen Klu za Parižane, ili Šenbrun za Bečlije”.

Gardoš

Verovatno najpoznatiji deo Zemuna, turiste privlači autentičnim, starinskim ambijentom sa uskim uličicama popločanim kaldrmom. Ovaj kvart postao je „trendi” mesto početkom devedesetih godina prošlog veka, kada su tu otvoreni mnogi restorani sa pogledom na Dunav. Zaštitni znak Gardoša je Kula Sibinjanin Janka ili Milenijumska kula koja se nalazi na samom vrhu brda. Posebna atrakcija ovog dela Zemuna je pozornica na otvorenom na kojoj se leti igraju predstave.

Ada Ciganlija

Beograd nema more, ali zato ima Adu Ciganliju! Na reci Savi, svega četiri kilometra od centra grada, smešteno je ovo poluostrvo. Obrasla gustom listopadnom šumom, prošarana proplancima i livadama, Ada je veoma brzo zauzela poziciju najvećeg, najlepšeg i najposećenijeg kupališta i odmarališta Beograđana. Ima idealne uslove za rekreaciju i bavljenje sportom jer tu se nalaze mnogi uređeni tereni i staze. Beograđani koji više vole pasivno opuštanje mogu da pronađu utočište u bašti nekog od mnogobrojnih kafića na obodu Savskog jezera.

Beogradska tvrđava

Beogradska tvrđava predstavlja gradsko utvrđenje oko koga se razvio današnji Beograd. Danas je svojevrsni muzej prošlosti prestonice i sa Kalemegdanskim poljem čini kulturno-istorijsku celinu. Sa tvrđave puca pogled na ušće Save u Dunav i na Veliko ratno ostrvo. Kalemegdan važi za najpoznatiji beogradski park koji je oaza za opuštanje i starim i mladim sugrađanima.

Dvorski kompleksi

Beograd ima dva dvorska kompleksa – gradski, koji čine Stari i Novi dvor, i dedinjski, koji uključuje Kraljevski i Beli dvor. U palatama u centru grada smeštena su sedišta gradske i državne vlasti. Dedinjski kompleks je rezidencijalnog karaktera, ali je otvoren za javnost, a ture u kojima se obilaze Kraljevski i Beli dvor su među najpopularnijim.

Planina Avala

Krajem 2007. godine Skupština grada je proglasila Avalu zaštićenim prirodnim dobrom sa ukupnom površinom od 489 hektara. Ova planina važi za omiljeno izletište i mesto za kampovanje Beograđana i njihovih gostiju. Na Avali se nalazi i Spomenik Neznanom junaku, koji je urađen u obliku mauzoleja, po projektu Ivana Meštrovića. Pažnju posetilaca privlači i Avalski toranj podignut na mestu starog tornja srušenog za vreme NATO bombardovanja.

Arheološko nalazište Vinča

Nalazi se nadomak prestonice, pored puta Beograd – Smederevo. Poznata je po nalazištu izuzetne arheološke vrednosti, a lokalitet Belo brdo predstavlja ostatke neolitskog naselja sa kućama i zemunicama i ostacima materijalne kulture praistorijskog čoveka. U nataloženim slojevima pronađena je dragocena riznica oruđa i oružja od kamena i kosti, posuđe, ritualne vaze i nakit od retkih i skupocenih materijala.

Izvor: Politika