Zvornik

pinkie · Prijatelj foruma

Teritorija opstine Zvornik, neposredno prije rata prostirala se uz lijevu obalu rijeke Drine u duzini od 52 km, dok se u dubini najvise prostire 26 km. Od ukupno 500 kvadratnih kilometara njene povrsine 90% je brdsko planinsko podrucje. Nadmorska visina krece se oko 130 do 916 metara. Sam grad nalazi se na nadmorskoj visini od 146 metara.
Klima je umjereno kontinentalna.
Zvornik se prvi put spominje u historiji 1410 godine, i to pod imenom ZVONIK, a 1519 pod sadasnjim nazivom ZVORNIK. Zvornicki stari grad (tvrdava) nastao je znatno ranije, vjerovatno u vrijeme kada se na Drini ustalila granica izmedu Srbije i Bosne (to jest u drugoj polovini 13. ili na pocetku 14. vijeka). Podignut je na pogodnom mjestu gdje Drina polako izlazi u plodnu ravnicu i gdje su od davnina prolazili i ukrstali se vazni putevi (posebno za Dubrvonih i Vrh Bosnu i dolinom Drine do njenog usca pa dalje za Sirmijum-Sremska Mitrovica). To je doprinijelo da se razvije grad, kao jedan od najznacajnijih trgovackih centara.
Uporedo sa privrednim razvojem Zvornik dobija sve odlike naprednog gradskog naselja. Zato nije slucajno sto su docnije Turci od njega napravili svoj administrativni centar, odnosno sandzak. Nakon pada Bosne pod Tursku vlast formirana su tri sandzaka: Bosanski 1463, Hercegovacki 1470 i Zvornicki 1480.
Zvornickom sandzaku pripadala je cijela sjeveroistocna Bosna.
U sastav Zvornickog sandzaka ulazili su:

Kadiluk Srebrenica sa nahijama: Srebrenica, Ludmer, Kuslat i Subin
Kadiluk Zvornik sa nahijama: Zvornik, Perin, Teocak i Koraj
Kadiluk Gornja i Donja Tuzla sa nahijama: Donja Tuzla, Gornja Tuzla, Sapna, Spreca, Gostilj,Dramesin, Paske, Visovi, Jasenica i Smoluca
Kadiluk Gracanica sa nahijama: Gracanica, Grdacac, Srebrenik, Soko, Zavrs i Nenaviste
Kadiluk Bijeljina sa nahijama: Bijeljina i Janja
Kadiluk Birce i Knezina
Kadiluk Krupanj i Bohorina
Kadiluk Loznica ili Jadar i Pticar
Kadiluk Sabac sa Sapcem, Donjom i Gornjom Macvom
Kadiluk Brvenik sa nahijama: Brvenik i Goscanica.

Godine 1878 Tursku vlast zamijenila je Austro-Ugarska. Zvornik je i dalje ostao kotarsko (sresko) sjediste, sa razvijenim zanastvom i trgovinom.
Iz popisa stanovnistva 1910, vidi se da je grad te godine imao 732 kuce i 3688 stanovnika, od cega 2092 Mislimana, 754 Srba, 185 Katolika, 9 Evangelista, 148 Jevreja i 498 vojnih lica. Za vrijeme kraljevine Jugslavije (1918-1941) Zvornik je sjediste Sreza. Od 1929 pripadao je Drinskoj banovini sa sjedistem u Sarajevu.
U toku drugog svjetskog rata, odnosno NOB-e (1941-1945), Zvornik je bio u sastavu Nezavisne drzave Hrvatske.
Nakon drugog svjetskog rata, Zvornik je srediste Sreza i Opstine, docnije Meduopstinske regionalne zajednice (opstine Zvornik, Bratunac, Srebrenica, Vlasenica i Sekovici).
a evo i linka za neke slike starog Zvornika http://home.comcast.net/~e.taljic/slikezvornika/nove-slike/1898-na-obalidrine.jpg Wink

pinkie · Prijatelj foruma

Zvorniku
Opština Zvornik

Teritorija opštine Zvornik prostire se na površini od 387 kvadratnih kilometara i nalazi se u sjeveroistočnoj Bosni. Grad Zvornik leži na istočnim obroncima Majevice na nadmorskoj visini od 146 metara.

Zvornik ima povoljan geostrategijski položaj jer se u njemu ukrštaju važni putevi prema Sarajevu, Beogradu, Novom Sadu, Bijeljini i Tuzli. Skoro da je geografski lociran tačno na sredini puta za tri velika urbana centra: Beograd, Novi Sad i Sarajevo. Preko dva mosta na rijeci Drini odvija se drumski i željeznički saobraćaj sa svim dijelovima Jugoslavije.

Opština Zvornik graniči se sa opštinama Bratunac, Milići, Vlasenica, (na jugu), Šekovići, Osmaci, Kalesija, (na zapadu), Lopare, Ugljevik i Bijeljina (na sjeveru), a na istoku rijekom Drinom i Jugoslavijom.

Na području opštine Zvornik po posljednjem popisu živi oko 55.000 stanovnika, od kojih je oko 25.000 raseljenih i izbjeglih lica. Opština ima 61. naseljeno mjesto sa oko 13.000 domaćinstava organizovanih u 40 mjesnih zajednica. Pored grada Zvornika veća naseljena mjesta su: Kozluk, Karakaj, Pilica, Lokanj, Tršić, Drinjača, Čelopek, Roćević, Orahovac i dr.

pinkie · Prijatelj foruma

A evo jos jedne price o nastanku zvornika....pa ko veruje veruje... Wink

Zvornik kroz istoriju
Preuzeto iz knjige Zvornički spomenar profesora Zorana Ivanovića

U istorijskoj literaturi grad Zvornik sa svojom okolinom površno je obrađen. Danas ne postoji ni jedan istorijski rad u kome je naučno obrađena prošlost ovog grada. I ovo malo poznate prošlosti rezultat je više uzgrednog istraživanja pojedinih istoričara nego li plod sistematskog naučnog rada od najstarijih vremena do danas. I sa stanovišta arheoloških istraživanja grad je ostao gotovo nepoznat.

Poznato je da se ime grada u pisanoj formi pominje prvi put 1410. godine pod imenom Zvonik. Desanka Kovačević - Kojić, inače veoma dobar poznavalac Dubrovačkog arhiva, glavnog izvora prošlosti ovih krajeva, navodi u svom djelu "Zvornik (Zvonik) u srednjem vijeku" "...da se ovaj oblik njegovog imena javlja u svim srednjovjekovnim izvorima". Ne zna se tačno ni kada, ni ko je današnju tvrđavu a tada srednjovjekovni grad podigao.
Grad je podignut na mjestu gdje planinski tok rijeke Drine prelazi u ravničarske krajeve. To mu je davalo veoma povoljan geostrategijski položaj kroz istoriju. Onaj ko je gospodario gradom, taj je kontrolisao Drinu i sve puteve od juga ka sjeveru i obrnuto. Nalazeći se na granici Podrinja i Soli, a u neposrednoj blizini rudarskih oblasti, Krupnja, Bohorine (Borine) i Zajače s jedne strane i na drugoj strani blizina Srebrenice i Sasa, grad je bio česta meta osvajača raznih vojski. I u doba turske uprave ovim prostorima grad je imao važnu ulogu. Zvornik je predstavljao odskočnu dasku za dalja turska osvajanja na sjever, a bedem za odbranu od napada Ugarske i Austrije.

Pretpostavlja se da je grad podignut krajem XIII ili početkom XIV vijeka. To je doba kada ovim krajevima gospodari srpski kralj Dragutin, tačnije od 1284-1316. godine, koji udajom svoje ćerke Jelisavete za bosanskog bana Stefana I Kotromanića marljivo radi na jačanju pravoslavlja, ne samo na ovim prostorima već i u čitavoj Bosni. Ako je grad podignut u ovom periodu, neminovno se nameće zaključak da je sa gradnjom zidina grada podignuta i crkva sa zvonikom koji je bio vidan sa mnogo strana i iz veće daljine, te je tako služeći okolnom stanovništvu kao objekat za orijentaciju, oglašavanje i obavještavanje, dao ime mjestu na kom se nalazio pa i gradu koji je tu podignut.

Zbog nedostatka istorijskih izvora bilo pisanih ili materijalnih, istoričari su prinuđeni da se koriste određenim pretpostavkama, legendama i predanjima da bi došli do koliko-toliko, relativno tačnih podataka. Takav je slučaj i sa srednjovjekovnim gradom Zvornikom. Ima pretpostavki i nagovještaja, doduše ne naučno utemeljenih i provjerenih, da na potezu Diviča, Donjeg i Gornjeg grada postoje i ostaci utvrđenja i građevina iz rimskog perioda. Međutim, ovog puta više pažnje posvetićemo srednjovjekovnom gradu.

Postojanje manastira na širem prostoru istočnog dijela Republike Srpske prije svega Tavne, Papraće, Lomnice i Ozrena, mogu nas uputiti na neke zaključke u vezi podizanja srednjovjekovnog grada Zvornika. Što predanje, što narodne pjesme, a istorijski izvori prije svega Pećki i Tronoški ljetopisi, saglasni su u tome da su sve to zadužbine Nemanjića. Podizanje Tavne vezuje se za kralja Dragutina i njegove sinove. Stefan Nemanja i njegov sin Sava, kao i kralj Dragutin pominju se kao osnivači Ozrena.
Manastir Papraća po narodnoj pjesmi " Miloš u Latinima" zadužbina je župana Vukana sina Stefana Nemanjića, a po tronoškom i pećkom ljetopisu Papraću je počeo zidati kralj Dragutin, a dovršili su njegovi sinovi Vladislav i Uroš. I podizanje manastira Lovnice tronoški i pećki ljetopisi vezuju za kralja Dragutina.

Takođe, pouzdano se zna da je kralj Dragutin 1284. na saboru u Deževu predao vlast svom bratu Milutinu, a on na upravu od ugarskog kralja Ladislava IV (brata njegove žene) dobio Mačvu sa beogradom i bosanske oblasti Usoru i Soli, te je on uz neke srpske oblasti upravljao i ovim područjem do 1316. godine kao "sremski kralj". Drina je tekla po sredini njegove države. I Đoko Mazalić u svom radu "Zvornik (Zvonik) stari grad na Drini" na 77. strani piše da je stari grad Zvornik podignut pred kraj 13. ili početkom 14. vijeka, dakle u Dragutinovo vrijeme.

Vjerovatno da je kralj Dragutin bio svjestan geostrategijskog značaja grada i da je u sklopu svoje velike graditeljske aktivnosti podigao i dograđivao grad Zvonik. Dragutinov biograf, arhiepiskop Danilo II, ističe njegovu veliku pobožnost i odanost Crkvi. Danilo pominje 1293. posebnu Eparhiju u ovom dijelu Bosne i njenog episkopa Vasilija kao i dvorsku radionici stvari za potrebe crkava i manastira, što nas navodi na zaključak da je to bilo vrijeme u kome je bilo podignuto mnogo pravoslavnih bogomolja.

Dragutinova djelatnost na učvrščenju pravoslavlja u sjeveroistočnom dijelu Bosne duboko se urezala u svijest ovdašnjeg srpskog naroda koji do danas sve stare crkve i manastire u ovom dijelu Bosne, pa čak i u cijeloj Bosni pripisuje kralju Dragutinu. Međutim, ako one sve i nemaju svoj početak u vrijeme ovog revnitelja pravoslavlja, njegov rad je stimulisao kasnija pokolenja koja su ideju o njegovoj revnosti oblačila u kasnije konkretne slučajeve.
Uticaju pravoslavne crkve u Bosni Dragutin je doprinio i udajom svoje kćeri Jelisavete za bosanskog bana Stefana I Kotromanića krajem 1284. godine. Time je porastao ne samo uticaj pravoslavlja u Bosni već i svijest o krvnoj vezi dinastije Kotromanića sa "svetorodnom" dinastijom Nemanjića.

Prva polovina 14. vijeka je period dominacije Nemanjića na Balkanu i sasvim sigurno srpske vlastele na ovom području. U takvim okolnostima sigurno treba tražiti početak egzistiranja grada i tokom vremena morao je kao gradsko jezgro dobijati na značaju. Nesumnjivo je dakle da su srpska vlastela bila njegov osnivač i da je grad postojao i prije njegovog prvog pisanog pomena 1940. godine.

Kao i većina srednjovjekovnih srpskih gradova i Zvornik je morao imati svoju bogomolju. Predanja govore da je u gradu postojala crkva posvećena Sv. Petki Trnovoj, zaštitnici grada Zvonika. Nema podataka ni ko ni kada ju je podigao, ali bi sigurno obimnija arheološka istraživanja bacila više svjetla u vezi ove crkve, a samim tim i na porijeklo prvobitnog imena grada.

Na osnovu kazivanja srpskog stanovništva u Zvorniku i okolini, koje je zabilježio Vuk Karadžić, grad je tobože podigao neki "Zvonimir neznabožac", 800 godina prije Hrista. U istoriji još se nije našao trag ovog legendarnog Zvonimira. Vladimir Skarić u svom radu "O geografskoj nomenklaturi BiH" na 172. strani objašnjava porijeklo imena Zvečaj (mjesta-sela, jednog u Bosanskoj Krajini i drugog u zeničkom kraju). I na kraju se pita:"... da nije Zvečaj nazvan po zvonjenju zvona tvrđavske crkve, kao Zvonik (sada Zvornik)?"

Dakle iz svega ovog rečenog da li se može uopšte prihvatiti, kao naučno utemeljena pretpostavka ili teza da je grad Zvonik dobio ime po Zvoniku franjevačkog samostana ili crkve, imajući prije svega u vidu sledeće činjenice. Desanka Kovačević Kojić navodi da se Dubrovčani prvi put javljaju u Zvorniku 1412. godine i da se njihova naseobina u gradu razvijala od 1415. do 1432. od kada pokazuju manje interesovanje za Zvornik a više za Srebrenicu.

Ne zna se tačno ni kako je grad dobio svoje prvobitno ime Zvonik i s tim u vezi postoji više pretpostavki: jedna od takvih je i ona da je grad dobio ime po tome što teren na kome je grad podignut, kada se gleda sa donje obale Drine, ime zvonast oblik. Po drugoj verziji grad je dobio ime po zvoniku franjevačke crkve. Međutim, u popisu manastira bosanske vikarije iz druge polovine XIV vijeka ne pominje se niti crkva niti samostan, a grad je tada već postojao.

Pouzdano se zna da je franjevačka crkva podignuta u periodu od 1415. do 1432. godine, a prvi put se pominje u dubrovačkim izvorima 1423. godine. Dakle, grad je već postojao kada je podignuta pomenuta franjevačka crkva. Osim toga, i crkva i samostan nalazili su se van zidina grada oko 2 kilometra sjeverno, što dalje nameće pitanje: kako nešto što je starije, u ovom slučaju je to grad, može dobiti ime po nečemu što je mlađe, a to je zvonik franjevačke crkve?

U nedostatku pisanih dokumenata sigurno je da bi eventualna arheološka istraživanja potvrdila neku od pomenutih teza kako je grad dobio ime.

Sadašnje ime Zvornik pominje se prvi put 1519. godine u ugovoru o miru što su ga sklopile Ugarska i Turska, ali se ime Zvonik još i dalje, sve do u XVII vijek pominje. Sama riječ zvornik nema svoje etimološko porijeklo. Novo ime se vjerovatno uklapalo u tradicionalnu tursku politiku zametanja i brisanja svega onoga što ima bilo kakve veze sa slovenskim ili hrišćanskim porijeklom. Teško je povjerovati opstanku hrišćanskog imena grada u jednoj državi gdje je šerijatsko pravo temelj države, a islam glavna ideologija, kakva je bila Turska.

Sve do pada pod tursku vlast 1460. godine, grad Zvornik je često mijenjao svoje gospodare. Bili su to srpski, bosanski ili ugarski.

Prvi turski zapovjednik u osvojenom gradu bio je Alibeg Mihajlović. Turci su ubrzo ovaj grad pretvorili u jaku pograničnu tvrđavu odakle su polazili svi turski vojni pohodi na sjever. Početkom XVI vijeka Zvonik postaje i novi administrativni centar turske uprave, tačnije postaje sjedište Zvoničkog sandžaka.

Zvornik je sve do 1852. godine ostao i sjedište Mitropolije i Zvorničkog sandžaka kada se i sjedište sandžaka i mitropolije premješta u Donju Tuzlu, a Mitropolija počinje nazivati Zvorničko-tuzlanska eparhija.

Grad je u vrijeme velikih tursko-austrijskih sukoba u tzv. Bečkom ratu veoma kratko, tačnije od 15. septembra 1688. pa do 1. avgusta 1689. godine bio pod austrijskom upravom. I za vrijeme čitavog srpskog ustanka od 1804. pa dalje, grad je bio glavno uporište turske vojske za napade na Srbiju ili odbranu od ustanika. I ustanici su bili svjesni značaja Zvornika i zbog toga je Karađorđe veoma često nastojao da ga se domogne. Iz tog perioda sačuvana su zapažanja francuskog generalnog konzula u Travniku 1807. godine u kojima stoji: "Zvornik je ključ Bosne, te ako ga Srbi otmu, onda nijesu više sigurni ni Travnik ni Sarajevo".
Zvornik je pod turskog upravom bio sve do 1878. kada je i čitava Bosna i Hercegovina došla pod upravu Austro Ugarske. Na više mjesta Bosne i Hercegovine pružen je organizovan otpor ulasku austrougarske vojske. Veoma žestok otpor bio je u Tuzli ljeta 1878. godine, a u njemu su učestvovali i zvornički ustanici sa 450 ljudi, svrstani u jedan odred, koje su predvodili major Risto Popović i kapetan Đorđo Nikolić, obojica iz Zvornika.

Austrougarska uprava trajala je sve do 1918. godine. Današnji svjedok tog vremena su stara arhitektonska zdanja: Andraševa vila, zgrada opštine, kasina i porodične kuće Nikolića, Kovačevića, Popovića, Jovičića, zgrada Srpske pravoslavne osnovne škole (danas štamparija) i druge.

Sa izbijanjem Prvog svjetskog rata 1914. godine za Srbe lijevo od Drine počinje još jedna golgota koja je trajala sve do jeseni 1918. godine, tačnije 28. oktobra, kada poslije 458 godina tuđinske vladavine Zvornik od strane srpske vojske biva oslobođen.

Austo-ugarska je punih četrdeset godina vladala Bosnom i Hercegovinom što je nesumljivo ostavilo dubok trag i donijelo krupne promjene u svim oblastima života Srba, a prije svega na polju razvoja i jačanja nacionalne svijesti. Okupatorska vlast cjelokupnu svoju politiku usmjeravala je onako kako je odgovaralo ciljevima njene okupacije. Austro-ugarska vlast zatekla je u Bosni i Hercegovini veliku ekonomsku, kulturnu i prosvjetnu zaostalost. Od ukupnog broja stanovništva većina je bila seosko sa samo 3 % pismenosti.

*Nebojsa* · Odomaćeni član

Evo par slicica iz Zvornika.

vecavestica · Početnik Domaćeg.de

Ja sam rodjena u Zvorniku mada vise ne zivim u njemu.
Za nas rodjene u njemu uvek ce biti najljepsi grad.

Rakelly · Upućeni član

Kroz Zvornik sam prolazio mnogo puta, ali nikada se nisam zadrzavao duze. Grad je lep, ali mi se ne svidjaju visoka brda koja ga okruzuju, mada priznajem da mu upravo ona daju neku posebnu draz.
Hidrocentrala sa branom i akumulaciono jezero, tik iznad grada, su posebna prica dostojna strahopostovanja.

Boky · **¤ The King of Kolo ¤**

Veoma lep grad .. nema sta .. odseo sam u Zvorniku jednom u detinjstvu ali se iskreno ne secam toliko toga niti znam koji je povod bio da budemo u Zvorniku .. Confused