Aleksandrovac/ZUPA/Carsija

mlada-zupa · Početnik Domaćeg.de

Aleksandrovac se nalazi u Rasinskom Okrugu! za sve detalje evo link na oficijelnu stranicu Zupe[web]http://www.aleksandrovac.co.yu[/web]

sonjica · Prijatelj foruma

Opština Aleksandrovac se prostire u centralnom delu Srbije. Zapadna teritorija opštine predstavlja krajnje delove Dinarskog planinskog sistema (Goč, Željin i Kopaonik), pravca pružanja sever - jug. Raščlanjenost terena je izrazita i kreće se od 190 do 1785 m nadmorske visine.

Teritorija ima nekoliko morfoloških celina. To su: Donja Župa i planinsko zaledje Gornja Župa.

Donja Zupa

Donja Župa predstavlja geografsku celinu sa nizom fizičko-geografskih i kulturno-istorijskih osobenosti. Pod pojmom župa se najčešće podrazumeva blago zatalasana kotlina sa nadmorskom visinom od 250 do 700 m.

Gornja Zupa

Planinska Župa se izdiže iznad zatalasane jezerske površi Donje Župe i nižih dolinskih strana rečnih tokova zahvatajući najveći deo teritorije (više od 70%).

Nakon povlačenja Panonskog mora, koje se ovde uvlačilo u obliku zaliva, rečni tokovi su izgradili današnji reljef oblikujući bezbroj brežuljaka i dolina raznih pravaca pružanja.

Uglavnom su to brežuljkasto-brdoviti i nisko-planinski predeli u istočnom delu opštine i predeli sa izrazito planinskim karakterom na zapadu.

Sem manjih aluvijalnih ravni Župa je blago zatalasana površ koju karakterišu padine skoro bez osojnih strana što omogućuje dugotrajno dejstvo sunčevih zraka.

Područje opštine zaprema teritoriju od 386,7 km2, od čega donja, kotlinska Župa ili vinogorje 160 km2, a planinski deo 227 km2.

Aleksandrovac je administrativni, privredni, obrazovni, zdravstveni i kulturni centar opštine koju naseljava 33.249 stanovnika prema popisu iz 1991. godine u 54 naseljena mesta.

Pripada Rasinskom okrugu i susedne su joj opštine Brus, Kruševac, Trstenik, Vrnjačka Banja, Kraljevo i Raška.

Klima ove oblasti je umereno-kontinentalna sa nizom specifičnosti uslovljenih velikom razlikom u nadmorskoj visini, usponom planinskih masa i ekspozicijom terena. Umereno-kontinentalna klima župske varijante zastuljena u Donjoj Župi je približno 700 m nadmorske visine i ona je znatno povoljnija u odnosu na klimu susednih područja, naročito u pogledu prosečnih godišnjih temperatura i temperaturnih ekstrema.

Okolni planinski venci štite Donju Župu od naglih prodora hladnih vazdušnih masa i jakih vetrova. Najčešći i najjači vetrovi duvaju u toku zimskog dela godine, i to, uglavnom, iz severozapadnog i zapadnog pravca.

sonjica · Prijatelj foruma

Kultura

Kulturni život, pa prema tome i kulturna istorija Aleksandrovca imali bi, u kondicionalnom smislu, svoje tanke početke u dvema decenijama krajem devetnaestog veka, kada se, postepeno, i na temeljima školskog sistema i školske zgrade, u kojoj su se najčešće na svetosavskim zabavama, okupljali đaci, učitelji, građani i seljani male varoši i okoline. Iako skrajnut, bez direktnih saobraćajnih veza sa Kruševcem, pa potom Beogradom, Aleksandrovac uz sve brojnije školske naraštaje, dobija novine, publikacije, povelje i heraldiku, a devedesetih godina i prvu knjižaru, u kolonijalnoj radnji Nikole Milosavljevića Džambasa. Popularna knjiga, romantičarskog sadržaja, ulazi u sve trgovačke i zanatlijske kuće, a Narodna biblioteka, zvanično, otvara svoja vrata, ubrzo posle legalizacije Aleksandrovca.

Od kraja prošlog stoleća, do Balkanskih ratova i Prvog svetskog, pored sve vitalnijeg prosvetnog života grada i okoline, brže i organizovanije raste i grana se kulturni život. Trgovačke i zanatlijske zabave, imaju karakter kulturnog sadržaja i umetničkih detalja, a studenti i oficiri, poreklom iz Župe, donose i pozorišne, književne, pa čak i filmske senzacije. Narodne radinosti i veštine (ćilimarstvo, rezbarstvo, klesarstvo, itd) doživljavaju i privatnu i društvenu prezentaciju. Savremena, već uznapredovala arhitektura i građevinarstvo ulepšavaju i vitalizuju grad, a prestonički "imidž" predstavlja zdanje pop Marka Bogdanovića, u kojoj je danas bogat arheološki i etnološki materijal.

Između dva Svetska rata raste broj privatnih biblioteka, a Srpska književna zadruga, matica srpskog naroda, ima blizu sto pretplatnika. Pored Narodne, osniva se i brzo uvećava književnim fondom, Školska biblioteka. Zdravstveno prosvećivanje i osnivanja Poljoprivredne škole i Radeničke, neguju i oblikuju kulturno-prosvetne manifestacije predanog i dostojnog rada stotine građana bliskih magistrali narodne kulture i stvaralaštva. Iako bez kontinuiteta, Amatersko pozorište u Aleksandrovcu obraduje građane sa četiri ili pet predstava godišnje. Bioskop "Braće Simića", od tridesete godine, prikazuje najnovije, najpre neme filmove sa "ciganskom muzikom", iz Kožetina, a potom zvučne koji u mali gradić, naoko "bogu iza leđa" dovodi jednu Gretu Garbo, Morisa Ševalijea, Trevor Hauarda, Ramon Novara, mladu Bet Dejvis, Klerk Gebla...

Prosvetni, privredni, kulturni i zabavni život Aleksandrovca ima sve veće i svetlije mesto u medijima, onoga vremena i već uznapredovale tehnike. Stanislav Vinaver 1926. prolazi kroz mali grad ili prestonicu Župe, i zapisuje umetničku reportažu, a Veljko Milićević, urednik "Politike" u putopisu "Putovanje kroz Srbiju" posvećuje putopisni esej o čudesnom vinogradarskom amfiteatru oko kožetinske crkve. Umetnički i prosvetni život posebno, podvižnički, i organizovano vode legendarni učitelji Milutin i Jovanka Andrejić. Njima se pridružuju studenti našeg porekla, činovnici, sveštenici, zanatlije, da bi priličili svečanosti, pripremali pozorišne predstave, i razvijali zanimanje za slikarstvo, sa raskošnim "naivističkim" motivima. Sve češće Aleksandrovac posećuju knjižarski akviziteri, koji odlaze iz varoši trljajući ruke, jer su, za kratko vreme, rasprodali sve knjige svetske i domaće klasične književnosti. Pored konvencionalnih "zabava", kulturno-umetničkih svetkovina, održavaju se balovi i folklorni spektakli. Godine 193x. za Mis Vrnjačke banje i Srbije, proglašena je lepotica iz Aleksandrovca, Kaja Popović, dok je prva pratilja takođe iz Aleksandrovca, Lilja Petrović.

Godine okupacije 1941.-1945. pri Crvenom krstu, deluje uglavnom studentskog sastava Amatersko pozorište, koje, u kafanskim salama igra Nušićeve komedije i "pisrbe" kao što su "Seoski lola" i "Devojačka kletva". Prvih meseci oslobođenja gotovo iz noći u noć, Kulturna ekipa Grupe korpusa Peka Dapčevića, izvodi šarene i kombinovane programe, sa skečevima, prizorima iz borbe i folklornim "hepeninzima". U centru grada se postavlja široko filmsko platno, tako da se najčešće prikazuju sovjetski ratni filmovi, i naši, tek upriličeni domaći dokumentarci. Ubrzo kulturni život zamire, zaostaje, da bi se pravi polet osetio šezdesetih kada počinje velika izgradnja i procvat ukupnog života i berićetnog standarda. Obnavlja se rad Narodne biblioteke i Amaterskog pozorišta, kome će desetak sezona, neporecivi obol davati i Dr Milan Milošević Žare i Života Bekrić i Milosav Mirković-Buca. Sa prerastanjem Osmogodišnje škole u Gimnaziju, i sa Poljoprivrednom srednom školom, uvećava se nastavnički kadar, koji svesrdno učestvuje u kulturnom i zabavnom životu Aleksandrovca i Župe.

Sa izgradnjom i otvaranjem Doma kulture, najzad, svi oblici kulturnog života i umetničke produkcije dobijaju široko i funkcionalno mesto. I manifestacija "Župska berba" remorkira zanimljive i posećene manifestacije: pozorišne, slikarske, folklorne, zabavne, a filmovi se prikazuju tokom cele nedelje.

Aleksandrovac postaje sustvaralačka arena umetnika iz Beograda, Kruševca, Kraljeva, Kragujevca. Na književnim večerima gostuju: Dušan Matić, Tanasije Mladenović, Mira Alečković, Desanka Maksimović, Stevan Raičković, Milić od Mačve, a Književni klub okuplja sve mlađe pesnike i pesnikinje. Zavičajni muzej dobija dostojnu zgradu legendarnog istoričara, istraživača, etnologa i neimara muzejske kulture u Župi, profesora Miloslava Bondžića. Muzej uspostavlja tvoračke veze sa Srpskom akademijom nauka i umetnosti, koje kulminiraju Simpozijumom, trodnevnim, o proslavi Osam vekova Župe Rasine sa reprezentativnim dizajnom koji je svekoliko ukrasio grad.

Iz nedara narodne, rustikalne, "naivističke" produkcije izrastaju vrsni, osobeni umetnici, prevaziđenog lokalnog značaja, slikar japanske tehnike Sava Poljanski, i vajar-rustik Stanislav Pavlović-Šuki. Iva Knežević, građanin nekolikih darova otvara galeriju "Sveti Luka", izlažući i sam svoja ulja i crteže, sa motivima iz župskih poljana i stare aleksandrovačke čaršije. Arhaičnom zabavnom životu takozvanih "Zabava" sada najčešće doprinose Lovačko udruženje i Šoferski stalež, a festival folklornih ansambala iz Srbije, Bugarske, Rumunije, Rusije, održava se svake godine u mesecu septembru.

sonjica · Prijatelj foruma

Rudenica

Manastir Rudenica nalazi se između Trstenika i Aleksandrovca, nešto južnije od Veluća. Podigli su ga vlastelin Vuk i njegova žena Vukosava, za vlade despota Stevana, oko 1410. godine. Dugo je bio u ruševinama, pa je 1938. godine dosta proizvoljno obnovljen.

Arhitektura manastira pripada moravskoj školi i svojim oblicima jako podseća na crvku Lazaricu u Kruševcu. Trolisna osnova nadvišena je kupolom, a nad pripratom, u zapadnom delu, uzdiže se jedno nisko slepo kube. Fasade, podeljene horizontalnim vencem u dva pojasa, ukrašene su plastično ornamentisanim dvojnim prozorima, arhivoltama i rozetama.

Ugledanje na velike vladarske zadužbine bilo je uobičajeno kod naših srednjevekovnih umetnika. Tako je arhitekt Rudenice, držeći se uzora - Lazarice, svoju crkvu građenu od kamena omalterisao, pa odozgo bojom imitirao zidanje kamenom i opekom. Danas se taj sloj ne vidi, jer je crkva prilikom restauracije cela nanovo premalterisana i okrečena.

Živopis u unutrašnjosti hrama dobrog je kvaliteta, ali je prilično oštećen. Među preostalim kompozicijama sačuvalo se nekoliko scena velikih praznika i ciklus Stradanja Hristova. Od fresaka u donjem pojasu zanimljivi su likovi despota Stevana i njegovog brata Vuka, kao i ktitorskog bračnog para. Kod ovih portreta pojavljuje se izvesna novost koja je bila u skladu sa shvatanjem vladareve vlasti onoga doba: model crvke ne prinosi Hristu sam ktitor-vlastelin, kao što je ranije bio običaj, već tu ulogu sada preuzima vladar, despot Stevan.

Celokupni živopis radio je slikar Teodor, koji je zapisao svoje ime na zidu u oltarskom delu crkve.

sonjica · Prijatelj foruma

Drenca

DRENČA

U selu Drenči, 3 km severno od Aleksandrovca, nalaze se ruševine stare crkve koju narod zove "Dušmanica".

Manastir je podigao monah Dorotej sa sinom Danilom 1382. godine. Svojom arhitekturom on pripada spomenicima moravske škole. Po ostacima plastične dekoracije i način zidanja vrlo je sličan Veluću i Rudenici - manastirima u okolini, ali se u planu zgrade pojavljuju izvesne razlike: trolisna osnova kombinovana je sa upisanim krstom, tako da je kube počivalo na četiri slobodna stupca; istočna apsida je trodelna, tj. sa posebnim odeljenjima za proskomidiju i đakonikon.

Nekada je unutrašnjost crkve verovatno bila ukrašena freskama, ali danas od njih nema ni traga.

sonjica · Prijatelj foruma

Drenca

U selu Drenči, 3 km severno od Aleksandrovca, nalaze se ruševine stare crkve koju narod zove "Dušmanica".

Manastir je podigao monah Dorotej sa sinom Danilom 1382. godine. Svojom arhitekturom on pripada spomenicima moravske škole. Po ostacima plastične dekoracije i način zidanja vrlo je sličan Veluću i Rudenici - manastirima u okolini, ali se u planu zgrade pojavljuju izvesne razlike: trolisna osnova kombinovana je sa upisanim krstom, tako da je kube počivalo na četiri slobodna stupca; istočna apsida je trodelna, tj. sa posebnim odeljenjima za proskomidiju i đakonikon.

Nekada je unutrašnjost crkve verovatno bila ukrašena freskama, ali danas od njih nema ni traga.

Koznik

Stari župski grad Koznik leži na izvanredno slikovitoj kupastoj planini iznad plodne doline reke Rasine, 8 km zapadno od Aleksandrovca. Grad se vezuje za ime velikog čelnika Radiča Postupovića koji se u istoriji pominje u vreme despota Stevana, izmedu 1413. i 1435. godine.

Podignut na mestu gde je verovatno već i u antičko doba postojalo utvrđenje. Koznik ima dominantni položaj nad celim predelom, koji se i danas naziva Rasinom. Od samog grada, čija je osnova nepravilnog oblika, očuvani su zidovi sa tri četvrtaste kule velikih razmera i sa nekoliko manjih, od kojih neke još samo delimično postoje. Na južnoj strani vide se pod gradom tragovi podgrada sa ostacima jedne kule

tmbm · Početnik Domaćeg.de

Da li ste videli fontanu iz koje teče vino? Devojke u narodnoj nošnji zahvataju bokalima vino iz fontane i sipaju svakome ko ima čašu.....
Dođite u Aleksandrovac za vreme Župske berbe (kraj septembra, početak oktobra).

Putniče kad dođeš u Župu, bilo da u nju dođeš sa severa ili juga,
ili iz nekog drugog pravca, znaj da si dobrodošao gost u ovom blagoslovenom kraju.
Stigao si u prestonicu loze i vina, u klasičnu zemlju srpskog vinogradarstva i vinarstva, u Župu aleksandrovačku.
Ovde je vinova loza čvrsto isprepletala svoj život sa životom čoveka
na ovom prostoru gde se zajedno raduju i tuguju stolećima i gde
su pustili duboke korene.
Srbija je Otadžbina, Župa Domovina, a vino sudbina vrednih i časnih ljudi, u čijem je genetskom kodu upisana neizmerna ljubav prema najslađem voću - grožđu i najlepšem od svih pića - vinu.

Dođite da i ove godine pijemo u slavu novog vina.

Živeli !!!

Jole ch · Početnik Domaćeg.de

Pozdrav svim zupljanima sirom sveta!

begoran · Početnik Domaćeg.de

Moj drug je iz aleksandrovca.

Jole ch · Početnik Domaćeg.de

Imal neko ovde iz Aeksandrovca bre,
sto nepisete ljudi!

lalesk2001 · Početnik Domaćeg.de

ubavo mesto mora da priznaam ama i vo makedonija ima mnogu ubavi mesta

picimoj · Početnik Domaćeg.de

ima Jole ali ne iz zupe nego iz Brusa ! verovatno poznajes! pozdrav