Berane

Delijana · Iskusni član

Dali ko zna za Berane..i sta misli o Beranama i berancima Smile

pinkie · Prijatelj foruma

Grad Berane je smjesten u zelenoj dolini rijeke Lima, okruzen obroncima visokih sumovitih planina: Bjelasice, Cmijevice i Turjaka. To je savremeni grad sa sirokim ulicama, trgovima, parkovima. Grad je ziva raskrsnica magistralnih puteva. Berane ima Jasikovac sa kojeg se pruza pogled na cijeli grad i njegovu okolinu. On je beranski vidikovac i njegova znamenitost.
OSNOVNE INFORMACIJE O BERANAMA

Beranska Opstina u Gornjem Polimlju lezi izmedju vrhova Bjelasice na zapadu, Cmiljevice na istoku, Tivranske klisure na sjeveru i Sutjeske i Previje na jugu. Kao sto se vidi ona je dobro prirodno ogranicena, sem na sjevero-istoku gdje je preko Police i Bihora niz manjih krecnjackih uzvisenja, uglevnom planinskim visovima.

Beranska opstina prostire se na 647 km2. Od ukupne povrsine na plodno zemljiste otpada 91% ili nesto oko 62 hektara. Neplodnog zemljista je oko 5,5 hektara. Na ovoj teritoriji zivi oko 40 hiljada stanovnika.

Podrucje Beranske opstine ima uglavnom umjerenu kontinentalnu klimu. U pojedinim mjestima Opstine temperatura moze dostici do 37 stepeni, a zimi i do -30 stepeni. U uzem dijelu opstine proljece nastupa rano i ono se uglavnom poklapa sa kalendarskim sto je povoljno za rane proljecne poljoprivredne radove i za vegetacioni period koji u prosjeku traje 250 dana. Zime su duge i uglavnom ostre sa niskim temperaturama.

Podrucje opstine bogato je vodom, sto je posljedica sastava zemljista, biljnog pokrivaca, reljefa i klime. Lim je glavna rijeka koja odvodi 98% vode sa teritorije Opstine. Voda Lima nije iskoristena iako raspolaze znatnom snagom koja se moze za izgradnju hidrocentrale. Lim je bogat raznovrsnom ribom (11-15 vrsta). U opstini ima 27 mjesnih zajednica sa 51 naseljem. U samom gradu zivi oko 13 hiljada stanovnika a u citavoj opstini oko 40 hiljada.

Opstina Berane je jedna od najsiromasnijih opstina u republici Crnoj Gori. Industrijska proizvodnja je veoma mala jer su mnoga preduzeca u zadnjih 10 godina prestala da rade zbog poznatih desavanja na ovim prostorima. U ranijem periodu mnoga poljoprivredna domacinstva su preseljena sa sela u grad zbog tzv. industrijalizacije, tako da je poljoprivreda zamrla, selo zapostavljeno a industrija ugasena tako da vecina stanovnika tesko zivi. U posljednje vrijeme otvoreno je mnogo privatnih preduzeca u glavnom na bazi trgovine i ugostiteljstva. Proizvodnih je veoma malo. U tim preduzecima zaposljavaju se uglavnom na crno, te nemaju neki drustveni znacaj.

Ukupan broj zaposlenih je oko 3 hiljade.

U Opstini Berane postoji jedan djecji vrtic, 13 osnovnih skola i 4 srednje skole. U Opstini postoji Opsta bolnica i dom zdravlja sa 61 ljekarom, 20 stomatologa i oko 350 zdravstvenih radnika srednjeg obrazovanja. Broj korisnika materijalnog obezbjedjenja krece se oko 1200.

pinkie · Prijatelj foruma

ISTORIJA

Podrucje opstine Berane bilo je naseljeno jos u neolitskom dobu. O tome svjedoce ostaci materijalne kulture otkriveni na lokalitetima: Berankrs, Kremnostice, Rzanicki lugovi i dr. Nadjeni keramicki predmeti slicni su keramici Vince i Starcevacke glave i, po tvrdjenju arheologa, stari su 4000 godina prije nove ere. Pored predmeta od keramike pronadjena su kamena i kostana orudja: igle, sila, nozevi, testerice i sl.

Na lokalitetima Gradac, Torovine i Rudes otkriveni su, ali jos nijesu ispitani, materijalni ostaci iz zivota Ilira na ovom podrucju, a u rusevinama manastira Sudikova nadjen je i zapis keltskog porijekla koji se cuva u Polimskom muzeju u Beranama.

Mnogo su brojniji, i bogatiji, tragovi rimske vladavine na ovom podrucju. U selu Luscu nalaze se rusevine rimske vojne naseobine u kojima su nadjene strijele, vrhovi kopalja, djelovi zemljanih cijevi i drugi materijali, a tragovi rimskih naselja ostali su i u selima: Dolac, Budimlja, Luge, Donja Rzanica, Zagradje, Dapsice, na Jasikovcu i drugdje.

U doba Nemanjica, ovo podrucje se zvalo zupa Budimlje i imalo je veoma veliki duhovni, politicki i ekonomski znacaj u zivotu Raske. Ovdje je Sveti Sava, 1219. godine, osnovao jednu od prvih srpskih episkopija (cetvrtu po redu) sa episkopskim tronom u manastiru Djurdjevi stupovi koji je, krajem 12. vijeka podigao Prvoslav, sin Nemanjinog brata zupana Tihomira. Budimljanska episkopija je, kasnije, uzdignuta na nivo mitropolije ali je ona ugasena 1648. godine, posto su Turci zivog odrali budimljanskog mitropolita Pajsija. O veoma razvijenom i bogatom duhovnom zivotu Srba na ovom podrucju, najbolje svjedoce brojni manastiri i crkve ciji se ostaci, odnosno rusevine, nalaze u Sudikovi, Kaludri (Manastir Celije sa crkvom sv. Luke - obnovljen je 2001. godine), Urosevici, Gorazdu, Lubnicama i drugdje. Zna se za imena sedam budimljanskih episkopa i devet mitropolita. Zna se, takodje, da su u manastiru Sudikova postojale slikarska i prepisivacka skola. Najpoznatiji njeni zografi bili su Strahinja i Jevstatije (Budimljani). U Sudikovi, crkvi Vavedenja Presvete Bogorodice, nastao je jedan od najstarijih pisanih spomenika iz ovih krajeva -- Svetotrojicki zbornik. Episkop Teofilo napisao je Pogovor i Moracku krmciju (1251.-52. godine), mitropolit Gerasim (1573.) poznati Minej, a 1592. godine, jeromonah Danilo - Molebnik. Tu je napisan i "Bozanstveni apostol Sudikove". Manastir Sudikovo Turci su spalili i razorili i svo njegovo blago unistili 1738. godine, pa je manastir Djurdjevi stupovi ostao jedini centar duhovnog, kulturnog i politickog zivota u ovom dijelu srpske zemlje.

Arhijerejski tron u Djurdjevim stupovima bio je upraznjen punih 350 godina. Budimljanska (sada kao Budimljansko-niksicka) episkopija obnovljena je 2002. godine, kada je (4. avgusta) i ustolicen episkop Budimljansko-niksicki, Joanikije.

Podrucje danasnje opstine Berane, kao i njegova sira okolina, bilo je u sastavu nemanjicke drzave sve do 1455. godine, kada su Turci zauzeli grad Bihor i zupu Budimlje koja je postala carski has i koja se, kao takva, pominje, prvi put, 1597. godine. Ova kotlina bila je veoma gusto naseljena srpskim stanovnistvom sve do sredine 17. vijeka, ali je ono zestoko stradalo u otporima turskom zulumu i, dobrim dijelom, napustalo svoja ognjista seleci u druge krajeve, odlazeci, kao u velikim seobama Srba pod Carnojevicem i Jovanovicem (1690. i 1737.), do Save, Dunava i Juzne Ugarske. Napustenu zemlju Turci su dijelili poislamljenom srpskom stanovnistvu, cifcijskim sistemom koji se ovdje zadrzao sve do 1912. godine, do oslobodjenja od Turaka.

Neposrednu vlast na ovom podrucju imale su porodice pavsko-gusinjskih aga i begova, Sabanagici i Rexepagici, a veoma uticajni su bili i bihorski Corovici i pecki Muhamedbegovici. Na opustjelu zemlju u Hasu doseljavali su Vasojevici, Kuci, Bratonozici, Piperi i druga srpska plemena iz crnogorskih brda koja su, zajedno sa ovdasnjim starim srpskim stanovnistvom, koje se najvise zadrzalo i ocuvalo u Sekularu, za ovo podrucje vodila teske borbe sa Klimentima i, na kraju, potisla ih.

U vrijeme Prvog srpskog ustanka i Kradjordjevog pohoda na Novopazarski sanxak, narod ovoga kraja digao je masovni ustanak a ustanici su se, na Suvodolu, 1809. godine, sastali sa Karadjordjevim vojvodama Antom Bogicevicem i Haxi-Prodanom Gligorijevicem. U to vrijeme, vodecu ulogu u srpskom narodu u oblasti Vasojevica zauzima, i na njoj ostaje pune cetiri decenije, Mojsije Zecevic, iguman Djurdjevih stupova, jedan od najbliskijih saradnika Petra Prvog (Cetinjskog) i Petra Drugog Petrovica NJegosa. Iguman Mojsej je 1824. godine osnovao manastirsku skolu (za svestenike), a 1836, takodje kod Djurdjevih stupova, otvorena je i prva skola za "obicne" djake. Za ovog igumana vezuje se nastanak "Vasojevickog zakona od dvanaest tacaka".

Od vremena Prvog srpskog ustanka pa sve do oslobodjenja ovog kraja od Turaka, borbe sa Turcima su neprestane, pogotovo u drugoj polovini devetnaestog vijeka kad se na celu te borbe, poslije smrti igumana Mojseja, stavio vasojevicki vojvoda Miljan Vukov, uz podrsku junaka i prvaka iz tzv. Donjih Vasojevica. Poznate su srpske bune i bitke sa Turcima 1825, 1827, 1854, 1858, 1861, 1862. godine, kao i ucesce ovdasnjih ratnika u oslobodilackim ratovima od 1875. do 1878. godine. Od ovih bitaka posebno je znacajna, i poznata, Rudeska bitka, 7. aprila 1862. godine, koju su Turci izgubili i u kojoj je poginuo njihov Selim pasa sa sinom, miralajem, Ibrahim-begom. Poslije ove bitke Turci su ojacali vojna utvrdjenja i pojacali vojne snage u ovom kraju te je te godine i pocelo osnivanje grada Berane. U periodu od 1880. do 1912. godine u ovom kraju izbio je citav niz buna (1883, 1888, 1898, 1906, 1907, 1909, 1910, i 1911).

U Prvom balkanskom ratu, poslije zestokih borbi, Berane je oslobodjeno od turske vlasti 16. oktobra 1912. godine. Istovremeno, ovaj kraj je prikljucen Kraljevini Crnoj Gori.

U Prvom svjetskom ratu ovaj kraj je, poslije kapitulacije Crne Gore, prezivio teske dane pod austro-ugarskom vlascu, veliki broj ljudi je odveden u ropstvo, ali je bio veoma jak i komitski pokret.

Od 21. jula 1949. godine Berane se zvalo Ivangrad, po narodnom heroju Ivanu Milutinovicu, ali mu je 1992. godine vracen izvorni naziv.

pinkie · Prijatelj foruma

KULTURA

Razvoju kulture u ovom kraju, sve do novijih vremena, osnovni pecat davala je Srpska pravoslavna Crkva, odnosno ovdasnji manastiri, Sudikova, Djurdjevi stupovi i dr., kao nosioci ukupne duhovnosti u srpskom narodu, o cemu je nesto receno u prethodnom dijelu. Tu ulogu, kasnije, u izvjesnoj mjeri, preuzimaju skole i, sve vise, institucije koje se kulturom bave.

Posebnu ulogu u tome imala je Beranska gimnazija, osnovana 1913. godine. Iz njenih klupa izisao je veliki broj istaknutih kulturnih poslenika i naucnika, u velikom broju oblasti ljudskog djelanja. Pomenimo, samo, velike pisce: Mihaila Lalica, Dusana Kostica, Radovana Zogovica, ili, recimo, slikare: Jovana Zonjica i Misa Popovica.

Od institucija koje se u Beranama, danas, bave kulturom, postoje Centar za kulturu (sa bibliotekom) i Polimski muzej, sa veoma bogatom zbirkom dragocjenih eksponata, a obnovljena je, i kulturnom djelovanju namijenjena, kuca Vojvode Gavra (Vukovica), prvog diplomiranog pravnika iz Crne Gore i, dugogodisnjeg ministra inostranih djela Knjazevine Crne Gore, pisca znamenitih "Memoara". U Beranama postoji i skola za osnovno muzicko obrazovanje, a postoji i nekoliko amaterskih klubova i drustava koja se bave razlicitim oblicima kulturnog stvaralastva i okupljaju kulturne poslenike.

pinkie · Prijatelj foruma

NAUKA

U Beranama, kao, uostalom, u najvecem broju manjih sredina, ne postoji ni jedna, specijalizovana, naucna ustanova ili institucija, ali uprkos toj cinjenici, odavde potice veliki broj istaknutih naucnika u razlicitim naucnim oblastima, akademika i univerzitetskih profesora.

Izuzetne doprinose naukama dali su, recimo, hemicar Vukic Micovic, bakteriolog Milutin Djurisic, geograf Milisav Lutovac, istoricar Miomir Dasic i mnogi drugi.

PRIVREDA

Opstina Berane je jedna od najsiromasnijih opstina u republici Crnoj Gori. Industrijska proizvodnja je veoma mala jer su mnoga preduzeca u zadnjih 10 godina prestala da rade zbog poznatih desavanja na ovim prostorima.

U ranijem periodu mnoga poljoprivredna domacinstva su preseljena sa sela u grad zbog tzv. industrijalizacije, tako da je poljoprivreda zamrla, selo zapostavljeno a industrija ugasena tako da vecina stanovnika tesko zivi. U posljednje vrijeme otvoreno je mnogo privatnih preduzeca u glavnom na bazi trgovine i ugostiteljstva. Proizvodnih je veoma malo. U tim preduzecima zaposljavaju se uglavnom na crno, te nemaju neki drustveni znacaj.

Ukupan broj zaposlenih je oko 3 hiljade.

pinkie · Prijatelj foruma

BERANE

Berane je sa svih strana okruzeno planinskim visoravnima. Na ovim prostorima smenjivale su se civilizacije, koje su zasobom ostavile bogato kulturno nasledje. Ipak, Berane kao grad utvrdili su Turci 1862, a u sastav Crne Gore ulazi 1912. Berane je mlad grad. Njegove su ulice prostrane, a krase ga trgovi i parkovi. Nadomak grada nalazi se ski - lift koji vodi do skijalista na Skrivenoj i Smiljevici. Grad je orjentisan ka zimskom turizmu, ali veliki broj arheoloskih nalazista cine ga privlacnim i za ovakav vid turisticke ponude. Manastir Djurdjevi stupovi, gde je Sveti Sava osnovao jednu od prvih srpskih episkopija, predstavlja vazan istorijsko kulturni spomenik ovog grada.

pinkie · Prijatelj foruma

BERANE

KLIMA

Podrucje Beranske opstine ima uglavnom umjerenu kontinentalnu klimu. U pojedinim mjestima Opstine temperatura moze ljeti dostici 38 stepeni, a zimi se moze spustiti cak do -20 stepeni. U uzem dijelu opstine proljece nastupa rano i ono se uglavnom poklapa sa kalendarskim sto je povoljno za rane proljecne poljoprivredne radove i za vegetacioni period koji u prosjeku traje 250 dana. Zime su duge i uglavnom ostre sa niskim temperaturama.

ISTORIJA

U ovom drevnom naselju zivot je tekao oko 1500 godina od 4500 -3000. godine p.n.e. Medju spomenicima kulture su i cuveni manastiri Sudikova i Djurdjevi Stupovi, a iz novijeg vremena Spomenik na Jasikovcu - kamena knjiga od 10000 slova.

KULTURNO-ISTORIJSKI SPOMENICI

Na ovom prostoru ima vise vrlo
znacajnih kulturno istorijskih spomenika u koje spadaju: srednjevjekovni grad Bihor, koji je bio sjediste istoimene Zupe u doba Nemanjica a nalazi se izmedju sastava rijeka Lima i Ljesnice; Budimlja, koja je podignuta na rusevinama ranijeg rimskog naselja i u njoj je 1219.godine ustanovljena Budimljanska episkopija koja je kasnije proizvedena u rang mitropolije i Beran krs kod Beran sela.

Beranska Opstina u Gornjem Polimlju lezi izmedju vrhova Bjelasice na zapadu, Cmiljevice na istoku, Tivranske klisure na sjeveru i Sutjeske i Previje na jugu. Kao sto se vidi ona je dobro prirodno ogranicena, sem na sjevero-istoku gdje je preko Police i Bihora niz manjih krecnjackih uzvisenja, uglevnom planinskim visovima.

Beranska opstina prostire se na 717 km2. Na njenoj teritoriji zivi oko 40000 stanovnika, od kojih u samom gradu zivi oko 13000 gradjana. U opstini ima 27 mjesnih zajednica sa 51 naseljem.

Od ukupne povrsine na plodno zemljiste otpada 91% ili nesto oko 62 hektara. Neplodnog zemljista je oko 5,5 hektara.

Podrucje opstine bogato je vodom, sto je posljedica sastava zemljista, biljnog pokrivaca, reljefa i klime. Lim je glavna rijeka koja odvodi 98% vode sa teritorije Opstine. Voda Lima nije iskoristena iako raspolaze znatnom snagom koja se moze za izgradnju hidrocentrale. Lim je bogat raznovrsnom ribom (11-15 vrsta). U opstini ima 27 mjesnih zajednica sa 51 naseljem.

Na ovom podrucju su vrlo pogodni uslovi za razvoj vocarstva i poljoprivrede a tu se nalazi i poznati Rudnik uglja i fabrika za preradu koze.

pinkie · Prijatelj foruma

Berane

Opstina Berane se nalazi na jugu Sandzaka i prosire se na 717 kilometara kvadratnih. Na ovim prostorima zivi oko 48 000 stanovnika od kojih Bosnjaci cine 46%.
grad Berane se nalazi u zelenoj dolini rijeke Lima izmedju visokih sumovitih planina; Bjelasice, Turijaka i Cmiljevice. To je grad sirokim ulicama, trgovima, parkovima. Grad je ziva raskrsnica magistralnih puteva.
Berane su 1862 godine osnovali Turci izgradnjom vojnog utvrdjenja i nameravali da ovaj grad postane privredno i politicko srediste sire okoline.

Racuna se da je 1867 godine Berane imalo oko 110 kuca i oko 400 stanovnika.
Ime grada Berane mijenja se zavrsetkom Drugog Svijetskog rata i dolaskom komunista koji gradu daju novi naziv Ivangrad. Naziv berane je konacno vracen gradu 1992 godine.
U toku intezivnih promena Berane je izraslo u moderan grad. Sve do 1987 godine Berane je bilo u privrednom usponu. To se nazalost mijenja posle 1987 godine zbog pojedinih teskoca na koje je ova opstina naisla. Kao razlog tome su bili neka od vodecih preduzeca i pogona koja su prestala sa radom.

Ovakva kretanja su uslovila da opstina se Berane nadje na listi jedne od najnerazvijenih opstina 1995 godine. Zbog propada drustvenog sektora dolazi do velikog privrednog preokreta Berana i okoline. Drustveni sektor ima sve manje udijela u privrednom razvoju ovog kraja, dok na suprot tome je doslo do naglog razvoja privatnog sektora. Ovaj proces je pogotovo ubrzan sredinom 90-ih godina. Danas Berane prerasta u lijep i sve moderniji grad.

pinkie · Prijatelj foruma

Berane postaje univerzitetski grad
Upis studenata na novootvorenu Visoku medicinsku školu u Beranama održaće se 25. i 26. avgusta, a nastava će, kao i na svim drugim crnogorskim visokoškolskim ustanovama početi 5. septembra - najavio je juče u Beranama rektor Univerziteta Crne Gore Ljubiša Stanković.

Rektor crnogorskog Univerziteta je sa dekanom Medicinskog fakulteta Milošem Cimbaljevićem, rukovodstvom lokalne uprave i beranske Opšte bolnice obišao infrastrukturne objekte u Beranama, koji se rekonstruišu i privode namjeni za potrebe prve visokoškolske ustanove u tom gradu na sjeveru Republike.
-Predstoje još finalne pripreme i završetak radova, ali svi uslovi su stvoreni. Na nivou Univerziteta su donijete sve odluke, lokalna zajednica i bolnica su stvorili i stvaraju sve uslove da se kvalitetno odvija nastava u Beranama. Predstoji još posjeta komisije Ministarstva koja će dati pozitivno mišljenje, tako da će već u ponedjeljak biti raspisan konkurs u okviru trećeg upisnog roka za upis studenata - kazao je Stanković.
Prema njegovim riječima, to je jedini trogodišnji program te vrste u Crnoj Gori i očekuje se veliko interesovanje.
Stanković je dodao da će Visoka medicinska škola u Beranama funkcionisati u okviru programa Medicinskog fakulteta.
-Ove godine biće upisano 60 samofinansirajućih studenata, a cijena po semestru, kao i na svim drugim crnogorskim primijenjenim programima, biće 500 eura - rekao je Stanković.
-Na taj način Univerzitet stvara uslove za odvijanje studijskih programa na sjeveru Crne Gore. Već su otvoreni sudijski programi menadžmenta i Pravnog fakulteta u Bijelom Polju i sada u Beranama. Cilj nam je da te programe na sjeveru i dalje širimo i da Berane i Bijelo Polje budu nosioci značajnog dijela programa, koji će biti realizovani na tom području kako bi mladi ostali ovdje i drugi dolazi u Berane i Bijelo Polje. Na taj način, trudimo se da pomognemo razvoj sjevera - kazao je rektor UCG.
Dekan medicinskog fakulteta objasnio je da će ove godine biti formiran jedan - opšti smjer i izrazio očekivanje da će to biti kvalitetne studije u kojima će se mladi pronaći i prepoznati.
-Koordinatori Visoke medicinske škole u Beranama biće magistar Veselin Stanišić, direktor beranske Opšte bolnice, i profesor podgoričkog Medicinskog fakulteta dr Milorad Bakić - rekao je Cimbaljević.
Gradonačečnik Berana Relja Jovančević se zahvalio svima koji su učestvovali u tome da se »od ideje stare tridesetak godina i inicijative koja je vodjena protekla tri mjeseca, dođe do finalizacije.
-Time se definitivno stvaraju preduslovi da Berane postane univerzitetski grad. Mi smo razgovarali o nekim aktivnostima kako bi se sljedećih godina to i proširilo- kazao je Jovančević.
Stanišić je otvaranje Visoke medicinske škole ocijenio kao priznanje svim zdravstvenim radnicima u Beranama, rekavši da će i ta ustanova raditi na stvaranju što kvalitetnijih uslova za odvijanje nastave.
Elaborat za otvaranje više medicinske obrazovne ustanove u Beranama urađen je još prije tri decenije, a tada ga je radio tim na čelu sa čuvenim hirurgom Brankom Zogovićem, čije ime danas nosi Opšta bolnica u ovom gradu. Inicijativa je obnovljena prije dvije godine, kroz kampanju Savjeta mladih beranske Gimnazije pod nazivom »Hoćemo višu«, a intenzivno se na tome radilo nekoliko posljednjih mjeseci.
Za potrebe prve visokoškolske ustanove Opština je ustupila novu zgradu Crvenog krsta, koja se nalazi odmah preko puta zgrade Gimnazije, Srednje medicinske škole i Opšte bolnice. Studentski smještaj za studente sa strane biće obezbijeđen u jednom objektu Doma zdravlja, koji se renovira, dok će za studentski restoran biti korišćena menza Srednje medicinske škole.
Direktnu prohodnost prilikom upisa na Visoku medicinsku školu imaće, kako je rečeno, svršeni srednjoškolci Medicinske škole i Gimnazije, dok će drugi morati da polažu diferencijalne ispite.

thorn · Odomaćeni član

berane je grad iz kojeg i ja poticem.....ili tako reci moja familija......u berane kad si, osecas se kao da je vreme stalo......ljudi su uvek isti, jos se cene stari istinski kvaliteti dobrog coveka.....berane su u mom srcu i dusi.....jedan jedini grad kojem cu se uvek vracati, i grad kojem cu srcem uvek pripadati......tamo su kosti mojih predaka i istorija mog postojanja.......

NikolaKO · Upućeni član

Berane je fin grad,ljudi su prijatni,cure simpaticne ...Imam gore neke rodjake pa podjem ponekad da ih posjetim i tako...!