Kronova bolest (Morbus Crohn)

*miss jr* · Prijatelj foruma

Kronova bolest je nespecifično zapaljenjsko oboljenje digestivnog trakta. Ova bolest može da zahvati bilo koji njegov deo, u velikoj većini slučajeva ileum(deo tankog creva) i kolon(debelo crevo). Kronova bolest je izuzetno slična sa ulceroznim kolitisom, tako da kod oko 10% bolesnika ove dve bolesti se ne mogu razlikovati.

Učestalost

U razvijenim zemljama zapadne Evrope učestalost Crohnove bolesti je 2-6 slučajeva u populaciji od 100 hiljada stanovnika. Prevalencija je 10-20 puta veća. Zastupljenost polova je približno ista. Crohnova bolest može da se ispolji u bilo kom životnom dobu, najčešće između 15. i 35. godine.

Uzrok nastanka

Različita klinička istraživanja su pokazala da genetski faktor ima veoma bitnu ulogu u nastanku ove bolesti. Postoji visok stepen konkordantnosti obolevanja monozigotnih blizanaca. Mnogobrojni infektivni, bakterijski i virusni agensi predlagani su kao uzrok, ali bez definitnih dokaza. M. paratuberculosis izaziva kod preživara Johneovu bolest, hronično zapaljenjsko oboljenje ileuma, slično Crohnovoj bolesti. Kao predisponirajući faktori Crohnove bolesti pominju se dijeta sa dosta rafiniranih šećera i upotreba kontraceptiva. Pušenje je, takođe, jedan od mogućih sinergetičkih okidača u nastanku ove bolesti.

Opis bolesti

Crohnova bolest je najčešće lokalizovana na završnom delu ileuma, uzlaznom delu debelog creva, čitavom debelom crevu ili ileumu i jejunumu(delovi tankog creva). Zid creva je u celini otečen i zadebljan. Postoje duboke ranice(ulkusi), obično su u vidu žlebova. Duboki ulkusi mogu da prodru kroz zid creva i uzrokuju apscese ili fistule. Fistule mogu da nastanu izmedu susednih vijuga creva ili zahvaćenih segmenata creva i mokraćne bešike, vagine ili kože perineuma.

Klinička slika

Crohnova bolest je hronično oboljenje sa nepredvidljivim pojačanjima i poboljšanjima kliničkog toka. Način ispoljavanja i simptomi zavise od zahvaćenog regiona creva i opsežnosti bolesti. Kliničke osobenosti Crohnove bolesti su najčešće proliv, obično bez krvi, i bol u trbuhu (> 75%), zatim povišena telesna temperatura (>50%), kao i opšta slabost, a moguć je i gubitak u težini. Ponekad, posebno kod dece i starih jedini simptomi mogu da budu povišena telesna temperatura i gubitak u težini.

Dijagnoza

Dijagnozu treba uzeti u obzir kod svih bolesnika s prolivom, sa ili bez krvi, i bolom u trbuhu. Moguća su atipična ispoljavanja, povišena telesna temperatura neobjašnjenog porekla bez crevnih simptoma ili vancrevna ispoljavanja, recimo artritis ili oboljenje jetre. Kako Crohnova bolest može da zahvati i tanko crevo, treba je uzeti u obzir u svim oblicima malapsorpcionih sindroma, intermitentnoj crevnoj opstrukciji i abdomenskim fistulama. Analize krvi su nespecifične. Mogu da pokažu umerenu anemiju (normohromnu, normocitnu ili hipohromnu), povišenu sedimentaciju, leuko i trombocitozu, hipoproteinemiju. Proliv može da dovede do poremećaja elektrolita, a malapsorpcija u Crohnovoj bolesti do steatoreje. Proširenost bolesti utvrđuje se rendgenskim pregledom tankog creva barijumom i irigografijom. Ovi mogu da pokažu promene izgleda sluznice, duboke ulceracije i patognomični ,,znak vrpce ili žice ". Promene često zahvataju ileum i kolon u kontinuitetu. U hroničnim slučajevima mogu da nastanu strikture. Lezije creva su obično diskontinuirane.

Lečenje

Najefikasniji medikamenti u lečenju Crohnove bolesti su antiinflamatorni lekovi (kortikosteroidi, aminosalicilati i imunosupresivi) a, po potrebi, primenjuju se i drugi lekovi. Kortikosteroidi su efikasni u lečenju akutne faze. Dugotrajna primena ograničena je neželjenim dejstvima, a akutno lečenje ne smanjuje rizik recidiva. Steroidni lekovi koji deluju pretežno lokalno su u razvoju. Aminosalicilati su efikasni u lečenju Crohnove bolesti tankog i debelog creva. Ne preporučuje se primena aminosalicilata uz kortikosteroide, u akutnoj fazi, jer nema dokaza da povećavaju uspešnost lečenja. Neželjena dejstva pri primeni sulfasalazina - mučnina, glavobolja, kožni osipi, reverzibilni sterilitet kod muškarca i, vrlo retko, hemolitična anemija i agranulocitoza -pripisuju se sulfapiridinu. U tim slučajevima koriste se preparati mesalazina ili olsalazina. Imunosupresivni lekovi, azotioprin i 6-merkaptropin, imaju isti aktivni metabolit; osnovna im je primena u lečenju perianalnih fistula.

Izvor: Gastroenterologija, medicinski fakultet Beograd, 2006

*kissy* · ***zauvijek njegova***

Može li bolest zahvatiti druge dijelove tijela?
Crohnova bolest može uzrokovati upalu izvan probavnog sustava 9ekstraintestinalna bolest). Mogući simptomi su crvenilo i oticanje kože, bol očiju, problemi s vidom, kašljanje, zvižduci pri disanju te otežano disanje.
Upala kože nastaje kod manje od petnaest posto pacijenata. Obično se povlači kad se počnu liječiti probavni simptomi, ali ponekad su potrebni kortikosteroidi.
Upala oka javlja se kod pet posto bolesnika. Obično se povlači tijekom liječenja osnovne bolesti, ali je potrebno pozorno praćenje kako bi se spriječile komplikacije, primjerice glaukom.
Upala pluća i dišnih puteva nastaje rijetko, ali je moguća.

Kad je potreban kirurški zahvat?
Konzervativnim liječenjem mogu se kontrolirati simptomi te odgoditi potreba za operacijom. Kirurški zahvat je "zadnja linija obrane" jer neće izliječiti bolest, iako kod nekih pacijenata najbrže popravlja zdravlje. Oko 80% pacijenata će u nekom trenutku tijekom bolesti trebati operaciju, obično zbog ozbiljnih zdravstvenih problema. Kirurgija se koristi za zaustavljanje krvarenja, zatvaranje fistula te zaobilaženje zažepljenja,a ponekad jednostavno za uklanjanje zahvaćenog dijela crijeva.

Što očekivati nakon operacije?
Važno je imati realna očekivanja od kirurškog zahvata. Zahvat može poboljšati bolesnikovo zdravstveno stanje te čak spasiti život. Operacija, međutim, neće izliječiti bolest te je vrlo vjerojatno kako će se simptomi bolesti opet pojaviti. 85-90% pacijenata nema simptoma tijekom jedne godine nakon zahvata,a čak i do 20% ih nema simptoma kroz petnaest godina. Ako je bolest ograničena na debelo crijevo te se ono odstrani, svega desetina pacijenata će razviti simptome tijekom slijedećih deset godina. Odmah započeta dugotrajna terapija lijekovima nakon operacije smanjuje rizik od ponovne pojave bolesti.
Ponekad je tijekom operacije potrebno napraviti otvor na trbušnom zidu kroz koji će se prazniti crijevni sadržaj (stoma). Nakon prilagodbe sa stomom se obično može voditi potpun život.

Rizici za rani kirurški zahvat
Rani kirurški zahvat se definira kao veliki kirurški zahvat u svrhu liječenja Crohnove bolesti koji se poduzima unutar tri godine nakon postavljanja dijagnoze. Proučavanjem slučajeva pacijenata koji su podvrgnuti takvom ranom kirurškom zahvatu uočeno je ponavljanje određenih čimbenika rizika.
Rizični čimbenici koji su značajno povezanis s rizikom od ranog kirurškog zahvata su: pušenje cigareta, bolest tankog crijeva bez zahvaćanja debelog crijeva, mučnina i povraćanje ili trbušna bol u vrijeme dijagnoze, broj neutrofilnih leukocita te liječenje steroidima u prvih šest mjeseci.

Kako se bolest liječi kad se opet javi nakon remisije ili kirurškog zahvata?
Rekurentna Crohnova bolest liječi se po istim principima kao i njene početne epizode. U nekim slučajevima je potrebno koristiti jače lijekove ili uvesti novu grupu lijekova.

Crohnova bolest kod djece i adolescenata
Petina oboljelih razvije bolest prije osamnaeste godine. Ukoliko se bolest ne liječi, polovina zahvaćene djece će imati nizak rast ili odgođen razvoj. Agresivna nutricionistička terapija može omogućiti uredan rast i razvoj. Terapija može uključivati prehrambene nadomjeske, visoko-kaloričnu dijetu te ponekad infuzije.
Budući steroidi mogu usporiti rast te dovesti do osteoporoze, upotrebljavaju se kod djece jedino u krajnjoj nuždi. Visina, težina i mineralna gustoća kostiju trebaju se pomno nadzirati kod djece koja se liječe kortikosteroidima.
Djeca mogu imati značajne psihosocijalne probleme ako stanje utječe na svakodnevno funkcioniranje te onemogućuje druženje s vršnjacima. Ukoliko dijete izgleda povučeno, tužno, nezainteresirano za aktivnosti ili ima teškoća u školi, preporučljivo je to naglsiti liječniku te se posavjetovati s psihologom ili dječjim psihijatrom.

Novi oblici liječenja
Veliki broj istraživanja bavi se Crohnovom bolešću. Većina novih lijekova pomaže stišavanju upale. Mnogi lijekovi prolaze kroz klinička istraživanja. Ukoliko je bolesnik zainteresiran za sudjelovanje u istraživanju novih lijekova treba razgovarati sa specijalistom koji ga vodi.

Mogu li oboljeli od Crohnove bolesti imati djecu?
Muškarci i žene oboljeli od Crohnove bolesti mogu imati djecu. S liječnikom je prethodno preporučljivo razgovarati o sigurnosti lijekova u trudnoći.
Djeca roditelja s Crohnovom bolesti imaju tri do dvadeset puta veću vjerojatnost nego opća populacija za razvijanje iste bolesti. Međutim, trenutno ne postoji način za predviđanje individualnog rizika za dijete.

izvor: medicina.hr