Visoko, grad prvih evropskih piramida

primarius · Početnik Domaćeg.de

Locirano na raskrsnici putova, u središtu regiona Sarajevo Zenica, Visoko je grad sa značajnom kulturno-historijskom prošlošću.

Srednjevjekovni grad - Visoki

Naziv Visoki nosio je srednjovijekovni grad na Visočici, dominantnom brdu iznad grada, njegovo podgrađe (trgovište) zvalo se Podvisoki, a Visoko je naziv za grad koji se počeo razvijati od početka Osmanlijske uprave 1463. godine i do danas.

U srednjovijekovnom periodu ono što danas zovemo općinom Visoko činili su lokaliteti koji su bili od ogromne važnosti za državu Bosnu: Visoki, Podvisoki, Mile (danas Arnautovići), Moštre i Biskupići.

Ruševine srednjovjekovnog grada Visoki nikada nisu sistematski arheološki istražene. U ljeto 1994. godine, među bedemima grada na Visočici, prilikom zemljanih radova, slučajno su nađeni dijelovi ukrašenih doprozornika, dovratnika i kamene plastike. Radi se o materijalu od izuzetne likovno-historijske vrijednosti, veoma značajnom za naučnu obradu u smislu pružanja do sada nepoznatih podataka u pogledu izgleda i značaja ovog grada i za stilsko i kronološko određenje.

Izdavanje svećanih isprava u Visokom potvrđuje da je i sam grad služio kao vladarska rezidencija. Tako je povelja bana Tvrtka (kasnije kralja Tvrtka I Kotromanjića) iz 1355. godine izdata u Visokom "in castro nostro Vizoka vocatum".

Povelja Kulina bana 1189. godine

Najstariji pisani izvori o Visokom ne pominju ovo ime, ali se iz konteksta da zaključiti da se radi upravo o njemu. Između 1060. i 1075. godine u jednom katalogu Rimske crkve tvz. "Provinciale vetus", među gradovima u kojima stoluju biskupi i prema kojima se i zove pojedina biskupija, spominje se i grad (civitas) Bosna. Bosanski ban Kulin 29. augusta 1189. godine izdaje Dubrovčanima povelju o slobodi i prijateljstvu. Povelja je pisana na latinskom jeziku - laitnicom i bosanskom jeziku bosančicom, bosanskom varijantom ćirilice.

Pošto više i nema sumnje da je sjedište Kulina bana bilo u aralu Visočkog polja, to je i ovaj najstariji pisani spomenik bosanskog jezika pisan ili u Visokom, ili Podvisokom odnosno Moštru ili Milima.

Ploča Kulina bana - Biskupići oko 1193. godine

Visoko sa okolnim područjima ušlo je u satav Osmanskog carstva prije definitivnog pada srednjovjekovne bosanske države pod osmansku vlast 1463. godine. Visočka nahija početkom XVII stoljeća obuhvatala je prostore sadašnjih nekoliko općina: Visokog, Breze, Busovače, Fojnice, Ilijaša, Kiseljaka, Kreševa i Vareša, dakle centralne dijelove srednjovjekovne bosanske države. Na čelu visočke nahije nalazio se vojvoda već od 1483. godine koji je sa serdarom bio predstavnik vojno-administrativne vlasti. Serdar je bio zapovjednik siv janjičarskih formacija na ovom područiju. Visočka nahija sa izvjesnim teritorijalnim promjenama kao i promjenama u broju stanovnika egzistirala je sve do 1895. godine kada je došlo do nove administrativno-teritorijalne organizacije u Bosni. Poslije Drugog svjetskog rata Visoko je bilo srez do 1955. godine tj. do uvođenja komunalnog sistema, koji je obuhvatao sadašnje općine: Breza, Fojnica, Ilijaš, Kiseljak, Kreševo, Vareš i Visoko i predstavljao ekonomsku i geografsku cjelinu s materijalnom osnovom koja je garantovala izvršenje svih zadataka i obezbjeđivao sto samostalniji razvoj. Bez obzira na sve administrativno teritorijalne podjele, Visoko je bilo i ostalo privredni, administrativni i kulturni centar šire regije sa sjedištem odredjenih institucija - Međuopćinske regionalne zajednice od 1977.-1992. godine odnosno do agresije na Bosnu i Hercegovinu koja je obuhvatala općine Breza, Fojnica, Kiseljak, Vareš, i Visoko, Filijalne službe društvenog knjigovodstva, banaka, zajednica zapošljavnja, razvijenim zdravstvom i dr., sa popularnim amaterskim pozorištem, Zavičajnim muzejom, bogatom bibliotekom i dr.

Naravno u zadnje vrijeme Visoko je poznato po suhom mesu, koznih predmetima, trgovini ali i po piramidama koje su smjestene na brdu Visocica i Pljesevica.

pinkie · Prijatelj foruma

Općina Visoko se prostire na površini od 232 km2. Nalazi se u središnjem dijelu Bosne i Hercegovine u Zeničko-Dobojskom kantonu i industrijskog regiona Sarajevo-Zenica. Graniči sa općinama Kiseljak, Busovača, Kakanj, Vareš, Breza, Ilijaš i Ilidža. Povezana je sa putovima, magistralnim putem Sarajevo-Zenica prema sjeveru i regionalnim putevima sa susjednim općinama, željezničkom prugom u pravcu Jadranskog mora.

Prirodna sredina općine je determirana dolinama rijeka Bosne i Fojnice, Morfološkim diferencijacijama dolina sa padinama podbrda i vijencem visokih planina Srednje Bosne - Ozrena, Vranice i Zvijezde. Prostor općine doseže relativno niske nadmorske visine i to od 399 do 1050m nadmorske visine, što je veoma povoljno sa stanovišta razvoja poljoprivredne proizvodnje, industrije, građenja i održavanja saobraćajnica i drugih sistema komunalne infrastrukture.

pinkie · Prijatelj foruma

O postojanju univerziteta u Bosni prije osam stoljeca malo se pisalo i govorilo. O tome ne postoji mnogo podataka,ali ono sto je dostupno potvrduje izuzetnu cinjenicu da je “u mjestu koje se zove Bosna”(Visoko) vec 1175. godine postojao i djelovao univerzitet, visoko uciliste bosanske vjerske organizacije.

Povelja kralja Tvrtka I - izdata u Moštrima 1380. godine

Historijski izvori govore o “mjestu koje se zove Bosna”,pored toga sto se u dokumentima iz tog vremena pominje “zemlja Bosna”. Srednjovjekovno naselje pod tim nazivom historicari su locirali u Visocko polje i njegovo pribrezje i to je najstariji i najuzi sadrzaj pojma Bosna.Ovakvi izvori i tumacenja ostavljaju mogucnost da je u to vrijeme pojam Bosna bio dvoznacan: pod jednim,sirim,se podrazumjevala suverena drzava, a pod uzim zbir lokaliteta (Biskupici,Mile,Mostre i Visoki) koji su zajednicki cinili centar (politicki,duhovni i trgovinski) drzave Bosne.

O postojanju visokog ucilista u Bosni, direktno ili indirektno, govore cetiri historijska izvora koji su ustvari izvjestaji i biljeske protivnika bosanske vjere.Bosanske arhive progutalo je vrijeme, ratovi i pustosenja stranih vojski vjecito zeljnih da podjarme Bosnu. Podataka o ucilistu,bosanskih podataka,nema jer se sadrzaj predavanja drzao u tajnosti s obzirom da se ova nauka (vjere bosanske) izvan granica zemlje nije priznavala, a sljedbenici su kaznjavani.

Postojanje univerziteta u Bosni moze se,dakle,sa sigurnoscu pratiti od 1175.godine iako postoje naznake da je postojao i prije. Time bi on spadao u jedan od prvih evropskih univerziteta.Bolonjski je osnovan 1088.,univerzitet u Parizu 1200. Itd.

Sta se izucavalo na ovom univerzitetu nije ostalo zabiljezeno u pojedinostima.Na osnovu raspolozivih izvora moze se smatrati da su se predavanja odnosila na podrucje vrlo siroko shvacene teologije: ezegeza, teozofija, kosmogonija, antropozofija, medicina, etika, sakramentologija itd. Predavanja su drzana na latinskom jeziku zbog mnogih inozemnih studenata. To, samo po sebi, govori o nivou pismenosti u srednjevjekovnoj Bosni.

Srpsko-pravoslavna Osnovna skola u Visokom
Prema raspolozivim podacima ova skola je pocela raditi oko 1840.godine u privatnoj kuci.Zgrada skole se pocela graditi oko 1857. godine,kada je zavrsena Srpsko-pravoslavna crkva.U toku postojanja nastava se odvijala u dvije zgrade. Prva se nalazila u neposrednoj blizini crkve na brdu zvanom Klisa,a druga veca i uslovnija nalazila se na prostoru danasnje Fabrike konfekcije. Skola je radila sve do 1914. godine kada je ukinuta.

Drzavne osnovne skole u Visokom
Vec 1881.pocela je sa radom “Opcinska skola” u Visokom. Ona je bila smjestena u kuci Hasan-bega Zecevica. ”Opcinska pucka skola” izgradena je krajem 1885.godine a konacna dogradnja zavrsena 1886.godine.Skolu su pohadala djeca svih konfesija,tako da je ubrzo postala pretjesna,te su ponovo zenska djeca izdvojena i pohadala su “Zensku osnovnu skolu” za cije su potrebe ponovo vracene pod kiriju povoljne kuce. Pripreme za izgradnju skole su pocele 1907. godine,intenzivna gradnja krenula je 1909. godine ,a 1910.godine ucenici su usli u novu “veliku skolu”.

Skola na Kraljevcu dogradivana je 1961, 1971., te 1975/76. godine. Odlukom Opcinskog vijeca od 20.01.1993. skola nosi naziv Osnovna skola “Kulin Ban” Visoko.

Osnovna skola “Safvet-beg Basagic” Visoko.
Nastava u ovoj skoli je pocela 1958./59. Skolske godine.

Osnovna skola “Mula Mustafa Baseskija” u Donjem Mostru.
Nastava u ovoj skoli pocela je skolske 1918/19.godine.

Osnovna skola “Musa Cazim Catic” Veliko Cajno.
Nastava u ovoj skoli je pocela 1938/39. Skolske godine.

Osnovna skola “Alija Nametak” Buci.
Ova skola bastini tradiciju osnovne skole koja je postojala u Kralupima jos izmedu dva svetska rata. Nastava na Bucima je pocela 1951/52. skolske godine.

Osnovna skola “Mehmedalija Mak Dizdar” Dobrinje.
Skola je osnovana nakon Drugog svjetskog rata u Buzicima.Od 1954.godine skola se nalazi u Dobrinju.

Skola za osnovno muzicko obrazovanje “Avdo Smailovic” Visoko.
Skola je pocela sa radom 1973.godine.Prvo u okviru, tadasnje Osnovne skole “Ahmet Fetahagic”,a od 1979. godine kao zasbna skola.Skola je dobila ime po cuvenom kompozitoru i muzickom pedagogu,koji je roden u Visokom.On je bio utemeljivac moderne muzicke kulture u Visokom i BiH.

Srednje obrazovanje

Medresa
Medresa je u Visokom osnovana 1838.godine. Zemljiste za medresu je poklonio Ahmed ef.Pinjgic. U medresi je bila biblioteka koju je 1840.godine uvakufio Mustafa-pasa Babic. Medresa u Visokom je bila tipa nize medrese. Postupna reforma i medernizacija nastave nije mimoisla ni Visocku medresu tako da tridesetih godina ovog stoljeca i u Visokckoj Ahmed ef. medresi se uvode svjetovni predmeti,ucenici se dijele po razredima,a medresa je postala petorazredna.

Ruzdije
Osnivanje ruzdija u BiH predvideni je jos turskim Zakonom o skolstvu od 1869.godine Prva ruzdija je osnovana jos ranije u Sarajevu 1864.godine.
Ruzdija je bila prva svjetovna,drzavna skola,a po nastavnom planu i programu je slicila tadasnjim evropskim gradanskim skolama. Ruzdije su bile cetverorazredne srednje skole.
U Visokom je ruzdija otvorena oko 1870.,odmah poslije donosenja pomenutog zakona i postojala je do 1879.godine.Prestala je sa radom odmah po okupaciji BiH.

Franjevacka Gimnazija u Visokom
Franjevacka gimnazija je u Visoko preseljena iz Guca Gore 1900.godine.Do tada je u Guca Gori radila kao petorazredna, ovdje radi kao sestorazredna do skolske 1913/14. kada se upisuje sedmi razred,a 1914/15.i osmi razred.Poslije Prvog svetskog rata Gimnazija je nastavila sa radom,a 1924.godine njoj je bilo priznato pravo javnosti.

Mjesovita srednja skola “Hazim Sabanovic” Visoko
Gimazija u Visokom osnovana je 1960.godine.Skola ucenika u privredi osnovana je 1969.godine,a 1971.godine izvrsena je integracija Gimnazije i Skole ucenika u privredi i dobila naziv Srednjoskolski centar “Janko Balorda”. 1993.godine mijenja naziv u SSC “Hazim Sabanovic”,a 1995.godine skola je dobila ime Mjesovita Srednja skola “Hazim Sabanovic”. Skola se sastoji od srednjih tehnickih skola i srednjih strucnih skola.

Gimnazija "Visoko"
Skola se sastoji od opće, filološke i klasične gimnazije

slatka_sanerka · **Anđeo s greškom**

svakako fin grad fini ljudi a podrzajem svckako piramide

PEPPO · Upućeni član

Ma cuo sa za te piramide
ali nemogu vjerovati
daj boze da se dokaze
jer to bi bosni bio spas

hakynen · Odomaćeni član

Jučer sam bio u Visokom. Nisam išao na brdo Visočicu, ali sam je gledao iz grada. Brdo ima piramidalni oblik, što se može i golim okom primjetiti. Grad je opsjednut njome i većina ugostiteljskih objekata je dobilo ime po "Bosanskoj piramidi Sunca". Suveniri, kao i pica oblika piramide su mi bili jako interesantni. Visoko je oživljelo. Dalo se primjetiti i par stranaca, što je dobro. Čuo sam i razgovor djevojaka kod susjednog stola kako komentarišu o tome kako im u posljednje vrijeme posao cvijeta i da stan koji iznajmljuju turistima je uvijek zauzet. Smislili su i par viceva, pa kažu da su saznali šta su bile piramide u Egiptu, obzirom da je "Bosanska piramida Sunca", po hipotezi Semira Osmanagića najveća u Svijetu, piramide u Kairu su ustvari bile vikendice Visočana, stanovnika grada Visokog. Kao i to da ako ne pronađu piramidu ispod brda da će je sami napraviti. Zanimljiva je i prica da kada su engleski arheolozi pronašli Tutankamona, sakrili su jednu važnu činjenicu, a to je da je pomenuti faraon bio umotan u kožu na kojoj je bila utisnuta etiketa "KTK (Kombinat tekstila i kože) Visoko", i slično. Sve u svemu dopada mi se ideja o piramidama, držim fige Visokom, neka nas ubrzo obraduju zvaničnom potvrdom Semirove hipoteze.

Sretno, Visoko!