Negotin.....

marina20 · Početnik Domaćeg.de

PRVI PISANI IZVORI O NEGOTINU

Smatra se da je Negotin neselje koje je nastalo u vreme pada srpske despotovine pod vlast Turaka, 1459.godine. Me|utim, najstariji do sada poznati pisani istorijski izvori o Negotinu i Krajini poticu iz turskih popisnih knjiga Vidinskog sandžaka iz XVI veka. Negotin je 1530.godine, na osnovu tih izvora, bio malo seosko naselje sa 55 kuca.

Austougarska karta Negotinske Krajine iz XVIII veka
...
POREKLO IMENA - LEGENDE

O postanku Negotina ima više legendi. Jedna od njih je i ova:
U današnjem Malom selu (jedan od najstarijih delova Negotina) naselio se neki Negota sa ženom Tinom, porodicom i stadima ovaca, jer je okolina bila bogata bujnom pašom, a okolo dolini su se nalazile šume i šumarci. Oko njihovog stana za ovce stvaralo se postepeno naselje i od njihovih imena Nego i Tina, nastalo je ime Negotin.
Druga legenda kaže da su u staro vreme dva velikaša zidali gradove, jedan gde je Negotin, drugi na brdu blizu sela Vidrovca (današnje razvaline Vidrov grada). Kad su završili radove, tada je onaj s brda rekao onom u dolini: “Ja sam bolji grad nacinio, nego ti!” Od “nego ti” postalo je ime Negotin.

NEGOTINSKA KRAJINA U XVIII VEKU

Sva obeležja tipicnog sela Negotin ima do prve polovine XVIII veka. Znacajnije promene statusa Negotin beleži u vreme austrijske okupacije (1718-1739) kada, po popisu iz 1736.godine, dostiže sto kuca. Sa porastom stanovništva Negotin dobija i veci vojni znacaj. Izgradnjom raznih odbrambenih objekata Austrijanci od Negotina stvaraju naselje koje ima status utvrdene varoši. U vreme austrijske vladavine prvi put se zvanicno upotrebljava naziv KRAJINA. U mapama je obeležen Krajinski Dištrikt koji tada ima 32 naselja.
Turci u Krajini ponovo uspostavljaju vlast 1739.godine, ali i oni nastavljaju utvrdivanje Grada tako da je Negotin i u turskim vojnim planovima sacuvao, pa cak i povecao, vojno-strateški zna caj. U drugoj polovini XVIII veka oblasti Krajine i Kljuca pred-stavljaju s ultanijin feud (pripadaju sultanovim kcerima) i kao takve cine oblast s a izvesnim ste-penom autonomije jer u njima nisu sudili Turci nego srpski knezovi.
Prava i povlastice koje je Krajina stekla nakon austrijske okupacije 1739.godine Turci su postepeno ukidali. To je jedan od razloga da su u vreme austrijsko-turskog rata (1788-91). krajinski kneževi pomagali Austriju šaljuci odrede dobrovoljaca. Turska vojska napušta Negotin 1789.godine, ali ni austrijska uprava ne traje dugo. Nakon Svištovskog mira, 1791.godine, Krajina je ponovo ukljucena u sastav Vidinskog sandžaka, kojim tada upravlja odmetnik od sultana Pazvan-oglu.

marina20 · Početnik Domaćeg.de

POGLED U PROŠLOST NEGOTINSKE KRAJINE

Krajina negotinska: jedan komad zemlje izmedu Timoka, Dunava, Kljuca i Porecke planine. U Krajini (onuda ljudi ne kažu Krajina Negotinska, nego samo Krajina: zašto oni i ne cuju da ima Krajina i u Bosni, kao i Bošnjaci što ne cuju za ovu Krajinu), ima oko pedeset sela, no nisu sva Srpska nego ima i Vlaškije, Srbi u Krajini govore: zajac, ocat, željezo, grnac, dree (aljine) grajati (mesto govoriti), kožina (mesto koža) ni mesto nam, n.p. Da nisi ti živ gospodaru (mesto da si nam živ). U Krajini je varoš (i mali gradic što je zidao Pasmandžija) Negotin (dva sata od Dunava i od Timoka), stare zidine Praovo (na Dunavu), izvor Caricina (od prilike sat i po od Dunava i malo manje od Negotina), reka Zamna, mali namastiric baš kod Negotina)...
Ovako je pisao Vuk Karadžic 1813, medjutim tragovi ljudi na avim prostorima sežu daleko u prošlost.

Lepenski Vir kakvog ga je video Giovanni Caselli
...

Tragovi neolitskog coveka, pronadeni na obali Dunava u selima Prahovo, Dušanovac i Radujevac, svedoce da je teritorija današnje Negotinske krajine bila naseljena još u kameno doba. Rezultati proucavanja arheološkog materijala nadenog u Lepenskom viru govore da su još pre više od šest hiljada godina na obalama Dunava u Ðerdapu i njegovom neposrednom zaledu živeli ljudi cija je materijalna kultura bila na zavidnoj visini. Mnogo je naroda kroz minule vekove živelo na današnjem istoku Srbije beležeci napredak, razvoj, nestajanje svojih civilizacija. Podaci o njima prekriveni su maglom vremena, ali ono što se pouzdano može tvrditi je da je Negotinska krajina, kao neposredno zalede Ðerdapa, bila vazda u prošlosti most, a sam Ðerdap kapija tog mosta izmedu Vlaške nizije i Timocke doline, odnosno Balkana.
U vreme velikih seoba naroda, sa istoka su prodirala ratnicka plemena i nije teško zamisliti pustoš koja je ostajala u predelu sadašnje Krajine posle svake vojne najezde.
Iliri i Tracani ( Tribali ) se smatraju prvim stanovnicima Podunavlja. Ali zna se da su na prostoru Negotinske krajine svoj trag ostavili i Kelti ( Skordisti), došljaci iz Dakije : mezijska plemena Celegari i Timaci (po kojima je reka Timok, verovatno, dobila ime).
Rimljani su u prvom veku nove ere potisli Dacane, ali su tokom narednih vekova, sa promenjivom ratnom srecom, sadašnju Istocnu Srbiju ( ondašnju provinciju Meziju ) branili od Gota, Sarmata, Slovena ...

Vizantijski vladari, nemocni pred najezdom, menjaju taktiku prema napadacima. Justinijan I dozvoljava nekim slovenskim plemenima da nasele predele od Morave do Crnog mora. Na teritoriji današnje Negotinske krajine i duž Timoka prvi od Slovena naseljavaju se plemena NEGOCI I TIMACI cime zapocinje slovenska istorija ovih krajeva.
Burna srednjovekovna istorija sadašnje Krajine obeležena je borbom za prevlast izme|u Vizantije i Bugara, a pod uticaj Srbije ovi krajevi dolaze tek u vreme kralja Milutina, pocetkom XIII veka.

marina20 · Početnik Domaćeg.de

POLOŽAJ, PUTEVI I GRANICE

NEGOTINSKA KRAJINA danas se geografski, uglavnom, poistovecuje sa Opštinom Negotin koja se prostire na 1.089 kvadratnih km.

Krajina se nalazi na tromedji Srbije, Rumunije i Bugarske. Ravnica , poznata pod imenom Negotinska nizija, proteže se izmedu Timoka i Dunava do lucne brdovite kose Vidrovac-Badnjevo-Bratujevac. Iznad ove kose nastavlja se ravnicarski plato sve do planina Deli Jovan i Stol, koje citavo ovo podrucje prirodno odvajaju od centralne i zapadne Srbije. Zbog toga , kao i zbog relativno male nadmorske visine, sam Grad je na oko 45 metara iznad nivoa mora.

Geografske koordinate:

geografska širina : 44° 13' 0 - severno

geografska dužina 22° 31' 60 - istocno

Udaljenost od drugih gradova

Beograd 260 km
Niš 160 km
Bor 65 km
Zajecar 60 km

KLIMA

Negotin se nalazi u ravnici okruženoj planinskim vencima, (Miroc, Crni Vrh i Deli Jovan), i otvorenim prostorom sa istocne i juzne strane što sve uslovljava vrlo specificnu klimu Negotina.Zbog najtoplijih leta i najoštrijih zima Negotinska Krajina predstavlja najkontinentalniju oblast istocne Srbije. U zimskim mesecima živa u termometru spušta se i do 30 stepeni Celzijusa ispod nule , a nisu retke godine kada merenja tokom leta pokažu i 40 stepeni u hladu.
Sneg je redovna pojava na teritoriji istocne Srbije. U visim delovima snežni pokrivac se u proseku obrazuje oko 15. novembra a u nižim oko 1. decembra. Ovaj deo istocne Srbije ima najduže trajanje snežnog pokrivaca.
U zimskom periodu najcešce duva zapadni i severozapadni vetar. Pošto dolazi preko Homoljskih planina uvek nailazi kao hladan vetar i donosi iznenadne i obilne padavine. Ovaj vetar je u narodu poznat kao "gornjak" i predstavlja najznacajniji vetar i u letnjem periodu. On je najbitniji za klimu Negotina i vreme vrlo cesto zavisi od njega. Na primer, kad je tiho, Negotin je najhladniji u Srbiji i zato ima naziv "srpski Sibir". Takodje je i košava cest zimski vetar u ovom kraju. To je uvek hladan vetar, slabiji od gornjaka ali izaziva višednevno padanje sitnog snega. Još se javljaju i severac i jugo.
Vegetaciona perioda u nižim delovima Negotinske Krajine pocinje 5. marta a završava se 25. novembra, što nije slucaj za tzv. višom zonom gde je nešto kraca. Za razliku od klime u unutrašnjosti Srbije, klima Negotinske Krajine je toplija i pogodnija za neke poljoprivredne kulture kao sto su grozde, bostan, pamuk i drugo. Zime su nesto hladnije i po pravilu duže. Kad oblacnost sa kišom dode sa Sredozemlja ili Atlantika Negotinska Krajina dugo ostaje bez snega dok je centralna Srbija vec pokrivena slojem snega. Obrnuto, kad vlažni i hladni talasi naidju sa istoka ili severoistoka, Negotinska Krajina dobija snežni pokrivac ranije od ostalih krajeva Srbije

marina20 · Početnik Domaćeg.de

MUZEJI I GALERIJE

Muzej Krajine

Na inicijativu cetrdesetak najuglednijih porodica u Negotinu, 16.februara 1934.godine, odlukom Bana Moravske banovine sa sedištem u Nišu, osnovan je Muzej u Negotinu, tada pod nazivom Gradski muzej “Hajduk Veljko”. Objekte za rad Muzeja obezbedila su dvojica velikih dobrotvora i osnivaca Muzeja: Petar Tipa, školski inspektor manistarstva prosvete i Milan Radojevic, školski nadzornik. Muzej je u pocetku imao arheološku, jestastvenicku (prirodnjacku), numizmaticku i zbirku knjiga.
Danas posle 68 godina postojanja i rada u fondu Muzeja nalazi se oko 15.000 predmeta.Oko3.500 je u stalnim postavkama rasporedeno u tri reprezentativna objekta, koji za sebe predstavljaju kulturna dobra: Arheološki muzej, rodna kuca Stevana Mokranjca i Muzej Hajduk Veljka. Osim toga Muzej svoju delatnost obavlja i na dva arheološka nalazišta u blizini grada-rezidencijalno-memorijalnom kompleksu Vrelo-Šarkamen (3-4 vek) i na kompleksu manastira Koroglaš (14-15 vek).
U Muzeju Krajine funkcionišu pet odeljenja, na cijem su celu strucnjaci arheolog, etnolog, istoricar i istoricar-umetnosti. Muzej raspolaže galerijskim prostorom za povremene izložbe kao i službom vodica koja godišnje kroz objekte provede preko 20.000 posetilaca.
U zadnjih 20 godina Muzej je dobio još dva dobrotvora, Katu i Iliju Rankovic iz Rajca i Krstu Dinulovica, koji su kao i njihovi prethodnici poklonili svoje objekte Muzeju.

--------------------------------------------------------------------------------

Konak Kneza Todorceta
(kuca sa arkadama), nalazi se u ulici Stanka Paunovica 17.
Kuca je gradena sredinom XIX veka i najstarija je sacuvana varoška kuca u Negotinu. Izgradena je od cvrstog materijala sa karakteristikama tradicionalne profane arhitekture pod uticajem iz susedne Rumunije (karakteristican trem prema ulici i dvorištu, masivne arkade i naglašeni trougaoni timpanoni). Od 1997.godine konak kneza Todorceta je Muzej Hajduk Veljka.

marina20 · Početnik Domaćeg.de

SPOMENICI

Spomenik izginulim u ratovima 1912-1918.godine (Spomenik oslobodiocima ili Spomenik izginulim srpskim ratnicima u oslobodilackim ratovima 1912-1918.godine i poginulim francuskim saveznicima u Prvom svetskom ratu ili spomenik kralju Petru i generalu Gambeti) otkriven je 12.oktobra 1930.godine u novoformiranom parku. Autor spomenika je vajar Tatomir Stojadinovic, a autor medaljona na spomeniku je Ðorde Jovanovic.

--------------------------------------------------------------------------------

Spomenik Hajduk Veljka lociran je na Trgu Stevana Mokranjca u preseku sa osom Ulice Hajduk Veljka. Otkriven je 1983.godine, povodom obeležavanja jubileja 170 godina junacke pogibije Hajduk Veljka. Autor je Nebojša Mitric.

--------------------------------------------------------------------------------

Spomenik Ðorda Stanojevica lociran je na delu Trga Ðorda Stanojevica. Otkriven je 1998.godine. Autor spomenika je Drinka Radovanovic, a postamenta arhitekta prof. Aleksandar Radojevic.

--------------------------------------------------------------------------------

Spomenik Stevana Mokranjca lociran je u Kompleksu Mokranjceve kuce. Otkriven je 1980.godine. Autor je Nebojša Mitric

--------------------------------------------------------------------------------

Spomen bista Stevana Mokranjca locirana je u gradskom parku. Izradena je po konkursu 1939.godine. Otkrivena je 1953.godine. Autor je vajar Milovan Krstic.

--------------------------------------------------------------------------------

Spomen bista Vuka Karadžica locirana je u gradskom parku, naspram glavnog ulaza u Osnovnu školu cije ime nosi. Otkrivena je 1987. godine povodom obeležavanja dva veka od rodenja Vuka. Autor je Nebojša Mitric.

--------------------------------------------------------------------------------

Skulpture u centralnom gradskom jezgru nalaze se u gradskom parku i predstavljaju stalnu izložbu u slobodnom prostoru:
Skulptura "Ranjeni jelen" otkrivena je 1985.godine. Autor je Jovan Soldatovic.
Skulptura "Igranka u berbi” otkrivena je 1985.godine. Autor je Mihailo Tomic.
Skulptura "Žrtve bombaradovanja" otkrivena je 1986.godine. Autor je Ðorde Jovanovic.
Skulptura "Umorni borac". Autor je Toma Roksandic.

MANASTIRI I CRKVE

Stari izvori pominju cak pet manastira na teritoriji današnje Krajine. Manastir Bukovo, Dušica kod Dušanovca, Koroglaški manastir kod sela Miloševo, Manastir Svete Trojice, ili Blatski, zapadno od sela Kobišnica i Manastir Vratna. Danas još uvek postoje manastiri Vratna i Bukovo i oštecen, ali sacuvanih zidina i konzerviran Manstir Koroglaš.

Manastir Bukovo

Nalazi se na tri kilometara zapadno od Negotina okružen šumom. Smatra se da je podignut u vreme Kralja Milutina, krajem XIII ili pocetkom XIV veka i da ga je gradio Arhiepiskop Nikodim. Drugi , pak , izvori tvrde da ga podigao neki pop Nikodim u drugoj polovini XIV veka.
Prema arhitektonskim i stilskim karakteristikama,manastiska crkva Svetog Nikole ima slicnosti sa moravskim stilom gradnje koji je karakteristican za period srpske Despotovine ( XV vek). Najstarije i najvrednije freske su : Bogorodica sa Hristom - na svodu i freska Arhan|ela Mihajla na ulazu u Crkvu Poslednji sloj živopisa je raden 1902. godine u romanticarskom maniru po nacrtu Steve Todorovica. Freske je uradio njegov saradnik , slikar iz Knjaževca, Milisav Markovic. Zvono je manastiru poklonio Knjaz Miloš Obrenovic, tridesetih godina XIX veka.

--------------------------------------------------------------------------------

Manastir Vratna

Osnivanje i ovog manastira pripisuje se miljeniku Kralja Milutina, Arhiepiskopu Nikodimu. Manstir se nalazi u blizini sela Vratna, na reci Jabuci , sakriven iza visokih stena. Iznad manastira , pred samim ulazom u pecinu , u gotovo nepristupacnoj steni , nalaze se ruševine kelije Svetog Nikodima , osnivaca manastira. Sama crkva je više puta rušena i obnavljana i nije sacuvala svoj prvobitni izgled. Vecina ikona u manstiru ima rusko poreklo , a pažnju zaslužuju carske dveri iz XIX veka.U drugoj polovini XVIII veka manastir je opusteo , a obnovio ga je Stanko Frajkor, kasniji negotinski oborknez. Turci su ga spalili 1813. godine , nakon slo m a Prvog srpskog ustanka , a ponovo ga je podigao Jon Tajkulica, 1837. godine. Poslednji put je manstir obnovljen 1937. godine prilogom koji je dao Milan Ðordevic sa suprugom Perkom iz Metriša.

--------------------------------------------------------------------------------

Manastir Koroglaš

Nalazi se u neposrednoj blizini Negotina , kod sela Miloševo. Nema pouzdanih podataka ko ga je i kada zidao , ali se pretpostavlja da ga je zidao Kralj Milutin pocetkom XIV veka. Narodno predanje kaže da je na tom mestu sahranjen Kraljevic Marko pošto je ranjen , na Šarcu, preplivao Dunav iz Vlaške nakon bitke na Rovinama. Njemu je za dušu tu podignut manstir.

--------------------------------------------------------------------------------

U selu Dušanovcu , vele, da je Car Dušan podigao crkvu za dušu nekom junaku koji se osobito odlikovao u boju sa Bugarima i kome je Dušan poklonio zemlje celog ovog kraja.Manastir je bio živopisan ali su se sacuvali samo ostaci fresaka. Pored crkve nalazi se srednjovekovna nekropola koja je samo delimicno ispitana

marina20 · Početnik Domaćeg.de

Djerdap II

marina20 · Početnik Domaćeg.de

Hajduk Veljkov spomenik u centru grada

marina20 · Početnik Domaćeg.de

Hotel Krajina

marina20 · Početnik Domaćeg.de

marina20 · Početnik Domaćeg.de

Priroda

marina20 · Početnik Domaćeg.de

Najbolje VINO Laughing

marina20 · Početnik Domaćeg.de