Uzice

SrebrnaTresnjica011 · Prijatelj foruma

Davne 1537. godine, u selu Vrutci, nedaleko od Užica, završeno je štampanje Četvorojevanđelja, prve štampane knjige na tlu današnje Srbije. Monah Teodosije i njegova sabraća u manastiru Rujno ostavili su trajan spomenik srpske pismenosti, samo osam decenija posle Gutenbergovog otkrića pokretnih slova koje je otvorilo novu eru u razmeni poruka među ljudima. Taj podvig rujanskih monaha simboličan je početak ove priče o Užicu, o njegovom istorijskom i ovovremenom trajanju, koja se stavlja na svetsku računarsku mrežu sa ciljem da ovaj grad, njegovo kulturno nasleđe i savremeni život u njemu budu i na taj način dostupni zainteresovanim čitaocima.

Užice se u pisanim dokumentima pod tim imenom prvi put pominje 9. oktobra 1329. godine, u jednoj zadužnici iz dubrovačke kancelarije, mada neki istoričari prepoznaju Užice u Povelji vizantijskog cara Vasilija II iz 1020. godine, gde se u spisku mesta Beogradske episkopije pominje naselje pod nazivom Omcon. A tragovi ljudskog života otkriveni na više lokacija u ovom kraju potiču još iz neolita (5.500 g.p.n.e.). Za Užice se tvrdi da je varoš keltskog porekla, staro oko 20 vekova. I iz rimskog i vizantijskog perioda ovde su pronađeni tragovi razvijenih naselja
U srednjovekovnoj Srbiji, za vreme dinastije Nemanjića (XII-XIV vek), u ovom kraju su poznate velikaške porodice Rastislalića, Vojinovića i Altomanovića. Moćnog Nikolu Altomanovića srušio je knez Lazar, uz pomoć bosanskog kralja Tvrtka, otprilike 1373. godine. Posle pada Srbije pod tursku vlast 1459. godine, Užice se u turskim zemljišnim knjigama pominje 1476. kao selo, ali u XVI veku doživljava brzi uspon. Kada ga je 1664. godine posetio turski putopisac Evlija Čelebija imao je odlike razvijenog grada, sa oko 5.000 kuća i 15.000 stanovnika. Užice je od Turaka prvi put oslobođeno u Prvom srpskom ustanku 1805, pa 1807, a tursko stanovništvo potpuno ga je napustilo 1862. godine, posle velikog požara u kome je izgoreo ceo turski deo varoši. Od tada novo srpsko stanovništvo gradi svoj novi grad.

U Užicu su prva redovna osnovna škola i gimnazija počele da rade 1839. godine, pošta - 1841, bolnica - 1853, čitalište - 1856. A 1866. godine Užice se i zvanično svrstava među varoši u Srbiji. Generalni regulacioni plan "okružne varoši Užice" završen je 1891. (prvi potiče iz 1863), struja je uvedena vrlo rano - 1900, a telefon 1904. U leto 1912. godine Užice je železničkom prugom povezano sa Beogradom. Svemu tome osnova je razvijeno zanatstvo i trgovina. Još u drugoj polovini XVI veka ovde živi trgovačka kolonija Dubrovčana, o čemu ima podataka u dubrovačkom arhivu. A već 70-tih godina prošlog veka počinje industrijska proizvodnja (čoje i ćebadi, kože...).

Dva svetska rata znače i za Užice godine stradanja i nazadovanja. Ali ovaj XX vek donosi Užicu solidnu razvijenost, industrijalizaciju, urbanizaciju i veliki priliv stanovništva.

Užice je danas moderan grad, jedan od makroregionalnih centara Srbije, najveći grad i administrativni centar zapadne Srbije (Zlatiborski okrug). Opština Užice zauzima teritoriju od 667 kvadratnih kilometara sa 41 naseljem i 82.723 stanovnika, a u samom gradu živi 53.607 stanovnika.

U privredi i vanprivredi registrovano je preko 2.000 preduzeća u društvenoj, državnoj i privatnoj svojini. Od toga preko 70 odsto je u industrijskoj proizvodnji, gde najvažnije mesto zauzimaju metaloprerađivačka i metalna industrija (Valjaonica bakra, Valjaonica aluminijuma, Prvi partizan-Namenska, Fasau), hemijska (Kotroman), građevinska (Zlatibor, Jedinstvo), i grafička industrija (Dimitrije Tucović, Rujno). Deluje niz kulturno-obrazovnih institucija (Biblioteka, Pozorište, Muzej, Galerija, Uciteljski fakultet, Viša tehnička škola, Naučno-istraživački centar). U opštini Užice radi 5 srednjih škola (gimnazija i 4 stručne škole) i 9 osnovnih škola u kojima se školuje oko 15.000 učenika.

Užice je na zadovoljavajući način rešilo vitalne funkcije vodosnabdevanja, grejanja i gradske čistoće. Izgradnjom akumulacije "Vrutci" rešeno je snabdevanje pijaćom vodom i za XXI vek. U projektu je izgradnja gasovoda koji će grejanje učiniti rentabilnijim i čistijim. O ekološkim problemima brigu vodi Ekološki fond opštine.

Ratovi na prostoru bivše Jugoslavije u poslednjoj deceniji, ekonomske sankcije međunarodne zajednice i bombardovanje NATO pakta 1999. godine doneli su stagnaciju u razvoju, pad industrijske proizvodnje i životnog standarda stanovništva.

SrebrnaTresnjica011 · Prijatelj foruma

Wizard · Prijatelj foruma

Užički kraj, užički region, ili po sadašnjoj teritorijalnoj podeli Srbije - Zlatiborski okrug, nalazi se u jugozapadnoj Srbiji i zauzima 11 procenata njene teritorije (6.172 km2). Čini ga 10 opština: Užice, Arilje, Bajina Bašta, Kosjerić, Ivanjica, Nova Varoš, Požega, Priboj, Prijepolje i Čajetina. Prema poslednjoj administrativnoj podeli ovom Okrugu pripojena je Sjenica umesto Ivanjice. Na ovom području živi oko 350.000 stanovnika (prema popisu iz 1991).
Ovo je brdsko-planinsko područje u kome šume zauzimaju 42% površine, a poljoprivredna površina 51% teritorije.

Kroz užički kraj oduvek su prolazile važne komunikacije. Tako je bilo i u rimsko doba, tako je i danas. Ovuda prolaze Jadranska magistrala, pruga Beograd-Bar, a u Mokroj Gori je državna granica sa Bosnom i Hercegovinom. Aerodrom Ponikve kod Užica osposobljen je za civilni vazdušni saobraćaj.

Najveće planine su Zlatibor (Tornik, 1496 m), Tara (1544), Zlatar (1625), Giljeva planina, Javor (1519) i Golija (1834). Najveće reke su Drina, Lim, Uvac i Đetinja, čiji je potencijal iskorišćen za podizanje 5 hidrocentrala. Klima je pretežno planinska u višim i umereno-kontinentalna u nižim predelima.

Wizard · Prijatelj foruma

KULTURA

Kulturno-istorijski tragovi u užičkom kraju potiču iz ranih perioda ljudske istorije, a arheološka nalazišta iz ilirskog i rimskog perioda otkrivaju naselja razvijene kulture za to vreme. Na mestu današnjeg Užica u rimsko doba nalazio se Municipium Capedunum koji je imao važnu ulogu u rimskoj provinciji Dalmaciji.
Iz srednjovekovnog perioda ističu se srpski manastiri (Rača, Mileševa i Uvac), koji su imali veliki značaj za očuvanje svesti o nacionalnoj i verskoj pripadnosti Srba pod pet vekova dugim turskim ropstvom. Crkva je i tada i kasnije bila čuvar srpskog imena i pravoslavne vere.

Novija srpska istorija je nažalost istorija ratova. Najpre za samostalnu državu (Prvi i Drugi srpski ustanak), za konačno oslobodjenje od Turaka i učvršćenje granice (Balkanski ratovi), protiv stranih osvajača (Prvi i Drugi svetski rat) do poslednjeg rata od 1991. godine u kome se raspala SFR Jugoslavija. Politička nestabilnost i ekonomsko osiromašenje obeležja su ovih godina.

Opšta kriza pogadja svaki aspekt života i rada, pa tako i kulturu u užem smislu. Pozorište, bioskop, galerija, muzej, biblioteka... jesu središta kulturnog života, ali nema dovoljno sredstava za značajnija ostvarenja.

Po svom ugledu mogli bi se izdvojiti Medjunarodni filmski festival ekološkog, turističkog i sportskog filma na Zlatiboru, Medjunarodni grafički bijenale "Suva igla" u Užicu, Jugoslovenski pozorišni festival u Užicu, kulturno-naučna manifestacija "Dani Rače ukraj Drine" u Bajinoj Bašti i Limske večeri poezije u Priboju.

Wizard · Prijatelj foruma

A sad malo o necemu sto svi mi Uzicani volimo Smile

) - KOMPLET LEPINJA je lokalni specijalitet prema kome niko ne ostaje ravnodušan, mada neki stranci kukaju da je preteška za želudac. Mi, Užičani, je obicno jedemo za doručak ili kasno pred spavanje kada se pred zoru vraćamo "iz grada". Pravi se tako što se u već pečenu lepinju razbije jaje i zamuti sa kajmakom. To se zapeče u rerni, a posle se prelije pretopom (Beograđani ga zovu moča, mada ovde u BG u Banjalučki ćevap stavljaju običan zejtin i to zovu moča ili prijetop). Pretop je nešto mnogo sofisticiranije - nije mast, ali je masno i dobija se nakon pečenja svinjetine, jagnjetine i, po želji, drugih životinja. Tamne je boje i jako slan. Eh, da, možda neko - ne daj, Bože - ne zna šta je kajmak. Kajmak se skida sa mleka; kada se mleko skuva (uzvari) ono što se uhvati po površini je (vrlo mlad) kajmak. To se skuplja i soli i stoji mesecima tako da se dobije stari kajmak. Za komplet lepinju se koristi isključivo stari kajmak. No, da ne dužim o pretopu i kajmaku... Kanim se već 2-3 godine da napravim Web sajt o komplet lepinji sa sve skeniranim slikama kroz razne faze izrade i Wav-ovima mljackanja dok se jede. Nadam se da ću se uskoro i nakaniti. Do tada - ako se nekada zadesite u nekom od mesta sa ove mape: Uzice, Bajina Basta, Zlatibor, Tara obavezno pitajte: "Gde ovde ima da se pojede dobra komplet lepinja?". Ja vam preporučujem da svratite kod "Šuljage" u Užicu, koji je jedan od pionira komercijalizovanja ovog specijaliteta, (svi će znati da vam objasne gde je to). Drugo mesto gde preporučujem da pojedete komplet lepinju je neka od "Blue Moon" pekara, koje su atraktivnije za mladju populaciju - za razliku od Šuljaginog tradicionalnog enterijera i peći na drva. Postoje i varijacije na temu pa, na primer, u Motelu na Beloj Zemlji (na putu Užice-Zlatibor), pravi se komplet lepinja tzv. "na sprat" (i "poklopac" se "filuje"). Neki komplet lepinju zovu lepenja sa sve.
8)

kacamaja · Početnik Domaćeg.de

Stvarno ste bili vredni i lepo opisali i pokazali svoj grad.Tata mi je iz tog kraja i uvek sam jednim delom osecanja i Uzicanin iako sam rodjen u Valjevu i odrastao