Sombor

SrebrnaTresnjica011 · Prijatelj foruma

Od Cobor-Sent-Mihalja do Sombora kao turske nahije

To sto je Sombor danas opstinsko i okruzno srediste, samo je dosledan sudbinski sled uloge koju su mu istorijske okolnosti, cesce visi interesi, dodeljivali u minulim vremenima kao centra uzih ili sirih prostora, vise ili manje administrativno znacajnih jedinica, kroz cega se i najlakse prate njegovi usponi i padovi.

U celini, ti uzleti i padovi, mozda su i najbitnija odrednica somborske price, koja pocinje da tece od razmedja 12. i 13. veka, kada se pocela utemeljivati, za duga vremena, kao bezimena naseobina, o kojoj prvi pomen srecemo 1360. godine, nalazeci je u sastavu plemickog poseda tada znacajne porodice Cobor. No, kako ce se pod Coborima i pod tim imenom sve cesce beleziti, tako ce se pod njima ovo staniste i sve ubrzanije razvijati, to ce doneti da uskoro, po tada vazecim obicajima, prihvacenom imenu Cobora, bude mu pridodato i ime svetitelja-zastitnika, kada dobija svoj puni naziv Cobor-Sent-Mihalj. Inace, da bi zasluzila ime svetitelja, uslov je bio da naseobina uz vec dostignuti ugled i znacaj ima i izgradjenu crkvu.

Svakako je Cobor-Sent-Mihalj sve to imao, a uz to i dobru perspektivu, te ce od sada se uloge izmeniti i Cobori ce svom plemickom imenu pridodavati "od Sent-Mihalja". Ugled i dokaz o ubrzanom narastanju Cobor-Sent-Mihalja, posebno ce potvrditi u njemu izgradjena tvrdjava 1478, kao predstraza i odbrana od sve agresivnijih naleta Osmanlija na juzne granice Ugarske.
Ali, ubrzo ce se to i pokazati, tvrdjava i palisade, nece biti dovoljne da zaustave tursku najezdu i naseobina ce postati njihov plen 1541, kada ju je Pertev-pasa prikljucio Osmanlijskoj carevini u kojoj ce po prvi put u deftere biti upisana pod danasnjim imenom Sombor, 1543. godine. Bas taj podatak o zabeleznom novom imenu, ponajbolje kazuje o promenama koje su ovim istorijskim dogadjajima prethodile. Naime, od dotadasnjeg slovenskog i madjarskog etnosa koji ga je naseljavao, Ugari ce se pred Turcima povuci put Severa, dok ce slovenski narodi, u stvari srpski pravoslavni zivalj kao daleko najbrojniji, ovde ostati i ubrzo ce ugarski naziv "Cobor" prilagoditi u svom jezickom izrazu primerenije "Sombor". Ovo ime ce od njih prihvatiti i Turci jer je poznato da oni, bez preke potrebe, nisu menjali zatecene nazive naseobina koje su osvojili na svojim pohodima.

Svedocanstvo o Somboru kao nahijskom sedistu, ostavio je veliki turski putopisac Evlija Celebi, koji je u njemu boravio 1665. godine: "... U stara vremena, kazuje nam Celebi, to je bila velika varos. I sada se na mnogim mestima jasno vide ostaci njenih gradjevina. Sada se ovaj grad nalazi na teritoriji Segedinskog sandzakata... To je vrlo jaka cetvorougaona palanka. Gradska citadela gradjena je od tvrdog materijala... Preko opkopa...u vanjskom gradu (varosi)... su vecinom kujundzijski ducani". Nastavljajuci kazivanje opisom spoljasnje varosi, Celebi daje i karakteristiku njezinog zivlja: "To je velika varos koja se nalazi na jugoistocnoj strani tvrdjave i koja je okruzena vinogradima, bascama i ogradjenim vrtovima... Postoji svega cetrnaest muslimanskih bogomolja, od kojih se istice Pasina dzamija...Tu se nalaze dve hiljade dobrih, prostranih, ceramidom pokrivenih kuca, prizemnih i na sprat...Samo u ovom seheru nema tekuci voda, ali je jako bogato mesto...Sva tamosnja raja nisu Madjari, nego Vlasi-hriscani. Ova mesta su nesto posebno, ona ne pripadaju Madzarskoj, nego se ubrajaju u vilajet Backu i Vlasku... Vecina stanovnika su trgovci, a svi nose krajiska odela i vrlo su uljudni i hrabri ljudi". Dodajmo tome da su u Somboru tada jos po dve medrese i tekije za dervise, sest osnovnih skola, dva hana za putnike namernike i "jedan hamam koji osvezava dusu", te ce nam slika o Somboru, kao uglednoj i bogatoj palanci, mestu dobrog zivota za Turke i teskog za raju, biti potpunija.
Hriscanski zivalj je mnogo stradao ne samo od turskog, nego i od zuluma Tatara, koji su u dva maha, 1594. i 1598, boravili u Somboru kao turski saveznici u ratovima sa Austrijskom carevinom, vodjenim od 1593. do 1606. godine. Najcesce, raja je spas nalazila u izbeglistvu, te ne iznenadjuje podatak iz popisa koji je, po nalogu Ratnog saveta, izvrsen 1720. godine, cak tri i po decenije po odlasku Azijata, da je u celoj Backoj bilo svega 32.600 dusa i ne vise od 3.362 doma, od cega 3.265 srpskih, bunjevackih i sokackih.

SrebrnaTresnjica011 · Prijatelj foruma

Velika smena: odlazi Turska, dolazi Austrijska carevina

Zbog svega, razumljivo je odusevljenje kojim su Somborci-hriscani docekali austrijske regimente, kao svoje oslobodioce, koje su bez borbe usle u grad 12. septembra 1687. godine. Tako je, nakon 146 godina pod Turcima, Sombor usao u sastav Austrijske carevine, u kojoj ce vremenom doseci svoj najveci uspon, znacaj i ugled.
Iako su sa svojom vojskom otisli i turski gradjani, ukupan broj zitelja u varosi ne samo da nije opao, nego ce se za vrlo kratko vreme jos i uvecati. Naime, iste, 1687. godine, becki dvor daje odobrenje za naseljavanje na prostore severozapadne Backe 5.000 Bunjevaca, "Rascijana katolicke vere" kako ih zvanicno belezi dvorska kancelarija, pod vodjstvom Domenika-Duje Markovica, pokatolicenog Srbina i Jure Vidakovica. Manji broj ce svoje nove domove zasnovati u Somboru, dok se glavnina usmerila ka Subotici i Baji.
Nakon tri godine, novi talas doseljenika, ovoga puta srpskih, pod vodjstvom patrijarha Arsenija III Carnojevica je ne samo uvecao broj, nego je i stabilizovao nacionalni sastav u korist srpskog etnosa, i taj odnos ce se u Somboru zadrzati sve do nasih dana.
Prema popisu iz 1702. godine, vidljivo je da je Sombor vec, za tadanje prilike, veliko naselje jer je brojao 2.855 dusa, a uz to i bogato sa 2.000 rogate marve, 550 konja, 1.830 ovaca, 462 kosnice, 2.940 merova zasejanog zita, 700 motika vinograda i dr. mada nema sumnje da je dosta od toga i neprijavljeno.

Somborski militari, saglasno potpisanim poveljama sa Leopoldom I i potonjim carevima u prvo vreme ce biti samo u odbrani granice prema Turskoj, ali ce se vremenom to izmeniti i oni ce vojevati sirom Evrope za interese Habzburske monarhije. Bila su to vremena izgibija, brojnih i velikih bojeva, licnih podviga i porodicnih tragedija.
Vec 1691. Somborce, 200 konjanika i 600 pesadinaca - granicara, predvodi njihov kapetan Dujo Markovic u Bici kod Slankamena, gde ce i sam ostati na bojnom polju. Slicna sudbina ce biti i porodice Popovic iz koje je otac i osam sinova palo u Bici kod Sente 1697, u kojoj je ucestvovalo i 500 Somboraca pod vodjstvom kapetana Jajica. Bolje srece nije bila ni porodica Lalosevic iz koje je otac i pet sinova ostavilo kosti pred zidinama Beograda u boju sa Turcima 1717. godine.

No, sve su to samo najistaknutiji primeri, dok je neuporedivo vise onih bezimenih koji su svoje zivote polozili i kosti rasejali po bojistima Evrope za cast, slavu i velicinu austrijskog oruzja. U septembru 1745. u popisnici stoji da je za samo godinu i po dana broj somborskih militara od 661 sveden na 585, da su iz poslednjih ratova izasli sa 305 udovica, mnogo nezbrinute dece, 144 invalida nesposobna za rad, a oko 200 ih je jos od ranije camilo u pruskom zarobljenistvu.

Ocigledno je cena ratne slave i privilegija koje su uzivali od 1702, kada je Sombor proglasen za "vojni sanac", a 15 godina kasnije uzdignut u status "vojnicke varosi", bila previsoka.
I umesto zasluzenih priznanja, godine 1741. usvaja se XVIII zakonski clan kojim se ukidaju neke vojnicke varosi, medju njima i somborska, njihovi zitelji, militari - "carski sinovi", kako su ih zbog zasluga za carevinu nazivali, prevode se u "jobadje", nadnicare, a gradovi pod upravu zupanijske vlasti.
Iako se sa sprovodjenjem u zivot ovog zakona nece zuriti, do razvojacenja Sombora dolazi 1. novembra 1745. Medjutim, Somborci, svesni sta sve time gube, krecu u protivakciju. Vec 18. novembra okupljaju se ispred Svetogeorgijevske pravoslavne crkve, 244 varoska domacina, 84,5 % Srba-pravoslavaca i 15,5 % Bunjevaca-katolika, na dogovor da kroz borbu za elibertaciju ocuvaju dotadanje privilegije.
Upornoscu somborskih izaslanika u Becu i nakon sto su pravoslavci i katolici izmedju sebe, 1. jula 1748. godine, potpisali dokumenat kojim se utvrdjuju pravila o nacinu izbora najvaznijih varoskih organa, po principu jednake zastupljenosti, tzv. Alternativu, a u carsku blagajnu uplaceno 150.000 zlatnih rajnskih forinti, stekli su se uslovi da Marija Terezija, 17. februara 1749. godine, stavi svoj potpis na povelju kojom se Sombor uzdize u rang slobodnih i kraljevskih gradova.

Povelja je uz nevidjeno slavlje, Somborcima predata 24. aprila 1749. godine, a u narednih nedelju dana izabran je Magistrat i ostali varoski organi. Martin Parcetic je postao prvi varoski birov (sudija), a njega ce na ovoj najvaznijoj duznosti u gradu, shodno odredbama Alternative, nakon dve godine zameniti Jovan Damjanovic, pravoslavac. Dogadjanja ce zavrsiti 28. aprila urucenjem prvog Statuta slobodnog i kraljevskog grada Sombora.
Medjutim, bez obzira na visoku cenu kojom je placen status slobodnog i kraljevskog grada, sto je Sombor bacilo u velike dugove kojih ce se osloboditi tek 1766, bio je to jedan od najznacajnijih datuma u povesnici varosi. To ce se vrlo brzo i pokazati: za svega dve godine, od 1759, pravoslavci zavrsavaju gradnju Velike saborne crkve, iste godine otvaraju cetvororazrednu Gramatikalnu skolu, koja ce nakon cetiri godine (1763) prerasti u Latinsku skolu, a 1. maja 1778. Avram Mrazovic, osnivanjem "Norme", utemeljuje skolovanje ucitelja kod Srba i drugih juznoslovenskih naroda, posto je iste godine postavljen za vrhovnog direktora svih srpskih skola Backe, Baranjske, Torontalske i Bodroske zupanije, za cije sediste je odabrao Sombor, mesto svoga rodjenja. Deceniju pre kraja veka (1790), pravoslavni zitelji podizu i drugu, "Malu crkvu" posvecenu Sv. Jovanu Preteci, danas zasticeni objekat kulture najviseg ranga.
Rimokatolici izgradnjom Crkve Presvetog trojstva (1752-1763) zaokruzuju celinu sa samostanom koji su podigli franjevci 1743. godine. U medjuvremenu ce Magistrat, odmah po izboru 1749, poceti sa gradnjom Gradske kuce, na temeljima kastela grofa Jovana Brankovica, koji ga je podigao 1718, godinu dana nakon sto je postao prvi kapetan vojnicke varosi Sombora. Baron Franc de Redl 1750. gradi Kapelu Sv. Ivana Nepomuka, grof Anton Grasalkovic 1763, dovrsava zgradu za prihvat nemackih doseljenika, a Krusper de Varbo 1771, u nastavku "Pasine kule" podize porodicnu jednospratnicu, i u obe je danas smesten Istorijski arhiv ciji su koreni od 1749. godine. Sve one oblikuju prostor trga, koji ce posto u njegovom sredistu bude 1774. podignut spomenik Presvetom trojstvu, po istom dobiti i danas trajuci naziv.
Od 1. marta 1766. u Somboru se ustanovljava Sluzba prve pomoci, prva medicinska ustanova te vrste u danasnjoj Vojvodini. Iste te godine, Ferdinand Plank otvara i prvu apoteku u gradu, na mestu gde ce za iste potrebe 1837. apotekar Emil Gale podici spratnicu u kojoj je danas Galerija "Milan Konjovic".

SrebrnaTresnjica011 · Prijatelj foruma

Sombor kao zupanijski centar

Kruna sveg dogadjanja u 18. veku za Sombor ce biti njegovo proglasenje za stalno sediste Backo-bodroske zupanije 1786. godine, druge po velicini od 75 tada postojecih zupanija u Ugarskoj, a u sastavu su joj bili i Novi Sad i Subotica. Godinu dana pre toga u Somboru je 13.360 zitelja koji 1. septembra 1789. dobijaju i svoju prvu postu, koja ce biti smestena u tzv. "Turskoj kuci", jednoj od dve i do danas preostale gradjevine iz doba Osmanlija.

Pocetak novog, 19. veka, u kome je Sombor dosegao svoje najvise domete, obelezice otvaranje Velikog backog kanala 1802, koji je prolazio u neposrednoj blizini grada, cime je on dobio znacajnu saobracajnicu i mesto za odmor i razonodu do nasih dana. Zupanijska administracija useljava u tek zavrsenu zgradu 1808, koja ce konacni izgled dobiti 1882. i postati jedna od najdominantnijih odrednica u gradu. Godine 1818. popisano je 19.439 gradskih zitelja, a za narasli broj, Jevreji podizu Sinagogu, 1828, dok Gradska kuca 1842. dobija svoj zavrsni izgled i centralno mesto u gradskom jezgru izmedju dva najvaznija trga.

Sada vec ugledni zupanijski centar, Sombor svoj razvoj temelji na primarnoj poljoprivrednoj proizvodnji, trgovini i zanatstvu, znacajnom granizonu i naraslom administrativnom aparatu, sve vecem broju zaposlenih u obrazovanju, zapostavljajuci industriju, u kojoj je prvi vesnik bila tekstilna radionica na parni pogon, pustena u rad 1840. kao prva te vrste u Vojvodini. U prvi plan dolaze institucije kulture i Sombor se sve vise afirmise kao sve zanacajnije kulturno odrediste.

Zupanijsko zdanje
danas Skupstina opstine

Godine 1844. osniva se Madjarska citaonica, a sledece, 24. marta 1845, i Srpska citaonica, kao drugo citaliste u srpstvu. Karlo Biterman 1850. otvara prvu stampariju u gradu, a Karlo Bijelicki 1859. Gradsku biblioteku. Prvi list na madjarskom jeziku "Ipar" javlja se 1865, a sledece godine i srpski prosvetni casopis "Skolski list", koji je prethodio cuvenom "Golubu" (1879), listu za srpsku mladez, i oba ce potrajati sve do Prvog svetskog rata. Srpsko pevacko drustvo, cije tradicije danas neguje MOH "Iuventus cantat", osniva se 1870, nakon vise neuspesnih pokusaja drugih nacionalno odredjenih druzina da se zasnuju na duze vreme.

}Srpska citaonica
iz 1882. godine
Pozorisnu zgradu Sombor ce podici 1882. godine, kada i Srpska citaonica svoj dom. Sledece godine se gradi Madjarska citaonica i pocinje sa radom Istorijsko drustvo Bac-bodroske zupanije, preteca Gradskog muzeja, a kraj veka ce obeleziti osnivanje Slobodnog liceja 1899. godine.
U isto vreme i obrazovanje dobija stalne podsticaje: Mrazoviceva "Norma" boravi u Sent Andreji od 1812. do 1816. i iz nje se vraca u Sombor kao prva Srpska uciteljska skola. Gimnazija na madjarskom jeziku pocinje sa radom 1872, Trgovacka skola 1888, a prvo zabaviste u srpstvu 1865. godine. Srpska visa devojacka skola krece od 1875, dve godine potom i skola rimokatolickih uciteljica na madjarskom jeziku, da bi te iste, 1887. godine, bilo osnovano Somborsko sportsko udruzenje sa gimnastickom, macevalackom, plivackom i atletskom sekcijom i trenerom za sve te sportove Aleksandrom-Sanom Demetrovicem.
Sombor je sredinom 19. veka bogata varos sa 23.000 stanovnika (Beograd 19.000, Zagreb 15.000), koji prvu Somborsku stedionicu, pretecu kasnije brojnih bankarskih kuca, otvaraju 1868, a godinu dana nakon toga sa svetom ce ih povezati i prva zeleznica, da bi se u pocetku sledeceg veka zeleznicki cvor konacno formirao tako sto ce u njega vozovi pristizati iz sedam pruznih pravaca, kako i dolikuje zupanijskom sredistu.
Upravo kod stanice ce 1871. biti zasnovan prvi somborski park, a kraj veka ce obeleziti i najveci gradski perivoj kod zupanijskog zdanja. U medjuvremenu je privedeno kraju ispravljanje ulica, kaldrmisanje i ozelenjavanje, a jake podzemne vode i ostaci nekada mocne reke Mostonge, koja je tekla kroz obod danasnjeg "Venca", kako Somborci nazivaju gradsko jezgro, regulisu se, sve je vise javnih gradjevina i privatnih zgrada ciji bogati vlasnici prate pomodne stilske trendove u arhitekturi doprinoseci lepoti grada.

Centralni somborski park

SrebrnaTresnjica011 · Prijatelj foruma

Sombor u 20. stolecu

Tako je Sombor zakoracio u 20 vek, u sjaju zupanijskog centra u koji se dolazilo zarad posla, ali i provoda, u sjaju koji ce pojacati i svetlost iz elektrane podignute 1905. godine. Jos uvek su brojni bogati zemljoposednici i jaki zitarski trgovci, sve je vise novcanih zavoda i novih listova u kulturnom zivotu koji buja, sa mnostvom uglednih intelektualaca, u cijem delovanju su sve prisutnija razlicita usmerenja. Dok se madjarska inteligencija sve vise okuplja oko Madjarske citaonice, kroz delovanje Slobodnog liceja i Istorijskog drustva Bacbodroske zupanije, dotle srpski intelektualci sve vise ostvaruju patriotsku ulogu povezivanja i afirmisanja kulturnih dostignuca svoga etnosa u matici i Habzburskoj monarhiji. Godine 1910. Somborci priredjuju prvu Srpsku umetnicku slikarsku i vajarsku izlozbu u Vojvodini, na kojoj su izlagali tri vajara i 18 slikara iz Srbije; ovde je 1910. osnovan i tu je bilo sediste Saveza srpskih pevackih druzina, koji ce objedinjavati 47 horova iz cele Carevine, a u samo predvecerje Prvog svetskog rata, od 7-9. juna 1914. u Somboru se odrzava Srpska pevacka slava, prva i jedina smotra srpskih horova sa 23 horske druzine iz svih krajeva Carevine i gostima, beogradskim horovima "Stankovic" i "Obilic".

Medjutim, sav taj sjaj i dogadjanja nisu mogli prikriti sve primetnije znake stagnacije, uocene na razmedji vekova, pre svega, kao posledica zapostavljanja industrijskog razvoja. Taj trend ce se posebno iskazati po zavrsetku Prvog svetskog rata iz koga je Sombor, oslobodjenjem 13. novembra 1918, kada je u njega usla ceta - prethodnica srpskog kraljevskog majora Nikole Ilica - Bajke, dosao u okrilje svoje matice Kraljevine Srbije, ako imamo u vidu da je njegovo stanovnistvo, po svojoj strukturi, odvajkada srpska varos.
Iako su Somborci i pre rata, a posebno pri njegovom kraju, igrali vidnu ulogu u jacanju veza sa maticom, (na Velikoj narodnoj skupstini u Novom Sadu Joca Lalosevic je izabran za predsednika, njegovi sugradjani Petar Konjovic za zamenika i Kosta Popovic za clana Narodne uprave Vojvodine) sudbina Sombora ce biti drugacije usmerena, pogotovo kada su 1929. formirane banovine.
Iz Sombora centar se seli u Novi Sad, a sa njime i sve zanacajnije ustanove, koje su cinile vazne izvore njegovih prihoda. Gurnut na periferiju glavnih puteva i politickog odlucivanja, opadanje moci i ugleda Sombora bice sve ubrzanije.
U tome ce doci i Drugi svetski rat, kada ce za vreme madjarske okupacije, koja je trajala do 21. oktobra 1944, Sombor ponovo biti sediste Backe zupanije, a cenu svoje slobode Somborci ce platiti sa 1.195 zrtava, od cega 964 jevrejske narodnosti.

Zanos posleratne izgradnje i obnove zahvatice i Sombor u kome je, slicno kao i nakon 1918, znacajno izmenjena struktura zitelja kolonizacijom 1945. mahom Srba iz Hrvatske.
Medjutim, druge sredine, pa i u neposrednoj blizini, brze ce uci u korak sa zahtevima vremena i brze ce se razvijati, ostavljajuci Somboru ulogu sirovinske baze za okolnu prehrambenu industriju, a on da i dalje bude prevashodno kulturno srediste. Nesto vise ce se uciniti sedamdesetih godina veka kada se ubrzanije grade industrijski kapaciteti, pre svega zasnovani na resursima poljoprivrede, u najvecoj meri locirani u industrijskoj zoni, dovoljno udaljenoj od grada da ne ometa njegovo sirenje i zdravo zivljenje.
Zanemarimo li posledice dugogodisnjih sankcija i najnovijih ratnih dejstava, Sombor raspolaze sa znacajnim kapacitetima koje je lako ponovo dovesti na nekadanji nivo, dok neke, poput Fabrike akumulatora "Sombor", Fabrike ulja i biljnih masti "Sunce", Fabrike za preradu mleka "Somboled" nisu ni smanjivale svoju proizvodnju. Medju onima kojima svakako treba pomoci su MPI A.D. "Bane", Fabrika hrane "Panonka", Fabrika dostavnih vozila "Crvena zastava", Fabrika obuce "Boreli", "Seme-Sombor", mlinska industrija i dr. Naravno, tu je i njegovo najvece blago, velike i kvalitetne oranicne povrsine, 202 km kanalske mreze, reka Dunav i uz njih sumski pojas, jedan od najbogatijih evropskih lovnih revira, sa kvalitetnom visokom divljaci, pogodne za ribolovni i lovni turizam, boravak i uzivanje u naseljima bungalova u carima prirode.

Sam grad gostima pruza na uvid svoje bogato kulturno nasledje, koje su kroz vreme oplemenjivali brojni velikani rodjeni ili u ovoj varosi afirmisani. Potekli u razlicitim nacionalnim i verskim sredinama, oni su u njegovo tkivo ugradjivali njihove najbolje vrednosti. U Somboru je rodjen Vasilije Damjanovic, pisac prve aritmetike, Nikolaj Simic, pisac prve logike i Avram Maksimovic, pisac prve knjige o pcelarstvu u Srba. Avram Mrazovic, osnivac prve skole u Srba za obrazovanje ucitelja, Ivan Jugovic, utemeljivac Velike skole u Beogradu, Pavle Atanackovic i Gedeon Petrovic, episkopi i Samuilo Masirevic, patrijarh Srpske pravoslavne crkve. Josip Slezinger, kompozitor i zacetnik srpske gradjanske muzike, Jovan Hadzic, osnovatelj Matice srpske, Jozef Svajdl, general madjarske revolucionarne vojske 1848/49 i jedan od "aradskih zrtava", Antal Koh, geolog i akademik, Djordje Bakic, geolog, pronalazac grafita, Nikola Vukicevic, pedagog, Milka Grgurova, velika glumica, Karolj Vertesi, putopisac i novinar, Djula Varosi, kalocki nadbiskup i pisac, Arpad Juhas, slikar, Jozef Tim, lekar i istorik, Veljko Petrovic, knjizevnik i akademik, Geza Barci, madjarski lingvista i akademik, Milan Konjovic, slikar i akademik, Janos Herceg, knjizevnik i akademik.
U Somboru su radili Georgije Brankovic, potonji patrijarh srpski, Jovan Djordjevic, osnivac pozorista u Novom Sadu i Beogradu i pisac himne "Boze pravde", dr Milan Jovanovic-Batut, lekar i pisac, dr Laza Kostic, pravnik i pesnik, dr Paja Radovanovic, pedagog i psiholog, Ede Margalic, lingvist i profesor Univerziteta u Pesti, Petar Konjovic, kompozitor i akademik. Spremajuci se za zivot, u Somboru su se skolovali Josif Marinkovic, kompozitor, Jovan Ducic, knjizevnik, Isidora Sekulic, knjizevnik i akademik, dr Kornel Senteleki, lekar i knjizevnik i brojni drugi.

Svi su oni doprineli da, bez obzira na uspone i padove u vremenu kojim je grad hodio, jedna je konstanta u njegovom postojanju kroz vreme sveprisutna: Sombor je grad medjuljudskog uvazavanja, uzajamnog postovanja i tolerancije razlicitosti ljudi dobre volje koji su na takav nacin uvek negovali svoj grad, stvarajuci u njemu uzviseni spoj urbane funkcionalnosti, arhitektonske lepote i sklada, kulture zivljenja u ritmu sa prirodom koji diktira bujno zelenilo brojnih parkova i bogatih drvoreda, koji su od Sombora sacinili neponovljivu u svojoj osobenosti, oazu na nepregledu backe ravnice.

nino141 · Početnik Domaćeg.de

hvala tebi za informaciju o somboru... poseban gradic, prijatan za provod i zezanje... pogotovo u tom delu vojvodine... da ne zaboravim apatin dok sam oko sombora...

pinkie · Prijatelj foruma

Kazu da je jako lep gradic..pa ipak mozda malo zapusten...ne zapusten radije bih rekla zapostavljen. Ja Vojvodinu inace volim, pa ko zna mozda uskoro i svratim u Sombor.. Wink

Trieste · Početnik Domaćeg.de

Sombor grad je fin i grad znamenitosti al ga najvise pamtim po onome siru Sombor kocka ih kak mi se svidja:))) Laughing

smorkx · Početnik Domaćeg.de

Mnogo lep grad. Treba da sviram uskoro tamo! Jedva čekam da posle odem u neku kafanu sa tamburašima i da pijem vino!! Laughing

yx77 · Početnik Domaćeg.de

hvala tresnjici na podsecanju i lepom tekstu
nikad se ne zaboravlja svoj rodni grad Smile

sanela p · Početnik Domaćeg.de

nije istina da je sombor mrtav grad.ja vec 10 godina ''svrljam'' po gradu i uvek se nadje po nesto zanimljivo.u somboru nikada nije dosadno.

*Mia* · Početnik Domaćeg.de

Prelep grad. Imaju super kafice, Strand da se okupas, za pojesti super restorane. Grad je bas zelen i miran, tih. Uvece se ima za izaci gde.

milann05 · Početnik Domaćeg.de

Bio sam u Somboru pre dve nedelje. meni je tamo super. Imaju neku super palacinkarnicu... Bio sam i u nekoj diskoteci u hotelu (vodila me sestra). jao majko. Tamo sam bio najstariji. Klinaca kolko hoces. A prosle godine sam bio i u Zebri. Super je gradic na nekoliko dana. Mada moguce je da bi mi brzo dosadio. tako da mi je najbolje ovako, odem tri, cetiri puta godisnje i super